Tài liệu Hệ thống Đảm bảo Halal (HAS): Hướng dẫn triển khai hiệu quả tại doanh nghiệp

Trong bối cảnh ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam mong muốn tiếp cận thị trường các nước Hồi giáo, việc xây dựng và chứng nhận các hệ thống đảm bảo Halal đang trở thành yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh. Với vai trò là tổ chức nghiên cứu và đào tạo dẫn đầu về tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) giới thiệu tổng quan về sổ tay Hệ thống Đảm bảo Halal (HAS), nhằm hỗ trợ doanh nghiệp hiểu rõ cấu trúc, nội dung và phương pháp triển khai HAS phù hợp với quy định quốc tế và tiêu chuẩn Malaysia.

Tổng quan về Hệ thống Đảm bảo Halal (HAS)

Hệ thống Đảm bảo Halal (Halal Assurance System – HAS) là một cấu trúc quản lý toàn diện được thiết kế để giúp các tổ chức sản xuất và dịch vụ thực phẩm bảo đảm rằng sản phẩm của họ luôn tuân thủ nghiêm ngặt theo các yêu cầu của luật Hồi giáo (Shariah). Tại Malaysia, JAKIM (Jabatan Kemajuan Islam Malaysia – Cục Phát triển Hồi giáo Malaysia) là cơ quan tối cao ban hành quy trình chứng nhận Halal cũng như các yêu cầu cụ thể đối với hệ thống HAS.

Tài liệu sổ tay HAS được biên soạn nhằm cung cấp một khuôn khổ đầy đủ cho các tổ chức trong việc:

• Lập chính sách Halal rõ ràng
• Xây dựng hệ thống kiểm soát phù hợp
• Áp dụng nguyên tắc Halal trong toàn bộ chuỗi giá trị
• Đảm bảo tính toàn vẹn của sản phẩm Halal trong suốt quá trình vận hành

Thành phần cốt lõi trong tài liệu hệ thống HAS

Hệ thống HAS được tổ chức thành nhiều phần chuyên biệt nhằm cung cấp hướng dẫn chi tiết cho từng lĩnh vực hoạt động trong doanh nghiệp. Dưới đây là các thành phần then chốt:

Chính sách & Mục tiêu Halal

Công ty cần xác định rõ chính sách Halal, phản ánh cam kết của ban lãnh đạo trong việc cung cấp sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn Shariah và các quy định của JAKIM. Mục tiêu Halal phải cụ thể, đo lường được và liên quan đến các yếu tố như an toàn thực phẩm, nguồn nguyên liệu, và hiệu quả vận hành.

Ví dụ:

• 100% nguyên liệu từ nhà cung cấp được chứng nhận Halal.
• Quy trình làm sạch dây chuyền trước/sau sản xuất các sản phẩm Halal được thực hiện và ghi chép đầy đủ.

Phạm vi áp dụng

Phạm vi áp dụng HAS nên được xác định rõ trong từng mắt xích quy trình như:

• Nghiên cứu & phát triển sản phẩm,
• Mua hàng,
• Kho vận,
• Sản xuất, chế biến,
• Phân phối & bán hàng.

Việc này giúp nhận diện rõ điểm kiểm soát quan trọng, ngăn chặn lây nhiễm chéo và đảm bảo tính nhất quán trong vận hành.

Nguyên tắc Halal và yếu tố quyết định tình trạng sản phẩm

Để xác định một sản phẩm là Halal hay Haram, hệ thống dựa trên các nguồn luật Hồi giáo chính thống như:

• Qur’an (Kinh Koran),
• Hadith,
• Fatwa từ các hội đồng học giả Hồi giáo,
• Ijma’ và Qiyas.

Điều quan trọng là nhân sự của doanh nghiệp – đặc biệt là các thành viên trong Ủy ban Halal nội bộ – cần hiểu rõ sự khác biệt giữa Halal (hợp pháp), Haram (bị cấm) và Mashbooh (không rõ ràng để xác định biện luận phù hợp khi phát sinh tình huống).

Tổ chức và vận hành hệ thống HAS tại doanh nghiệp

Khi đưa hệ thống HAS vào triển khai thực tế, doanh nghiệp cần tổ chức một bộ máy hoạt động khoa học, chặt chẽ và có khả năng giám sát liên tục.

Thành lập Ủy ban Halal nội bộ

Ủy ban Halal nội bộ là lực lượng chủ chốt giám sát thực hiện chính sách và hệ thống Halal, bao gồm đại diện từ các bộ phận sau:

• Mua hàng
• Sản xuất
• QA/QC
• Kho vận
• Pháp chế hoặc ISO (nếu có)

Trong đó, Trưởng ban Halal thường là người có thẩm quyền cao từ cấp trung trở lên để đảm bảo sự nhất quán và tính chất cam kết của doanh nghiệp.

Xem xét quản lý định kỳ

Một phần thiết yếu của HAS là phải có chính sách đánh giá nội bộ định kỳ nhằm đảm bảo hệ thống đang hoạt động hiệu quả và đáp ứng các yêu cầu cập nhật từ JAKIM hoặc các tổ chức Halal được công nhận.

Cuộc họp quản lý nên được tổ chức hàng năm, có biên bản ghi nhận rõ:

• Những bất cập trong quy trình
• NCR (không phù hợp) phát sinh
• Phân tích nguyên nhân gốc
• Kế hoạch cải tiến và thời hạn hoàn thành

Đào tạo Halal hàng năm

Nhằm đảm bảo nhân viên hiểu đúng và duy trì kiến thức về Halal, chương trình đào tạo định kỳ cần được triển khai với nội dung bao gồm:

• Kiến thức cơ bản về Halal/Haram
• Điểm kiểm soát quan trọng Halal (Halal Control Points – HCPs)
• Biện pháp xử lý khi có nghi ngờ vi phạm nguyên tắc Halal

Ảnh hưởng tích cực của đào tạo là nâng cao nhận thức, giảm rủi ro vi phạm tiêu chuẩn, đồng thời giúp nhân viên thực hành đúng quy trình mỗi ngày.

Hệ thống tài liệu và kiểm soát đặc biệt quan trọng

Hướng dẫn SOP và kiểm soát tài liệu

Mỗi lĩnh vực như thu mua, sản xuất, lưu trữ, đều cần SOP (Standard Operating Procedures) riêng, có hướng dẫn cụ thể cho từng thao tác. Những hướng dẫn này phải được cập nhật khi có thay đổi, đồng thời cần có kiểm soát phiên bản tài liệu nhằm giữ tính nhất quán và truy xuất được khi bị thanh tra.

Hệ thống điểm kiểm soát Halal (Halal Control Point – HCP)

Tài liệu HAS yêu cầu xác định, giám sát và điều chỉnh HCP trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Các ví dụ về điểm HCP có thể bao gồm:

• Kiểm tra nguyên liệu có chứng nhận Halal,
• Tách biệt đường dây sản xuất nếu có cả sản phẩm Halal và không-Halal,
• Làm sạch thiết bị khi chuyển đổi sản phẩm,
• Kiểm soát phương tiện vận chuyển tránh nhiễm chéo.

Mỗi điểm HCP cần có:

• Biện pháp kiểm tra cụ thể,
• Hành động khắc phục rõ ràng khi phát hiện sai phạm,
• Biểu mẫu lưu bằng chứng phù hợp.

Minh bạch và trách nhiệm trong chuỗi cung ứng

Một hệ thống HAS hiệu quả không chỉ dừng lại trong phạm vi nội bộ của doanh nghiệp mà còn mở rộng ra toàn bộ chuỗi cung ứng bao gồm nhà cung cấp và đối tác bên thứ ba. Do đó:

• Tất cả nhà cung cấp nguyên vật liệu cần cung cấp bằng chứng chứng nhận Halal hợp lệ.
• Các đối tác logistics, cung ứng dịch vụ đều phải làm rõ quy trình xử lý tránh ô nhiễm chéo.
• Mọi thay đổi kỹ thuật hay thành phần liên quan sản phẩm phải được báo cáo tới ban Hồi giáo nội bộ.

Tăng cường sự tuân thủ với hành động khắc phục (NCR)

Việc phát hiện và báo cáo sự không phù hợp (NCR) là một phần thi thiết trong đảm bảo Halal chuẩn mực. Doanh nghiệp phải có quy trình cụ thể để:

• Báo cáo bằng biểu mẫu chuẩn NCR,
• Phân tích nguyên nhân gốc rễ (root cause analysis),
• Thực hiện hành động khắc phục (corrective action),
• Đánh giá lại tính hiệu quả của giải pháp đã áp dụng.

Chiến lược này giúp làm rõ trách nhiệm, tránh lặp lại lỗi trong tương lai, từ đó duy trì hệ thống HAS hiệu quả và bền vững.

Kết luận

Việc xây dựng và duy trì hệ thống HAS không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn phản ánh cam kết đạo đức và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong lĩnh vực thực phẩm Halal. Sổ tay hệ thống HAS là công cụ quan trọng hỗ trợ tổ chức kiểm soát toàn diện chuỗi giá trị sản phẩm Halal, giúp nâng cao sự tin cậy của người tiêu dùng Hồi giáo trên toàn thế giới.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang định hướng tiếp cận thị trường Halal hoặc cần hỗ trợ trong xây dựng và triển khai hệ thống HAS tiêu chuẩn quốc tế, hãy liên hệ ngay với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) – đơn vị hàng đầu về tư vấn, đào tạo và chứng nhận các tiêu chuẩn Halal quốc tế tại Việt Nam.

Liên hệ để được tư vấn chuyên sâu qua:
📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
✉️ Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi đồng hành cùng doanh nghiệp Việt trong hành trình vươn ra thị trường Halal toàn cầu!