Chứng nhận hữu cơ (Organic): Giá trị cốt lõi cho nền nông nghiệp bền vững

Nông nghiệp hữu cơ không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn là giải pháp căn cơ để phát triển nông nghiệp bền vững, bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Với sự gia tăng nhận thức của người tiêu dùng về sản phẩm tự nhiên, “chứng nhận hữu cơ” trở thành một tiêu chí đánh giá uy tín, chất lượng và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Trong bài viết này, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ cùng bạn tìm hiểu tổng quan về tiêu chuẩn hữu cơ, các yêu cầu trong sản xuất cây trồng – chăn nuôi theo mô hình hữu cơ, chi phí chứng nhận, cũng như các loại chứng nhận hữu cơ phổ biến tại Việt Nam và trên thế giới.

Tổng quan về chứng nhận hữu cơ (Organic)

Chứng nhận hữu cơ (organic certification) là quá trình đánh giá và công nhận rằng sản phẩm nông nghiệp được sản xuất hoàn toàn theo phương pháp canh tác hữu cơ, nhằm đảm bảo tính tự nhiên, không sử dụng chất hóa học độc hại và thân thiện với hệ sinh thái.

Nói cách khác, chứng nhận hữu cơ là bằng chứng để người tiêu dùng phân biệt được những sản phẩm được sản xuất theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường, sức khỏe và đạo đức canh tác.

Các yêu cầu cơ bản của tiêu chuẩn hữu cơ bao gồm:

• Không sử dụng phân bón hóa học tổng hợp, thuốc trừ sâu, kháng sinh, hormone tăng trưởng.
• Chỉ dùng các chế phẩm hữu cơ được cho phép, có nguồn gốc tự nhiên.
• Duy trì đa dạng sinh học và cân bằng hệ sinh thái tự nhiên trong khu vực sản xuất.
• Chú trọng phúc lợi động vật và bảo vệ tài nguyên đất, nước, không khí.
• Truy xuất nguồn gốc sản phẩm rõ ràng, minh bạch và có giám sát chặt chẽ toàn bộ chuỗi cung ứng.

Quy định sản xuất hữu cơ đối với cây trồng

Đối với mô hình trồng trọt, các hoạt động sản xuất phải được triển khai một cách thống nhất nhằm duy trì tính bền vững cho hệ thống đất đai, nguồn nước và sinh vật. Các tiêu chí cơ bản bao gồm:

Làm đất và bảo vệ đất

Quá trình canh tác hữu cơ yêu cầu đất trồng phải đạt chuẩn về sinh học và hóa học. Người sản xuất cần:

• Không sử dụng phân hóa học và các chất độc hại cho đất.
• Ứng dụng biện pháp cải tạo đất như: sử dụng phân hữu cơ, luân canh cây trồng, trồng cây che phủ, hoặc phân xanh, để tăng độ phì và cấu trúc đất.
• Hạn chế tối đa hiện tượng nén chặt, xói mòn hoặc rửa trôi dinh dưỡng.

Kiểm soát sâu bệnh tự nhiên

Thay vì phụ thuộc vào thuốc bảo vệ thực vật độc hại, nông nghiệp hữu cơ ưu tiên:

• Trồng luân canh, xen canh khéo léo để hạn chế dịch bệnh.
• Chọn giống cây kháng sâu bệnh, thân thiện môi trường.
• Sử dụng thiên địch, bẫy sinh học hoặc các biện pháp cơ học để kiểm soát dịch hại.

Giống cây trồng và đầu vào

• Hạt giống và cây giống sử dụng phải được sản xuất hoặc nhân giống từ nguồn hữu cơ, không chứa giống biến đổi gen.
• Phân bón, chế phẩm vi sinh, hoặc chế phẩm bảo vệ thực vật phải nằm trong danh mục được phép sử dụng theo quy định của cơ quan chứng nhận.

Quy định tiêu chuẩn đất trồng

Trước khi canh tác hữu cơ, đất phải trải qua giai đoạn chuyển đổi (thường là 2 – 3 năm) để loại bỏ tồn dư hóa chất. Trong thời gian này, phải áp dụng 100% quy trình hữu cơ.

Tiêu chuẩn sản xuất hữu cơ trong chăn nuôi

Chăn nuôi hữu cơ đòi hỏi những nguyên tắc khắt khe nhằm đảm bảo sức khỏe vật nuôi, cũng như bảo vệ người tiêu dùng qua các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, an toàn sinh học cao.

Nguồn gốc vật nuôi

• Vật nuôi phải được sinh ra và lớn lên trong môi trường hữu cơ.
• Nếu chuyển đổi từ nguồn không hữu cơ, phải trải qua giai đoạn nuôi dưỡng chuyển đổi theo đúng thời gian và quy định của hệ thống chứng nhận.

Điều kiện chăn nuôi

• Vật nuôi phải được nuôi dưỡng trong môi trường tự nhiên, có sự tự do vận động và tiếp xúc ánh sáng.
• Chuồng trại cần đảm bảo về vệ sinh, thông thoáng, tránh mật độ nuôi quá dày gây áp lực sinh lý lên động vật.
• Tuyệt đối không cách ly động vật nếu không có lý do dịch bệnh hoặc chữa trị cần thiết.

Phương thức sinh sản và điều trị

• Không sử dụng hormone tăng trưởng hoặc kỹ thuật sinh sản nhân tạo (như chuyển gene).
• Phòng bệnh bằng cách duy trì dinh dưỡng cân bằng, vệ sinh chuồng trại, giám sát sức khỏe thường xuyên.
• Nếu vật nuôi mắc bệnh, có thể điều trị bằng thuốc thú y sinh học (trong danh mục cho phép).

Thức ăn và nguồn dinh dưỡng

• Thức ăn chủ yếu phải được sản xuất tại chỗ hoặc trong vùng, đảm bảo 100% hữu cơ (nếu có thể).
• Tuyệt đối không sử dụng thức ăn có chứa chất kích thích tăng trưởng, hoặc phụ gia không rõ nguồn gốc hữu cơ.
• Các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng (vitamin, khoáng chất) chỉ được chấp nhận khi nằm trong danh mục cho phép.

Gắn nhãn hữu cơ và truy xuất nguồn gốc

Các sản phẩm đạt chứng nhận hữu cơ sẽ được cấp phép sử dụng tem nhãn “organic” để phân biệt rõ ràng với sản phẩm thông thường.

Nhãn hữu cơ bắt buộc phải đi kèm:

• Tên của đơn vị sản xuất hoặc chế biến, đơn vị phân phối cuối cùng.
• Tên tổ chức chứng nhận và cấp tem.
• Mã số sản phẩm đảm bảo truy xuất nguồn gốc dễ dàng.

Tùy theo thành phần sản phẩm, mức độ sử dụng nguyên liệu hữu cơ sẽ được ghi chú cụ thể trên nhãn nhằm đảm bảo minh bạch.

Các hệ thống chứng nhận hữu cơ phổ biến

Hiện nay, có rất nhiều hệ thống chứng nhận hữu cơ được công nhận trên toàn cầu và tại Việt Nam. Mỗi hệ thống đều có tiêu chí riêng, phù hợp với từng thị trường xuất khẩu.

USDA Organic – Tiêu chuẩn hữu cơ Hoa Kỳ

Các sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm đạt chứng nhận của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) phải chứa ít nhất 95% – 100% thành phần hữu cơ. Đây là một trong những chuẩn hữu cơ nghiêm ngặt nhất trên thế giới. Sản phẩm đạt chuẩn sẽ được sử dụng logo của USDA trên bao bì.

EU Organic – Tiêu chuẩn hữu cơ châu Âu

Chứng nhận của EU có nhiều cấp độ, phù hợp với từng loại sản phẩm:

• Organic Cosmetics: Ít nhất 95% thành phần từ nguyên liệu hữu cơ.
• Natural Cosmetics with Organic Portion: Tối thiểu 70% thành phần có nguồn gốc tự nhiên đạt chuẩn hữu cơ.
• Natural Cosmetics: Sản phẩm 100% nguyên liệu tự nhiên, nhưng không yêu cầu chứng nhận organic.

Tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam

Việt Nam đã ban hành bộ tiêu chuẩn cơ bản về sản xuất hữu cơ (TCVN 11041), áp dụng cho:

• Cây trồng hữu cơ
• Chăn nuôi gia súc, gia cầm hữu cơ
• Thủy sản hữu cơ
• Chế biến và ghi nhãn thực phẩm hữu cơ

Việc tuân thủ tiêu chuẩn quốc gia là cơ sở để nông sản Việt phát triển bền vững và thâm nhập thị trường xuất khẩu.

Chi phí chứng nhận hữu cơ

Chi phí để được cấp chứng nhận hữu cơ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

• Quy mô sản xuất (diện tích đất, số lượng trang trại nuôi trồng).
• Hình thức sản xuất (cây trồng, chăn nuôi, sơ chế).
• Trình độ, hiện trạng canh tác và thời gian chuyển đổi.
• Loại hệ thống chứng nhận đăng ký (USDA, EU, NOP, JAS…).

Trung bình, chi phí chứng nhận hữu cơ có thể dao động trong ngưỡng từ vài chục triệu đồng cho đến vài trăm triệu đồng tùy vào quy mô và yêu cầu thị trường.

Để được tư vấn chi tiết và minh bạch về chi phí, doanh nghiệp và tổ chức sản xuất nên làm việc trực tiếp với các tổ chức chứng nhận được cấp phép tại Việt Nam.

Kết luận: Con đường bền vững khởi đầu từ một chứng nhận

Việc theo đuổi sản xuất hữu cơ không chỉ là nhằm đạt được tem nhãn “organic” trên sản phẩm, mà hơn hết là lời cam kết của doanh nghiệp đối với sức khỏe cộng đồng và sự phục hồi của hệ sinh thái. Chứng nhận hữu cơ chính là “tấm vé thông hành” để sản phẩm mở rộng thị trường, xây dựng niềm tin nơi người tiêu dùng và khẳng định giá trị bền vững của doanh nghiệp trong chiến lược dài hạn.

Để được tư vấn đầy đủ, chính thống và hỗ trợ thủ tục chứng nhận hữu cơ phù hợp với mô hình sản xuất của bạn, hãy liên hệ với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) – đối tác chuyên sâu trong lĩnh vực đào tạo và chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế.

📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
✉️ Email: chungnhantoancau@gmail.com

GCDRI – Đối tác chuyên nghiệp của bạn trong hành trình đạt chuẩn và phát triển bền vững.