Các Nguyên Tắc Quan Trọng Trong Chăn Nuôi Heo Hữu Cơ Theo TCVN 11041:2015

Chăn nuôi hữu cơ đang trở thành xu hướng tất yếu trong nông nghiệp bền vững tại Việt Nam, đặc biệt đối với ngành chăn nuôi heo – một trong những lĩnh vực có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng và môi trường. Tuy nhiên, để được chứng nhận sản phẩm thịt heo là hữu cơ, trang trại phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chí được quy định trong Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11041:2015 – tương đương với bộ Tiêu chuẩn quốc tế Codex “CAC/GL 32-1999, Rev. 2013”.

Trong bài viết này, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ cung cấp chi tiết các nguyên tắc kỹ thuật quan trọng cần áp dụng trong quá trình chăn nuôi heo hữu cơ nhằm giúp các tổ chức, cá nhân hiểu rõ và vận dụng đúng phương pháp để đạt chứng nhận hữu cơ Quốc gia và quốc tế.

Các yêu cầu đối với trang trại và giống nuôi

Để triển khai chăn nuôi heo theo phương pháp hữu cơ, trước tiên cần đảm bảo trang trại đã được quy hoạch và vận hành phù hợp với tiêu chuẩn hữu cơ. Cụ thể:

• Khu vực chăn nuôi phải là một phần không thể thiếu trong hệ thống nông nghiệp hữu cơ đã được phát triển bền vững và được tổ chức chứng nhận chấp thuận.
• Heo phải được chăn thả tự nhiên ngoài trời, có khu vực vận động đầy đủ, tránh nuôi nhốt hoàn toàn. Mật độ nuôi phải phù hợp giúp động vật dễ dàng thực hiện các hành vi tự nhiên.
• Việc chăm sóc và nuôi dưỡng động vật cần chú trọng đến phương pháp tự nhiên giúp giảm căng thẳng (stress), ngăn ngừa dịch bệnh và hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc thú y hóa học – đặc biệt là kháng sinh.
• Giống heo phải được chọn phù hợp với điều kiện chăn nuôi hữu cơ và có khả năng thích nghi cao. Heo giống tốt nhất là sinh ra từ cha mẹ đã được nuôi dưỡng trong hệ thống hữu cơ, hoặc được đưa vào chăn nuôi hữu cơ càng sớm càng tốt (ngay sau khi cai sữa) nếu đến từ nguồn không hữu cơ.

Chuyển đổi vùng nuôi và các yêu cầu giám sát

Trước khi bắt đầu nuôi heo hữu cơ, khu đất và hệ thống trồng trọt để cung cấp thức ăn chăn nuôi cũng phải được chuyển đổi sang hình thức canh tác hữu cơ:

• Tất cả vùng đất trồng cây sử dụng làm thức ăn cho heo phải đạt chuẩn hữu cơ trước khi bắt đầu chăn nuôi.
• Trường hợp sử dụng heo giống không đến từ hệ thống hữu cơ, thì đàn heo phải được nuôi theo phương pháp hữu cơ ít nhất là 6 tháng trước khi có thể thu hoạch sản phẩm được gắn nhãn “hữu cơ”.

Nguyên tắc về dinh dưỡng và thức ăn chăn nuôi

Nguồn thức ăn đóng vai trò then chốt trong chăn nuôi hữu cơ. Để đảm bảo chất lượng dinh dưỡng và tránh tồn dư hóa chất:

• Tối ưu là sử dụng 100% thức ăn hàng ngày được sản xuất theo chuẩn hữu cơ, hoặc tối thiểu 80% (theo chất khô) từ nguồn thực phẩm hữu cơ.
• Trong trường hợp cần thiết – với sự cho phép của tổ chức chứng nhận – có thể sử dụng một tỷ lệ nhỏ thức ăn không hữu cơ nhưng phải đảm bảo không chứa sinh vật biến đổi gen (GMO) hoặc các dẫn xuất của chúng.
• Cần cung cấp đầy đủ nước sạch theo tiêu chuẩn hữu cơ để bảo đảm sức khỏe động vật.
• Các dưỡng chất như vitamin, khoáng chất, vi lượng… chỉ được sử dụng nếu có nguồn gốc tự nhiên, không tổng hợp hóa học.
• Nghiêm cấm sử dụng thức ăn từ nguồn gốc động vật (trừ cá và sinh vật biển).
• Được phép sử dụng các chế phẩm sinh học như probiotic, enzyme và vi sinh vật có lợi.
• Cấm tuyệt đối việc sử dụng kháng sinh, chất kích thích tăng trưởng và các loại thuốc có tính chất nuôi cấy hóa học trong khẩu phần ăn.

Chăm sóc sức khỏe và phòng trị bệnh

Sức khỏe vật nuôi được duy trì chủ yếu thông qua quản lý môi trường tốt và phương pháp phòng bệnh tự nhiên:

• Thường xuyên tạo điều kiện cho heo vận động, tiếp xúc với môi trường bên ngoài để tăng cường hệ miễn dịch.
• Giữ mật độ nuôi hợp lý, tránh hiện tượng quá tải – dễ dẫn đến phát sinh dịch bệnh.
• Việc dùng thuốc thú y cần tuân thủ nghiêm ngặt:
  • Không được sử dụng thuốc hóa học hoặc kháng sinh cho mục đích phòng bệnh
  • Ưu tiên các biện pháp tự nhiên như dược liệu, vi lượng đồng căn, vi sinh vật
  • Trong trường hợp khẩn cấp hoặc theo yêu cầu pháp lý, có thể dùng thuốc điều trị, nhưng sản phẩm từ động vật đã điều trị sẽ không được dán nhãn hữu cơ
  • Bắt buộc cách ly các cá thể nhiễm bệnh để kiểm soát lây lan

Yêu cầu trong thiết kế chuồng trại và khu chăn thả

Đảm bảo điều kiện sống phù hợp cho heo là nguyên tắc không thể thiếu trong hệ thống hữu cơ:

• Chuồng trại cần rộng rãi, cho phép heo di chuyển, nghỉ ngơi, vệ sinh cá nhân một cách tự nhiên và thoải mái.
• Khu chăn thả ngoài trời phải có biện pháp che chắn nắng, mưa, gió phù hợp với điều kiện thời tiết từng vùng miền.
• Không nhốt heo nái đơn lẻ, cần nuôi theo nhóm ngoại trừ thời điểm mang thai cuối kỳ và cho con bú.
• Không nên sử dụng nền chuồng bằng lưới sắt hoặc sàn phẳng, cần có đất, rơm hoặc khu vực thoát phân để bảo đảm sinh hoạt tự nhiên và vệ sinh.

Kiểm soát môi trường sống, vận chuyển và giết mổ

Từ sinh sản, môi trường sống, đến các khâu vận chuyển và giết mổ đều phải tuân thủ tiêu chuẩn nghiêm ngặt:

• Không dùng kỹ thuật sinh sản can thiệp như ghép phôi, xử lý hormone hay sử dụng giống biến đổi gen.
• Điều kiện sống phải cho phép vật nuôi thể hiện được hành vi tự nhiên, hòa nhập với môi trường và tương tác với các cá thể khác.
• Việc vận chuyển và giết mổ cần được thực hiện nhân đạo, giảm thiểu căng thẳng tối đa cho đàn heo.

Ghi chép hồ sơ và nhận diện sản phẩm hữu cơ

Hồ sơ theo dõi là bằng chứng quan trọng để chứng minh hoạt động chăn nuôi tuân thủ tiêu chuẩn hữu cơ:

• Trang trại phải ghi chép, lưu trữ đầy đủ các thông tin: nguồn giống, khẩu phần ăn, thuốc hỗ trợ, nhật ký sức khỏe, quy trình giết mổ… nhằm phục vụ cho việc kiểm tra, đánh giá và cấp chứng nhận của cơ quan có thẩm quyền.
• Việc ghi nhãn các sản phẩm heo hữu cơ cần tuân thủ theo quy mô rõ ràng, nghiêm ngặt để tránh gian lận thương hiệu và gây hiểu lầm cho người tiêu dùng.

Kết luận

Việc áp dụng các nguyên tắc chăn nuôi heo hữu cơ theo TCVN 11041:2015 đòi hỏi sự nghiêm túc ngay từ khâu chuẩn bị, nuôi dưỡng đến giám sát đầu ra. Tuy nhiên, đây cũng là con đường tất yếu nếu ngành chăn nuôi muốn vươn tới nền nông nghiệp bền vững, đảm bảo an toàn thực phẩm và tăng giá trị thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế.

Nếu bạn đang loay hoay trong việc chuyển đổi trang trại sang mô hình chăn nuôi hữu cơ chuẩn quốc tế, hãy liên hệ với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ chuẩn hóa quy trình sản xuất.

Liên hệ ngay qua Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com để đăng ký dịch vụ chứng nhận hữu cơ chuyên nghiệp, uy tín!