Ứng dụng chuyển đổi số trong nông nghiệp: Chiến lược nâng cao giá trị sản xuất bền vững

Trong kỷ nguyên công nghệ số, ngành nông nghiệp đang đứng trước cơ hội hoàn toàn mới để tối ưu hóa năng suất, hiệu quả quản lý và chất lượng sản phẩm. Chuyển đổi số không chỉ là lời hứa hẹn, mà đang hiện hữu dưới dạng các giải pháp công nghệ tiên tiến áp dụng trong từng mắt xích của chuỗi giá trị nông nghiệp. Với vai trò là tổ chức nghiên cứu độc lập hàng đầu trong lĩnh vực tiêu chuẩn quốc tế và chuyển đổi kỹ thuật số, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) mang đến cái nhìn tổng quan và chuyên sâu về những giải pháp thực tiễn đang thúc đẩy phát triển nông nghiệp thông minh tại Việt Nam.

Ứng dụng máy bay không người lái trong giám sát và canh tác nông nghiệp

Các thiết bị bay không người lái (drone) đang dần trở thành công cụ không thể thiếu trong mô hình sản xuất nông nghiệp hiện đại. Những “mắt thần trên không” này được điều khiển từ xa, tích hợp nhiều chức năng tiên tiến, có thể hỗ trợ:

• Giám sát trại giống, nhà máy chế biến theo thời gian thực.
• Phun thuốc bảo vệ thực vật chính xác cao, giảm lãng phí và ô nhiễm môi trường.
• Thu thập hình ảnh 3D phục vụ phân tích chất đất, xác định tình trạng cây trồng, từ đó lập mô hình canh tác tối ưu.

Việc ứng dụng drone góp phần làm minh bạch hóa quy trình sản xuất, tăng cường khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm – yếu tố ngày càng quan trọng trong thị trường toàn cầu.

Chuỗi giá trị liên kết – Trái tim của chuyển đổi số nông nghiệp

Để chuyển đổi số thành công trong nông nghiệp, điều then chốt là xây dựng liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân trong hệ sinh thái – từ nông dân, doanh nghiệp, cơ quan quản lý đến thị trường. Ứng dụng công nghệ digital sẽ nâng cao khả năng kết nối, đồng thời thúc đẩy:

• Liên kết sản xuất theo vùng, tăng quy mô, giảm chi phí cố định.
• Tăng cường minh bạch trong chuỗi cung ứng nhờ hệ thống dữ liệu và truy xuất nguồn gốc.
• Nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng đầu ra và đảm bảo thu nhập cho nông hộ.

Nói một cách ngắn gọn, chuyển đổi số là giải pháp kết nối tổng thể, là bước đệm cần thiết đưa nông nghiệp Việt Nam tiệm cận xu hướng toàn cầu.

Nâng cấp phương thức điều hành và sản xuất trong doanh nghiệp nông nghiệp

Chuyển đổi số không dừng lại ở khâu sản xuất mà còn là cuộc cách mạng trong quản trị doanh nghiệp nông nghiệp, bao gồm ba hướng chính:

• Số hoá quy trình: Tự động hóa toàn bộ chuỗi từ sản xuất – đóng gói – vận chuyển bằng phần mềm quản lý giúp giảm sai sót thủ công, phản hồi thị trường chính xác và nhanh chóng hơn.
• Tối ưu nhân sự và hành chính nội bộ: Áp dụng phần mềm quản lý nguồn lực doanh nghiệp (ERP), hệ thống kế toán đồng bộ, hỗ trợ làm việc từ xa, hóa đơn điện tử, thuế online… giúp bộ máy gọn nhẹ và linh hoạt.
• Hiện đại hóa sản xuất: Ứng dụng công nghệ IoT, cảm biến, xử lý dữ liệu lớn giúp canh tác thông minh, tiết kiệm tài nguyên và tối đa năng suất.

Tổng thể, mô hình doanh nghiệp số trong nông nghiệp sẽ vận hành linh hoạt hơn, bền vững và có sức cạnh tranh cao trên thị trường trong và ngoài nước.

Toàn cảnh chuyển đổi số trong các lĩnh vực nông nghiệp tại Việt Nam

Tại Việt Nam, chuyển đổi số trong nông nghiệp đã từng bước hiện hữu trong hoạt động sản xuất của cả hộ gia đình, hợp tác xã và các doanh nghiệp lớn. Từng lĩnh vực có những hướng đi và giải pháp cụ thể:

Trồng trọt

• Áp dụng công nghệ IoT kết hợp dữ liệu lớn (Big Data) để phân tích điều kiện canh tác, theo dõi sinh trưởng cây trồng.
• Người tiêu dùng có thể truy xuất nguồn gốc, kiểm soát chất lượng đầu vào – đầu ra, đảm bảo an toàn thực phẩm và nâng cao niềm tin thị trường.

Chăn nuôi

• Các trang trại hiện đại như Vinamilk đã triển khai mô hình chăn nuôi ứng dụng IoT, AI và tự động hóa, giúp năng suất sữa đạt tới 23 lít/con/ngày.
• Hệ thống quản lý tổng thể giúp kiểm soát dịch bệnh, chất lượng thức ăn và truy xuất từng khâu chăn nuôi.

Lâm nghiệp

• Ứng dụng GIS và viễn thám theo dõi mất rừng, phát hiện cháy sớm, đánh giá suy thoái sinh thái.
• Mã vạch DNA đang được triển khai rộng rãi trong quản lý giống rừng, kiểm soát nguồn gốc lâm sản.

Thủy sản

• Áp dụng công nghệ biofloc, RAS, nano và AI trong nuôi trồng tiết kiệm nước và nâng chất lượng đầu ra.
• Kết hợp hệ thống GPS, thiết bị dò cá và công nghệ số trong điều hành tàu đánh bắt xa bờ.
• Trong chế biến, tự động hóa đang thay thế phần lớn tác vụ thủ công, tăng tốc độ và hiệu quả sản xuất.

Một số giải pháp trọng điểm thúc đẩy chuyển đổi số ngành nông nghiệp

Để hiện thực hóa chiến lược chuyển đổi số, Việt Nam cần tập trung triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp sau:

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt nhân lực có trình độ công nghệ trong nông nghiệp. Giải pháp cần thiết bao gồm:

• Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghệ và kinh doanh số.
• Khuyến khích thanh niên nông thôn tiếp cận chuyển đổi số thông qua hỗ trợ từ chính phủ và hiệp hội ngành nghề.
• Tổ chức các lớp huấn luyện kỹ năng công nghệ cho nông dân và HTX.
• Hỗ trợ người dân làm quen với sàn TMĐT và thiết bị kỹ thuật số.

Quản lý và tập trung đất đai hiệu quả

Quy mô sản xuất nhỏ lẻ, phân tán là rào cản cho ứng dụng công nghệ. Giải pháp khắc phục bao gồm:

• Thúc đẩy mô hình tập trung ruộng đất quy mô lớn để đầu tư công nghệ hiệu quả.
• Áp dụng hệ thống quản lý đất đai bằng công nghệ GIS, cảm biến môi trường, giúp tối ưu hóa khả năng sản xuất.
• Tăng cường hợp tác công – tư trong việc tổ chức lại sản xuất vùng nguyên liệu.

Cải thiện khả năng tiếp cận vốn đầu tư

Khó khăn lớn về tiếp cận tín dụng khiến doanh nghiệp và hộ dân không đủ nguồn lực đầu tư công nghệ. Cần:

• Đơn giản hóa thủ tục cho vay nông nghiệp thông minh.
• Công nhận giá trị tài sản đặc thù như nhà kính, ao nuôi làm tài sản thế chấp chương trình vay vốn.
• Tạo cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp công nghệ đầu tư vào ngành nông nghiệp.
• Xây dựng chiến lược thu hút FDI tập trung vào chuyển đổi số và chế biến sâu.

Xây dựng nền tảng cơ sở dữ liệu số ngành nông nghiệp

Cơ sở dữ liệu là nền móng phát triển nông nghiệp thông minh. Nhưng hiện nay Việt Nam còn thiếu hệ thống dữ liệu đồng bộ. Cần thực hiện các giải pháp:

• Số hóa nhật ký sản xuất, thay thế ghi chép giấy tờ truyền thống.
• Xây dựng hệ thống phần mềm quản trị dữ liệu từ cấp xã đến trung ương.
• Tạo mạng lưới giám sát từ vệ tinh, cảm biến hỗ trợ cảnh báo môi trường.
• Cung cấp dữ liệu thời tiết, đất đai theo vùng để hỗ trợ nông dân lập kế hoạch sản xuất chính xác hơn.

Kết luận

Chuyển đổi số trong nông nghiệp không còn là xu hướng – mà là yêu cầu tất yếu để nông nghiệp Việt Nam nâng tầm giá trị và hội nhập quốc tế. Việc tích hợp công nghệ vào quản trị, sản xuất, tiêu thụ sẽ tạo ra một hệ sinh thái nông nghiệp hiện đại – bền vững – hiệu quả, mang lại lợi nhuận cao hơn và chất lượng sống tốt hơn cho hàng triệu nông dân.

Nếu bạn là doanh nghiệp, hợp tác xã hay trang trại muốn tìm hiểu hoặc triển khai các giải pháp chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp, hãy liên hệ GCDRI – tổ chức tiên phong trong tư vấn và đào tạo về tiêu chuẩn và giải pháp công nghệ cho ngành nông nghiệp.

Liên hệ ngay Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa) hoặc gửi email về: chungnhantoancau@gmail.com để được hỗ trợ tư vấn chuyên sâu.