Quy định kiểm kê khí nhà kính (KNK) tại Việt Nam: Lộ trình, đối tượng và yêu cầu mới nhất

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) xin gửi tới quý doanh nghiệp và bạn đọc cái nhìn tổng quan và cập nhật nhất về quy định kiểm kê khí nhà kính (KNK) tại Việt Nam – một chủ đề ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh biển đổi khí hậu và cam kết giảm phát thải toàn cầu. Bài viết này tổng hợp và phân tích các văn bản pháp lý chính thức về kiểm kê và giảm phát thải KNK, giúp doanh nghiệp tại Việt Nam, đặc biệt tại các khu công nghiệp lớn như Hải Phòng, nắm rõ các nghĩa vụ và lộ trình thực hiện theo quy định của pháp luật.

Thông qua bài viết, GCDRI sẽ làm rõ các nội dung trọng tâm về phạm vi kiểm kê, các ngành nghề phải tuân thủ, quy trình báo cáo cũng như thời hạn cần lưu ý theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP và Thông tư 01/2022/TT-BTNMT. Điều này không chỉ giúp các doanh nghiệp đánh giá mức phát thải mà còn chủ động tham gia hệ thống thị trường cacbon trong tương lai.

Cập nhật quy định kiểm kê khí nhà kính tại Việt Nam

Ngày 7/1/2022, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Bảo vệ Môi trường 2020 về việc giám sát và giảm phát thải khí nhà kính (GHG). Cùng ngày, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã ban hành Thông tư số 01/2022/TT-BTNMT hướng dẫn kỹ thuật thực hiện các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu, trong đó có nội dung về kiểm kê KNK.

Những quy định mới này quy rõ nghĩa vụ của doanh nghiệp, thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ, và tạo nền tảng cho việc xây dựng thị trường carbon nội địa – một phần của cam kết “net-zero” đến năm 2050 của Việt Nam.

Đối tượng bắt buộc kiểm kê khí nhà kính

Theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP, các cơ sở phát thải tương đương hoặc lớn hơn 3.000 tấn CO₂/năm hoặc sử dụng năng lượng từ 1.000 TOE/năm trở lên cần thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Các đối tượng này bao gồm:

• Các nhà máy nhiệt điện than.
• Cơ sở sản xuất trong các ngành công nghiệp sử dụng trên 1.000 TOE/năm (như hóa chất, xi măng, giấy, dệt may, nhựa).
• Các trung tâm mua sắm tiêu thụ lượng điện lớn.
• Hệ thống xử lý chất thải rắn có công suất từ 65.000 tấn/năm trở lên.
• Doanh nghiệp vận tải đường bộ quy mô lớn.

Đây là những ngành đang chịu áp lực đáng kể từ yêu cầu cắt giảm phát thải và sẽ là ưu tiên cao trong quản lý phát thải quốc gia.

Lộ trình kiểm kê, báo cáo và giảm phát thải khí nhà kính

Việc tuân thủ kiểm kê và giảm phát thải khí nhà kính được quy định chặt chẽ qua từng giai đoạn cụ thể:

Giai đoạn 1 (2023 – 2025): Xây dựng cơ sở dữ liệu và thực hiện kiểm kê ban đầu

• Từ năm 2023: Doanh nghiệp cần thu thập và gửi dữ liệu đầu vào phục vụ kiểm kê KNK, định kỳ hai năm/lần theo hướng dẫn của các bộ quản lý ngành.
• Trước ngày 31/3/2025: Hoàn tất báo cáo kiểm kê khí nhà kính lần đầu tiên cho năm 2024.

Giai đoạn 2 (2025 – 2030): Thực hiện kế hoạch giảm phát thải và tham gia thị trường carbon

• Trước ngày 31/12/2025: Doanh nghiệp xây dựng kế hoạch cắt giảm phát thải KNK cho giai đoạn 2026 – 2030, theo hạn ngạch do Bộ TNMT phân bổ.
• Từ năm 2027 trở đi: Báo cáo kết quả cắt giảm sẽ phải nộp định kỳ trước ngày 31/3 hàng năm.
• Thị trường các-bon chính thức ra mắt từ năm 2028, trong đó doanh nghiệp có thể tham gia đấu thầu, chuyển nhượng, bù trừ phát thải thông qua tín chỉ carbon.

Việc tuân thủ nghiêm túc thời hạn và nội dung các báo cáo là điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp tham gia thị trường tín chỉ carbon quốc gia.

Hải Phòng: Danh sách các doanh nghiệp phải kiểm kê khí nhà kính

Hải Phòng là một trong những trung tâm công nghiệp trọng điểm của cả nước với hàng trăm doanh nghiệp lớn hoạt động trong các ngành tiêu hao năng lượng và có phát thải đáng kể.

Theo Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg, các doanh nghiệp tại Hải Phòng phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính nằm trong các lĩnh vực trọng yếu như:

• Nhiệt điện, sản xuất ô tô (VinFast).
• Dệt may, đồ da, sản phẩm điện tử (LG, Fuji Xerox…).
• Nhựa, cao su, giấy, hóa chất, cơ khí luyện kim…

Một số doanh nghiệp tiêu biểu có mức tiêu thụ năng lượng lớn hoặc phát thải cao bao gồm:

• Công ty Cổ phần Nhiệt điện Hải Phòng (1.717.503 TOE).
• Công ty TNHH Regina Miracle International (48.404 TOE).
• Công ty TNHH LG Display Việt Nam Hải Phòng (23.105 TOE).
• Công ty Cổ phần luyện thép Việt Úc (33.423 TOE).
• Công ty Cổ phần Bia Hà Nội – Hải Phòng (2.046 TOE).

Ngoài ra, còn hàng chục công ty trong nhóm từ 1.000 – 10.000 TOE cũng thuộc diện bắt buộc kiểm kê như Bridgestone Việt Nam, Aurora Việt Nam, Yazaki Hải Phòng, Stateway Việt Nam…

Việc thực hiện kiểm kê của các doanh nghiệp này sẽ tạo nền tảng dữ liệu quan trọng cho hoạt động chia hạn ngạch phát thải và định giá tín chỉ carbon trong giai đoạn sau.

Cách thức tuân thủ kiểm kê KNK và lập báo cáo

Doanh nghiệp thuộc đối tượng bắt buộc phải:

• Thực hiện đo lường, tính toán lượng phát thải khí nhà kính theo quy chuẩn.
• Lập báo cáo kiểm kê KNK định kỳ theo mẫu tại Phụ lục II Mẫu 06 của Nghị định 06/2022/NĐ-CP.
• Đo lường hiệu quả của các biện pháp giảm phát thải (giai đoạn 2023–2025).
• Lập kế hoạch giảm phát thải (giai đoạn 2026–2030) theo mẫu tại Phụ lục IV Mẫu 02.
• Báo cáo kết quả giảm phát thải hàng năm (từ 2027) theo Phụ lục III Mẫu 02.
• Tuân thủ hướng dẫn chi tiết từ Bộ TNMT và các Bộ quản lý ngành.

Việc lập báo cáo cần có độ chính xác cao do sẽ ảnh hưởng đến quyền mua bán tín chỉ carbon và phân bổ hạn ngạch phát thải trong tương lai.

Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì? GCDRI hỗ trợ như thế nào?

Trong bối cảnh các yêu cầu về kiểm kê phát thải ngày càng chặt chẽ, doanh nghiệp cần:

• Thành lập bộ phận chuyên trách về môi trường hoặc lựa chọn đơn vị tư vấn có năng lực để xây dựng hệ thống kiểm kê phù hợp.
• Chuẩn hóa hệ thống đo lường và quản lý dữ liệu phát thải.
• Phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan như Bộ TNMT, Sở Tài nguyên & Môi trường địa phương…
• Đào tạo nhân sự về chuẩn mực kiểm kê KNK, tính toán phát thải, kỹ thuật quản lý khí thải theo tiêu chuẩn ISO liên quan (ví dụ ISO 14064, ISO 14001…).

Với vai trò là tổ chức có bề dày chuyên môn trong đào tạo và tư vấn hệ thống kiểm kê khí nhà kính, GCDRI cung cấp giải pháp toàn diện từ:

• Đào tạo doanh nghiệp nhận thức và kỹ thuật đo lường phát thải đạt chuẩn.
• Hướng dẫn lập kế hoạch và báo cáo kiểm kê theo đúng yêu cầu pháp luật Việt Nam.
• Tư vấn xây dựng năng lực quản trị môi trường và quản lý tín chỉ carbon theo chuẩn quốc tế.

Để được tư vấn chi tiết và cung cấp dịch vụ phù hợp với ngành nghề của bạn, vui lòng liên hệ Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com ngay hôm nay.

Kết luận

Kiểm kê khí nhà kính không còn là lựa chọn mà đã trở thành chuẩn mực bắt buộc với doanh nghiệp Việt Nam trong xu hướng phát triển bền vững toàn cầu. Việc nắm bắt các quy định mới, xác định đúng nghĩa vụ, và kịp thời xây dựng lộ trình kiểm kê – giảm phát thải sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn chiếm ưu thế trong quản trị môi trường, tận dụng cơ hội thị trường carbon trong tương lai.

GCDRI cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp Việt Nam trên hành trình đón đầu xu thế tiết giảm phát thải, hội nhập thương mại xanh và phát triển bền vững toàn diện. Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ triển khai hiệu quả ngay hôm nay.