FSMA – Cột mốc chuyển mình trong đảm bảo an toàn thực phẩm toàn cầu

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu ngày càng mở rộng và phức tạp, các rủi ro về mất an toàn thực phẩm không ngừng gia tăng. Những mối lo về nhiễm khuẩn, thực phẩm giả hoặc thiếu kiểm soát đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về một bộ luật mang tính phòng ngừa toàn diện. Đáp ứng yêu cầu đó, Hoa Kỳ đã ban hành Luật Hiện đại hóa An toàn Thực phẩm (Food Safety Modernization Act – FSMA). Bài viết dưới đây, do Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) biên soạn, sẽ cung cấp góc nhìn tổng quan và chuyên sâu về FSMA – bộ luật định hình lại toàn bộ hệ thống đảm bảo an toàn thực phẩm hiện đại nhất thế giới hiện nay.

FSMA là gì và vì sao được ban hành?

FSMA được ký ban hành vào năm 2011 bởi Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama, là bộ luật cải cách an toàn thực phẩm toàn diện nhất tại Mỹ trong hơn 70 năm. Trọng tâm chính của FSMA là chuyển cách tiếp cận của cơ quan quản lý thực phẩm từ “phản ứng với sự cố” sang phòng ngừa chủ động.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), hàng năm tại Mỹ có hàng chục triệu ca bệnh liên quan đến thực phẩm, gây thiệt hại lớn về sức khỏe cộng đồng lẫn kinh tế. Chính vì vậy, FSMA ra đời với mục tiêu:

• Tăng cường trách nhiệm phòng ngừa cho toàn ngành thực phẩm
• Củng cố quyền hạn giám sát, thanh tra và xử lý của FDA (Cục Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Hoa Kỳ)
• Đảm bảo an toàn thực phẩm trong chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm cả thực phẩm nhập khẩu

7 quy tắc trọng điểm trong FSMA – Nền tảng cho doanh nghiệp tuân thủ

Luật FSMA được cụ thể hóa bằng 7 quy định cốt lõi do FDA xây dựng nhằm bảo vệ người tiêu dùng và hướng dẫn cộng đồng doanh nghiệp thực phẩm tuân thủ luật hiệu quả:

1. Kiểm soát phòng ngừa cho thực phẩm dùng cho người

Tổ chức sản xuất thực phẩm cho người tiêu dùng phải xây dựng kế hoạch phân tích mối nguy và xác lập biện pháp phòng ngừa (hazard analysis and risk-based preventive controls). Đây là tài liệu bắt buộc, nêu rõ các rủi ro tiềm ẩn và biện pháp kiểm soát cụ thể trong quy trình sản xuất.

2. Kiểm soát phòng ngừa cho thực phẩm động vật

Tương tự như thực phẩm cho người, các cơ sở sản xuất thực phẩm cho vật nuôi hoặc sử dụng trong chăn nuôi cần hoàn thiện kế hoạch kiểm soát mối nguy (Preventive Controls for Animal Food).

3. Chuẩn an toàn cho sản xuất nông sản

FSMA đặt ra tiêu chuẩn an toàn tối thiểu đối với các hoạt động trồng trọt, thu hoạch, đóng gói và bảo quản các sản phẩm tươi sống như rau quả, nhằm giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm vi sinh vật gây bệnh.

4. Chương trình xác minh nhà cung cấp nước ngoài (FSVP)

Cơ sở nhập khẩu thực phẩm vào Mỹ phải xác minh rằng nhà cung cấp tại nước ngoài tuân thủ đầy đủ quy định an toàn thực phẩm tương đương với tiêu chuẩn của FDA.

5. Chương trình chứng nhận của bên thứ ba

Thông qua hệ thống công nhận các tổ chức chứng nhận độc lập, FDA cho phép đánh giá và cấp chứng nhận cho cơ sở sản xuất tại nước ngoài – đóng vai trò hỗ trợ kiểm tra, chứng nhận sản phẩm xuất khẩu vào thị trường Mỹ.

6. Bảo vệ thực phẩm chống lại gian lận / xâm nhập (Intentional Adulteration Rule)

Doanh nghiệp phải xác lập kế hoạch hệ thống an ninh thực phẩm – đánh giá các điểm dễ bị tổn thương, xây dựng chiến lược ngăn ngừa việc thực phẩm bị làm giả hay nhiễm bẩn có chủ đích.

7. Vận chuyển thực phẩm an toàn (Sanitary Transportation Rule)

Luật FSMA áp đặt yêu cầu đối với tất cả các bên tham gia vận chuyển thực phẩm như chủ hàng, nhà vận tải, nhân viên bốc xếp… phải đảm bảo vệ sinh, tránh làm ô nhiễm thực phẩm trong quá trình logistics.

Những tổ chức nào phải tuân thủ FSMA?

Luật FSMA áp dụng đối với thực phẩm nằm dưới sự quản lý của FDA, bao gồm:

• Các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, đóng gói thực phẩm tại Hoa Kỳ
• Các doanh nghiệp nước ngoài xuất khẩu thực phẩm sang thị trường Mỹ

Nếu doanh nghiệp sản xuất hoặc kinh doanh thực phẩm thuộc nhóm không miễn trừ của FDA, theo luật họ buộc phải:

• Đăng ký cơ sở với FDA
• Triển khai kế hoạch phòng ngừa mối nguy đầy đủ
• Đào tạo nhân sự phụ trách an toàn thực phẩm tuân thủ đúng FSMA (ví dụ: chương trình đào tạo PCQI)

Đặc biệt, nếu doanh nghiệp hiện có hệ thống HACCP (Phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn), cần điều chỉnh kế hoạch HACCP để đáp ứng các yêu cầu phòng ngừa nâng cao theo FSMA.

Hệ quả nếu vi phạm quy định FSMA

Doanh nghiệp sản xuất hoặc cung cấp thực phẩm không tuân thủ đầy đủ FSMA có thể phải đối mặt với nhiều hệ lụy nghiêm trọng:

• Cảnh báo công khai từ FDA: Nếu phát hiện sai phạm, FDA sẽ gửi thư cảnh cáo và công bố trên website chính thức, ảnh hưởng lớn tới uy tín doanh nghiệp.
• Thu hồi bắt buộc sản phẩm: Nếu phát hiện nguy cơ gây hại, FDA có quyền ra lệnh thu hồi lô hàng thực phẩm trên diện rộng, kể cả tiêu hủy.
• Ngưng đăng ký cơ sở, từ chối nhập khẩu sản phẩm từ các doanh nghiệp vi phạm, có thể dẫn tới nguy cơ ngừng sản xuất/ xuất khẩu sang Mỹ.
• Hành động pháp lý từ người tiêu dùng: Nếu người tiêu dùng bị ảnh hưởng tiêu cực từ sản phẩm, họ có thể kiện doanh nghiệp.
• Tổn thất thương mại nghiêm trọng: Uy tín thương hiệu sụt giảm, mất vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế, đặc biệt đối với ngành hàng xuất khẩu.

Doanh nghiệp Việt cần chuẩn bị gì khi xuất khẩu thực phẩm sang Mỹ?

Để đảm bảo tuân thủ FSMA và duy trì thị phần tại thị trường Hoa Kỳ, Viện GCDRI khuyến nghị các doanh nghiệp Việt cần:

• Đăng ký cơ sở thực phẩm với FDA
• Hoàn thiện kế hoạch phân tích mối nguy và phòng ngừa (PC Plan)
• Đào tạo PCQI (Preventive Controls Qualified Individual) cho ít nhất 1 nhân sự chủ chốt
• Chuẩn bị hồ sơ, quy trình, tài liệu sẵn sàng kiểm tra hoặc chứng nhận FSVP
• Có thể chủ động xin chứng nhận FSMA thông qua các tổ chức đánh giá bên thứ ba uy tín

Kết luận – Vai trò chiến lược của FSMA trong kiểm soát an toàn thực phẩm toàn cầu

Luật Hiện đại hóa An toàn Thực phẩm (FSMA) không chỉ là văn bản pháp lý có hiệu lực tại Mỹ mà còn từng bước trở thành chuẩn mực toàn cầu nhờ cách tiếp cận phòng ngừa toàn diện, dựa trên rủi ro.

Đối với doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu thực phẩm, tuân thủ FSMA chính là chìa khóa để tiếp cận và phát triển bền vững tại một trong những thị trường lớn nhất thế giới. Việc trang bị kiến thức, năng lực chuyên môn và hệ thống quản lý phù hợp FSMA là yếu tố sống còn.

Để được tư vấn chi tiết về quá trình đăng ký FDA, xây dựng kế hoạch FSMA chuẩn quốc tế, hoặc đào tạo nhân sự đạt chuẩn PCQI, quý doanh nghiệp vui lòng liên hệ Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) qua Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com để được hỗ trợ chuyên sâu.