Chứng nhận nông nghiệp hữu cơ: Khái niệm, lợi ích và quy trình đạt chuẩn quốc tế

Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe và nguồn gốc thực phẩm, khái niệm về sản phẩm “hữu cơ” đang được nhắc đến ngày một nhiều. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ sản phẩm “hữu cơ” là gì, quá trình chứng nhận đạt chuẩn ra sao và tại sao chứng nhận nông nghiệp hữu cơ lại quan trọng. Trong bài viết này, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ giúp độc giả hiểu một cách toàn diện về tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ – từ định nghĩa, phân biệt, thủ tục chứng nhận đến lợi ích thực tế mà việc canh tác hữu cơ mang lại cho doanh nghiệp cũng như môi trường và xã hội.

Chứng nhận nông nghiệp hữu cơ là gì?

Theo Codex Alimentarius – bộ tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế của FAO và WHO, nông nghiệp hữu cơ là hệ thống quản lý sản xuất toàn diện nhằm nâng cao sức khỏe hệ sinh thái, bao gồm đất, sinh vật, thực vật và con người. Khác với phương pháp canh tác thông thường, nông nghiệp hữu cơ ưu tiên sử dụng nguyên liệu và kỹ thuật tự nhiên như phân compost, luân canh cây trồng, kiểm soát dịch hại sinh học, thay vì các hóa chất tổng hợp hoặc thuốc bảo vệ thực vật có thể gây ô nhiễm đất và nguồn nước.

Chứng nhận hữu cơ là sự xác nhận chính thức từ một tổ chức chứng nhận được công nhận hợp pháp, đảm bảo rằng toàn bộ quá trình sản xuất, chế biến, đóng gói và tiêu thụ sản phẩm tuân thủ các tiêu chuẩn hữu cơ quốc tế hoặc khu vực, ví dụ như USDA Organic (Mỹ), EU Organic (Châu Âu) hay JAS (Nhật Bản).

Sản phẩm có chứng nhận hữu cơ khác gì với sản phẩm tự nhiên?

Điểm then chốt tạo nên sự khác biệt giữa sản phẩm hữu cơ được chứng nhận và sản phẩm được cho là “tự nhiên” nằm ở tính minh bạch và kiểm soát chất lượng. Cụ thể:

• Sản phẩm hữu cơ được chứng nhận phải trải qua quy trình kiểm tra chặt chẽ từ đầu vào đến thành phẩm, có hồ sơ lưu trữ rõ ràng, được kiểm định bởi các tổ chức chứng nhận độc lập.
• Ngược lại, thực phẩm tự nhiên không chịu sự giám sát về quy trình trồng trọt/chế biến cụ thể, không yêu cầu hồ sơ theo dõi, do đó tiềm ẩn nguy cơ bị dán nhãn sai hoặc lạm dụng thuật ngữ “tự nhiên” quá mức.

Sản phẩm có chứng nhận hữu cơ là bằng chứng rõ ràng cho sự tuân thủ khắt khe về quy trình sản xuất, an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường.

Quy trình chứng nhận sản phẩm nông nghiệp hữu cơ

Chứng nhận sản phẩm hữu cơ gồm hai giai đoạn chính:

1. Kiểm tra thực địa: Đánh giá toàn bộ quy trình sản xuất, bao gồm đất canh tác, nguồn nước, phân bón, phương pháp phòng trừ sâu bệnh, lịch sử sử dụng đất và nguồn gốc giống cây trồng hoặc vật nuôi.
2. Cấp chứng nhận: Nếu đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, tổ chức chứng nhận sẽ cấp giấy chứng nhận hữu cơ, cho phép dán nhãn Organic trên sản phẩm.

Trong suốt thời gian duy trì chứng nhận, các trang trại và cơ sở phải đảm bảo hồ sơ truy xuất nguồn gốc hoàn chỉnh, cho phép truy vết từ nông trại đến tay người tiêu dùng.

Thời gian cấp chứng nhận thông thường là khoảng 3 tháng. Tuy nhiên, điều quan trọng là doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ càng đầy đủ tài liệu và hệ thống vận hành trước kỳ đánh giá để tránh kéo dài tiến độ.

Ai được chứng nhận và cơ quan nào chứng nhận?

Chứng nhận hữu cơ có thể áp dụng cho:

• Các trang trại trồng trọt
• Cơ sở chăn nuôi, chế biến, xuất khẩu thực phẩm
• Chuỗi cung ứng trung gian có xử lý hoặc đóng gói lại sản phẩm hữu cơ

Một số cơ quan chứng nhận hữu cơ nổi bật trên thế giới đã được công nhận bởi các tổ chức quốc gia gồm:

• USDA (Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ): theo Chương trình Hữu cơ Quốc gia (NOP)
• EU Organic: theo tiêu chuẩn của Liên minh châu Âu
• JAS: tiêu chuẩn hữu cơ của Nhật Bản
• IFOAM: mạng lưới hữu cơ toàn cầu

Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đang lựa chọn đối tác chứng nhận quốc tế có văn phòng tại Việt Nam để dễ dàng thực hiện các thủ tục chứng nhận hữu cơ phù hợp với yêu cầu thị trường nước ngoài.

Nhãn hữu cơ có ý nghĩa gì?

Nhãn hữu cơ được dán trên bao bì sản phẩm đạt chứng nhận là cam kết rõ ràng từ doanh nghiệp với khách hàng về quy trình sản xuất thân thiện môi trường, an toàn, minh bạch. Nhãn có thể do từng tổ chức chứng nhận phát hành, nhưng đều có điểm chung:

• Hiển thị tên hoặc mã số tổ chức chứng nhận
• Nêu rõ vùng áp dụng (ví dụ: USDA Organic, EU Organic)
• Nêu rõ tỷ lệ thành phần hữu cơ hoặc cấp độ (100% organic, Made with organic ingredients…)

Không được sử dụng nhãn hữu cơ nếu sản phẩm chưa được cấp chứng nhận hoặc vi phạm các yêu cầu ghi nhãn theo quy định.

Làm sao để trang trại được chứng nhận hữu cơ?

Để đạt được chứng nhận hữu cơ, doanh nghiệp và chủ trang trại cần thực hiện các bước sau:

1. Nghiên cứu kỹ tiêu chuẩn hữu cơ và đối chiếu với thực tế hoạt động sản xuất.
2. Tổ chức lại quy trình canh tác, ghi chép nhật ký nông trại, đảm bảo truy xuất nguồn gốc.
3. Lựa chọn tổ chức chứng nhận đáng tin cậy đã được quốc tế công nhận.
4. Nộp hồ sơ đăng ký, thực hiện kiểm tra, sẵn sàng cung cấp tài liệu và mẫu sản phẩm (nếu cần).
5. Duy trì hệ thống hữu cơ – báo cáo và kiểm tra lại định kỳ (thường mỗi năm một lần).

Trong nhiều trường hợp, người nông dân cần chỉnh sửa một số điểm như thay đổi lịch sử đất, loại bỏ hóa chất cũ, tối ưu hóa quản lý phân bón và kiểm soát sâu bệnh sinh học mới có thể đáp ứng đầy đủ điều kiện chứng nhận.

Lợi ích vượt trội của nông nghiệp hữu cơ

Việc đầu tư vào canh tác hữu cơ không chỉ phục vụ mục tiêu thương mại mà còn mang lại nhiều lợi ích bền vững. Một số điểm nổi bật có thể kể đến như:

• Giảm thiểu ô nhiễm đất, nước và không khí nhờ loại bỏ hóa chất độc hại
• Tăng độ màu mỡ và đa dạng sinh học đất, giúp canh tác bền vững
• Cải thiện chất lượng và giá trị thương mại của nông sản
• Đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt của các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản
• Tạo lòng tin với người tiêu dùng, nâng cao thương hiệu doanh nghiệp
• Góp phần tích cực vào bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững

GCDRI hỗ trợ gì cho doanh nghiệp cần chứng nhận hữu cơ?

Là đơn vị chuyên sâu trong tư vấn và đào tạo về tiêu chuẩn quốc tế, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) cam kết đồng hành cùng các doanh nghiệp nông nghiệp tại Việt Nam trên hành trình chuyển đổi sang canh tác hữu cơ. Chúng tôi cung cấp:

• Hướng dẫn chi tiết từng bước xây dựng hệ thống quản lý hữu cơ theo đúng quy chuẩn
• Đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ nhân sự về tiêu chuẩn và pháp lý thị trường
• Hỗ trợ lựa chọn tổ chức chứng nhận phù hợp, đã được quốc tế công nhận
• Bổ sung các bộ biểu mẫu chuyên ngành, tài liệu kỹ thuật mẫu để bạn nhanh chóng xây dựng hệ thống
• Tư vấn xây dựng hồ sơ, thực hiện kiểm tra thử, chuẩn bị cho kỳ đánh giá chính thức

Chứng nhận hữu cơ không chỉ là tấm tem dán trên nhãn sản phẩm – mà là giấy thông hành để nông sản Việt bước vào chuỗi giá trị toàn cầu. Nếu bạn đang cân nhắc chuyển đổi hoặc tìm kiếm thị trường cho sản phẩm chất lượng cao, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ chuyên sâu.

Kết luận

Chứng nhận nông nghiệp hữu cơ không phải là xu hướng ngắn hạn mà là hướng đi tất yếu để tăng cạnh tranh bền vững trong bối cảnh toàn cầu hóa. Từ khâu nghiên cứu tiêu chuẩn, xây dựng hệ thống nội bộ đến vượt qua kỳ đánh giá – tất cả đều đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chuyên môn vững chắc. GCDRI sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên chặng đường này, mang đến giải pháp tối ưu nhất về kiến thức, tài liệu và đối tác chứng nhận hàng đầu.

Bạn đang cần tư vấn chứng nhận hữu cơ cho sản phẩm hoặc trang trại? Hãy liên hệ ngay GCDRI – Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu qua:

• Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
• Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi rất sẵn sàng hỗ trợ bạn đạt chứng nhận hữu cơ quốc tế nhanh chóng và hiệu quả nhất!