Nâng cao năng suất lao động – Chìa khóa thúc đẩy tăng trưởng bền vững của Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh quốc tế ngày càng khốc liệt, việc nâng cao năng suất lao động không chỉ là mệnh lệnh phát triển kinh tế mà còn là yếu tố sống còn đối với mỗi quốc gia, đặc biệt là những nền kinh tế đang chuyển mình mạnh mẽ như Việt Nam. Với vai trò là một tổ chức dẫn đầu trong nghiên cứu và tư vấn các tiêu chuẩn quốc tế, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) nhận thấy đây là một chủ đề cấp thiết cần được phân tích sâu để hướng tới các giải pháp mang tính thực tiễn và bền vững.

Bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ nét về tầm quan trọng của việc cải thiện năng suất lao động, đồng thời phân tích hướng đi chiến lược cho Việt Nam trong giai đoạn hiện nay và tương lai.

Năng suất lao động – nền tảng cho tăng trưởng kinh tế

Tăng trưởng kinh tế bền vững không thể đạt được nếu thiếu một nền tảng năng suất lao động cao. Về bản chất, năng suất lao động được hiểu là khả năng tạo ra giá trị gia tăng từ một đơn vị lao động hoặc một lượng đầu vào nhất định. Khi năng suất tăng, nền kinh tế có thể tạo ra nhiều sản phẩm và dịch vụ hơn mà không nhất thiết phải tiêu tốn thêm tài nguyên hay gia tăng lực lượng lao động.

Điều này đồng nghĩa với việc:

• Doanh nghiệp có điều kiện mở rộng quy mô và tối ưu lợi nhuận.
• Người lao động được hưởng mức lương tốt hơn và môi trường làm việc chuyên nghiệp hơn.
• Quốc gia thu được nguồn thu ngân sách lớn hơn thông qua việc phát triển sản xuất, từ đó đầu tư ngược trở lại vào hạ tầng, giáo dục, y tế…

Nói cách khác, năng suất lao động chính là động lực then chốt thúc đẩy tiến trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước.

Việt Nam và thách thức nâng cao năng suất trong thời hội nhập

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, năng suất lao động của Việt Nam đang là điểm yếu cần được cải thiện quyết liệt. Mặc dù trong những năm gần đây, tốc độ tăng năng suất có tiến triển, nhưng mức năng suất thực tế vẫn ở khoảng cách khá xa so với các nước dẫn đầu trong khu vực ASEAN, như Singapore, Malaysia hay Thái Lan.

Đây là vấn đề mang tính chiến lược và sống còn – bởi nếu không cải thiện mạnh mẽ, Việt Nam sẽ khó có thể thoát khỏi “bẫy thu nhập trung bình” và bị bỏ lại phía sau trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Nguyên nhân chủ yếu có thể kể đến bao gồm:

• Hệ thống sản xuất chưa hiện đại, còn phụ thuộc nhiều vào lao động thủ công.
• Cơ cấu kinh tế chưa chuyển dịch mạnh mẽ sang các ngành giá trị gia tăng cao.
• Trình độ lao động phần lớn còn ở mức phổ thông, thiếu kỹ năng làm việc trong môi trường công nghiệp 4.0.
• Ứng dụng khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo còn hạn chế.

Chính vì thế, cuộc đua nâng cao năng suất không đơn thuần là nhiệm vụ của doanh nghiệp, mà là bài toán tổng thể của cả hệ thống kinh tế – xã hội.

Ý nghĩa của việc nâng cao năng suất đối với từng chủ thể

Việc cải thiện năng suất lao động không chỉ mang lại giá trị cho nền kinh tế vĩ mô, mà còn trực tiếp tác động tích cực đến mỗi thành phần trong xã hội:

• Doanh nghiệp: Tăng năng suất giúp hạ giá thành, nâng chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường và gia tăng cơ hội đầu tư – đặc biệt trong thời đại chuyển đổi số toàn diện.
• Người lao động: Làm việc hiệu quả hơn sẽ dẫn tới mức lương cao hơn, sự công nhận về chuyên môn, và nhiều cơ hội nghề nghiệp chất lượng.
• Nhà nước: Tăng năng suất kéo theo sự tăng trưởng bền vững của tổng sản phẩm quốc nội (GDP), tăng tích lũy nội tại, từ đó tái đầu tư vào hạ tầng, công nghệ, phúc lợi và phát triển xã hội.

Việt Nam muốn phát triển nhanh và bền vững thì nhất thiết phải tăng năng suất theo hướng chuyển dịch sang kinh tế tri thức, chính sách khoa học – công nghệ, và phát triển nguồn nhân lực.

Giải pháp toàn diện để tối ưu năng suất lao động

Để đạt được mục tiêu lớn, Việt Nam cần một chiến lược đồng bộ dựa trên ba trụ cột lớn:

1. Chuyển đổi cơ cấu kinh tế hướng đến hiệu quả cao

Thúc đẩy các ngành có năng suất cao như: chế biến – chế tạo, dịch vụ kỹ thuật cao, công nghệ thông tin, logistics, năng lượng sạch…

Đồng thời, giảm phụ thuộc vào các ngành khai thác hoặc công việc mang tính nặng nhọc nhưng giá trị gia tăng thấp.

2. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ

Đầu tư mạnh vào công nghệ, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (AI), quản trị số… là con đường ngắn nhất để tăng năng suất mà không cần mở rộng quy mô lao động.

Cùng với đó là chính sách khuyến khích doanh nghiệp đổi mới quy trình, đầu tư thiết bị hiện đại, chuyển đổi mô hình sản xuất từ “rộng” sang “tinh gọn và hiệu quả”.

3. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

Nhân tố con người giữ vai trò cốt lõi trong mọi nỗ lực nâng cao năng suất. Cần:

• Đổi mới toàn diện hệ thống giáo dục – đào tạo theo hướng tiếp cận thực tiễn và kỹ năng nghề nghiệp.
• Tăng cường đào tạo nội bộ trong doanh nghiệp, đặc biệt kỹ năng làm việc trong môi trường công nghệ.
• Hợp tác quốc tế trong đào tạo và chuyển giao tri thức.

Đồng thời, cần xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và tiêu chuẩn nghề nghiệp chặt chẽ, theo mô hình quốc tế hóa, giúp đảm bảo chất lượng lao động đầu ra và tăng khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Chương trình quốc gia nâng cao năng suất lao động – Hướng đi chiến lược

Mới đây, Chính phủ đã ban hành Quyết định 1305/QĐ-TTg về Chương trình quốc gia tăng năng suất lao động đến năm 2030. Đây là một dấu mốc quan trọng thể hiện quyết tâm biến năng suất thành động lực tăng trưởng kinh tế trung và dài hạn.

Các mục tiêu trọng điểm của chương trình bao gồm:

• Nâng năng suất lao động trở thành động lực cốt lõi thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững.
• Chủ động tận dụng cơ hội từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
• Phát triển hạ tầng khoa học – công nghệ, thúc đẩy sáng tạo và chuyển đổi số.
• Nâng cao chất lượng lao động, liên kết vùng và cải thiện thể chế thúc đẩy hiệu quả lao động.

Ngoài ra, chương trình nhấn mạnh yếu tố liên kết giữa trung ương – địa phương, khuyến khích các tỉnh thành phát triển mô hình năng suất vùng cao hơn mức trung bình quốc gia.

Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia ASEAN có tốc độ tăng năng suất nhanh nhất, qua đó tạo tiền đề vững chắc thoát khỏi mức thu nhập trung bình và vươn lên nhóm nước phát triển trung bình cao.

Kết luận: Hành động hôm nay vì tương lai đột phá

Tăng năng suất lao động không phải là khẩu hiệu, mà là chiến lược phát triển quốc gia đòi hỏi sự quyết tâm từ mọi cấp, mọi ngành, và toàn xã hội. Việt Nam muốn bứt phá trên bản đồ kinh tế toàn cầu, nhất thiết phải xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ cho năng suất – trong đó doanh nghiệp, người dân và nhà nước cùng đồng hành, cùng đổi mới và cùng hành động.

GCDRI cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng các đối tác và cộng đồng chuyên môn trong việc nâng cao nhận thức, ứng dụng hệ thống tiêu chuẩn quốc tế và công cụ quản trị hiện đại giúp doanh nghiệp và người lao động Việt Nam vươn lên mạnh mẽ hơn trong kỷ nguyên công nghiệp mới.

Nếu quý vị quan tâm đến các giải pháp nâng cao năng suất thông qua tiêu chuẩn quốc tế và hệ thống quản trị doanh nghiệp hiệu quả, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi:

Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
Email: chungnhantoancau@gmail.com

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) – Kiến tạo chuẩn mực, nâng tầm tương lai.