Hướng Dẫn Chăn Nuôi Gia Cầm Hữu Cơ Theo Tiêu Chuẩn TCVN 11041:2015

Sự phát triển mạnh mẽ của nhu cầu tiêu dùng thực phẩm sạch và an toàn đã khiến các mô hình chăn nuôi hữu cơ gia cầm ngày càng trở nên phổ biến tại Việt Nam. Việc áp dụng tiêu chuẩn hữu cơ quốc gia TCVN 11041:2015 – tương đương với tiêu chuẩn quốc tế Codex CAC/GL 32-1999 (sửa đổi 2013) – là nền tảng quan trọng nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm đạt mức tin cậy cao cả trong nước và quốc tế.

Trong bài viết này, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ cung cấp cái nhìn tổng quát và chi tiết về những nguyên tắc quan trọng trong chăn nuôi hữu cơ gia cầm. Nội dung được lựa chọn cẩn trọng và trình bày có hệ thống để giúp người chăn nuôi, doanh nghiệp và các bên liên quan dễ dàng áp dụng đúng chuẩn mực, từ đó phát triển bền vững mô hình sản xuất thực phẩm hữu cơ tại Việt Nam.

Nguyên tắc về cơ sở chăn nuôi và nguồn giống

Trong mô hình chăn nuôi hữu cơ, yếu tố đầu tiên cần đảm bảo chính là trang trại và nguồn con giống:

• Trang trại chăn nuôi hữu cơ phải là một phần không thể tách rời của hệ thống sản xuất hữu cơ đã được xây dựng và duy trì ổn định. Vị trí địa thế, điều kiện tự nhiên và mô hình kỹ thuật phải phù hợp để duy trì được môi trường sống lành mạnh, ít chịu tác động của yếu tố công nghiệp.
• Gia cầm cần được thả tự do ngoài trời với mật độ nuôi phù hợp, có khu vực vận động và tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng, đất, cỏ cây, tạo điều kiện phát triển tự nhiên, giảm căng thẳng và tăng sức đề kháng.
• Nguồn giống bắt buộc phải từ hệ thống hữu cơ, nghĩa là được sinh ra và lớn lên trong điều kiện chăn nuôi hữu cơ. Trường hợp sử dụng giống từ ngoài hệ thống (non-organic origin) phải được tổ chức chứng nhận chấp thuận và đưa vào khi còn rất nhỏ – lý tưởng nhất là ngay từ khi mới nở.

Chuyển đổi và kiểm soát sản xuất

Một trong những bước quan trọng trong quy trình đạt chứng nhận hữu cơ là chuyển đổi sản xuất:

• Những vùng đất canh tác cây trồng dùng để làm thức ăn cho gia cầm cũng phải áp dụng quy trình chuyển đổi hữu cơ, đảm bảo không tồn dư hóa chất, phân bón vô cơ hay GMO.
• Gia cầm lấy trứng chỉ được công nhận hữu cơ nếu được nuôi dưỡng theo phương pháp hữu cơ ít nhất 6 tuần, còn với gia cầm thịt thì phải được chăn nuôi hữu cơ từ khi mới nở cho đến khi giết mổ.

Nguyên tắc dinh dưỡng và khẩu phần thức ăn

Vấn đề dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong hệ thống chăn nuôi hữu cơ:

• Thức ăn phải đạt tối thiểu 80% thành phần (tính theo chất khô) có xuất xứ hữu cơ. Lý tưởng nhất là 100% nguyên liệu sản xuất từ hữu cơ.
• Các nguyên liệu từ động vật (như bột thịt, bột cá) bị nghiêm cấm tuyệt đối, ngoại trừ thủy sản (cho chăn nuôi thủy cầm trong một số trường hợp đặc biệt).
• Các phụ gia như khoáng chất, vi lượng, enzyme hoặc probiotic được chấp thuận sử dụng nếu có nguồn gốc tự nhiên. Nước uống cũng phải sạch và đáp ứng tiêu chuẩn hữu cơ.
• Không được sử dụng kháng sinh, chất kích thích tăng trưởng hay hormone trong bất kỳ giai đoạn nào của quá trình nuôi dưỡng vật nuôi.

Chăm sóc sức khỏe và phương pháp phòng trị bệnh

Trong chăn nuôi hữu cơ, mục tiêu cao nhất là phòng bệnh bằng cách tăng cường sức đề kháng tự nhiên:

• Gia cầm cần được vận động thường xuyên và tiếp xúc với môi trường bên ngoài tự nhiên, giúp miễn dịch tốt hơn với mầm bệnh.
• Mật độ nuôi cần được tính toán hợp lý để tránh việc quá chật gây stress, dễ lây lan dịch bệnh.
• Cấm tuyệt đối sử dụng thuốc thú y hóa học trong phòng bệnh. Ưu tiên các biện pháp trị liệu tự nhiên như liệu pháp vi lượng, dược học cổ truyền hoặc tinh dầu khi có thể.
• Trong trường hợp bất khả kháng (bệnh nguy hiểm, có yêu cầu của pháp luật), thú y và vaccine có thể được sử dụng, nhưng sản phẩm sẽ không được ghi nhãn hữu cơ.

Môi trường sống, vận chuyển và giết mổ

Môi trường sống là một yếu tố then chốt trong hệ thống hữu cơ đạt chuẩn:

• Không được sử dụng kỹ thuật ghép phôi, hormone hay công nghệ gen trong sinh sản.
• Nơi ở của gia cầm phải đảm bảo cung cấp không gian đủ rộng, có khu vực sinh hoạt nhóm, nơi đậu, ổ đẻ, sân chơi, nơi tắm nắng và chỗ che tránh thời tiết.
• Không được nhốt gia cầm trong lồng kín. Gà, vịt, ngan,… phải được tự do vận động ngoài trời khi điều kiện thời tiết cho phép.
• Khu chuồng trại cần có giai đoạn “để trống” giữa các lứa nuôi để tái tạo môi trường tự nhiên, giúp quần thể vi sinh trong đất – cát – rơm tự cân bằng trở lại và hạn chế bùng phát dịch bệnh.

Ghi chép hồ sơ và ghi nhãn sản phẩm hữu cơ

Việc lưu trữ và minh bạch hóa là mấu chốt để kiểm chứng quy trình chăn nuôi hữu cơ:

• Chủ trang trại phải thường xuyên cập nhật hồ sơ giám sát, bao gồm thông tin về giống, điều kiện nuôi, lịch sử thức ăn, thuốc sử dụng, thời gian giết mổ, vận chuyển…
• Nhãn mác sản phẩm hữu cơ chỉ được sử dụng khi toàn bộ quy trình được chứng nhận đầy đủ theo tiêu chuẩn TCVN 11041:2015 và được tổ chức chứng nhận phê duyệt.

Kết luận

Việc áp dụng tiêu chuẩn hữu cơ quốc gia TCVN 11041:2015 trong chăn nuôi gia cầm không chỉ nâng cao chất lượng nông sản mà còn mở ra cơ hội tiếp cận thị trường tiêu dùng trong và ngoài nước. Mỗi một nguyên tắc, mỗi quy định trong tiêu chuẩn đều hướng đến mục tiêu duy trì chăn nuôi lành mạnh, bền vững, nhân văn và thân thiện với môi trường.

Nếu bạn đang quan tâm đến việc xây dựng mô hình chăn nuôi hữu cơ hoặc cần hỗ trợ về chứng nhận, hãy liên hệ với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) qua:

• Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
• Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình phát triển nông nghiệp hữu cơ chuẩn quốc tế tại Việt Nam.