Hướng Dẫn Kiểm Kê Khí Nhà Kính Và Lộ Trình Hướng Tới Trung Hòa Carbon

Để thực hiện cam kết của Việt Nam trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu, kiểm kê khí nhà kính trở thành một hoạt động bắt buộc và cần thiết đối với nhiều tổ chức, doanh nghiệp. Bài viết dưới đây do Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) biên soạn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về kiểm kê khí nhà kính, các quy định liên quan, cũng như những khái niệm quan trọng như dấu chân carbon và phát thải ròng bằng 0.

GCDRI lựa chọn chủ đề này bởi vì xu hướng giảm phát thải khí nhà kính không chỉ là trách nhiệm pháp lý, mà còn là yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển bền vững và khả năng cạnh tranh quốc tế của các tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam.

Kiểm Kê Khí Nhà Kính Là Gì?

Kiểm kê khí nhà kính là quá trình thu thập dữ liệu, phân tích thông tin và tính toán lượng khí nhà kính được phát thải hoặc hấp thụ trong một phạm vi địa lý, lĩnh vực hoạt động và thời gian xác định. Hoạt động này được thực hiện dựa trên các phương pháp, quy trình và tiêu chí do cơ quan có thẩm quyền ban hành.

Khí nhà kính bao gồm các loại khí có khả năng hấp thụ và phát bức xạ hồng ngoại, làm tăng hiệu ứng nhà kính và nhiệt độ toàn cầu. Những loại khí chính thường được kiểm kê bao gồm:

• Carbon dioxide (CO2)
• Methane (CH4)
• Nitrous oxide (N2O)
• Hydrofluorocarbons (HFCs)
• Perfluorocarbons (PFCs)
• Sulfur hexafluoride (SF6)
• Nitrogen trifluoride (NF3)

Việc phát thải các loại khí này đến từ các hoạt động đốt nhiên liệu hóa thạch, sản xuất công nghiệp, chăn nuôi, tiêu dùng điện, vận chuyển, xây dựng v.v.

Các Khái Niệm Liên Quan: Dấu Chân Carbon Và Trung Hòa Carbon

Để hiểu rõ hơn về kiểm kê khí nhà kính, cần nắm bắt các thuật ngữ đi liền với nó:

Dấu Chân Carbon (Carbon Footprint)

Dấu chân carbon đề cập đến lượng khí nhà kính (tính theo đơn vị CO2 tương đương – CO2e) được sinh ra trực tiếp hoặc gián tiếp từ một cá nhân, tổ chức, sản phẩm, sự kiện hoặc dịch vụ. Hoạt động đốt cháy nhiên liệu, khai thác tài nguyên thiên nhiên, chế biến thực phẩm hay vận chuyển đều góp phần làm gia tăng dấu chân carbon.

Đây là chỉ số quan trọng để xác định mức độ tác động đến môi trường của các hoạt động con người.

Trung Hòa Carbon (Carbon Neutrality)

Trung hòa carbon là trạng thái khi tổng lượng khí CO2 thải ra môi trường được bù đắp hoàn toàn bởi các hoạt động hấp thụ hoặc loại bỏ khí này. Ví dụ như thông qua trồng rừng, sử dụng công nghệ bắt giữ CO2 hoặc mua tín chỉ carbon từ thị trường quốc tế. Mục tiêu đạt được trung hòa carbon được xem là nền tảng quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.

Cam Kết Của Việt Nam Trong Cắt Giảm Khí Nhà Kính

Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong lộ trình giảm phát thải khí nhà kính nhằm đóng góp vào nỗ lực chung toàn cầu:

• Đến năm 2030: Giảm ít nhất 9% tổng phát thải khí nhà kính bằng nguồn lực trong nước, và có thể tăng đến 27% khi có sự hỗ trợ quốc tế thông qua cơ chế tài chính và công nghệ.
• Đến năm 2040: Ngừng dần sản xuất điện than – một trong những nguồn phát thải CO2 lớn nhất.
• Đến năm 2050: Đặt mục tiêu “phát thải ròng bằng 0” – tức tổng lượng khí nhà kính thải ra sẽ được cân bằng hoàn toàn bằng lượng được hấp thụ hoặc bù trừ.

Đây là mục tiêu đầy tham vọng, đòi hỏi sự tham gia không chỉ của Nhà nước mà còn cả cộng đồng doanh nghiệp, tổ chức và người dân.

Phát Thải Ròng Bằng 0 (Net Zero) Là Gì?

Theo Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC), Net Zero (phát thải ròng bằng 0) là trạng thái đạt được khi tổng lượng khí nhà kính phát thải ra khí quyển bằng với lượng khí đã được loại bỏ trong cùng một giai đoạn. Điều này có nghĩa, dù hoạt động của con người vẫn phát sinh phát thải ở mức độ nào đó nhưng các phát thải này được bù đắp lại hoàn toàn thông qua:

• Thiết kế chuỗi cung ứng áp dụng nguyên tắc ít phát thải
• Ứng dụng năng lượng tái tạo
• Trồng rừng và bảo vệ rừng
• Đầu tư công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (CCS)
• Mua tín chỉ carbon

Net Zero giúp trái đất ổn định nhiệt độ và làm chậm quá trình biến đổi khí hậu nguy hiểm.

Tại Sao Doanh Nghiệp Cần Thực Hiện Kiểm Kê Khí Nhà Kính?

1. Yêu Cầu Từ Pháp Luật

Theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP, Thủ tướng Chính phủ sẽ ban hành danh mục các cơ sở sản xuất – kinh doanh – dịch vụ bắt buộc thực hiện kiểm kê khí nhà kính, cập nhật mỗi 2 năm.

Dự kiến trong giai đoạn tới, khoảng 2.893 cơ sở sẽ phải thực hiện kiểm kê định kỳ. Bao gồm:

• Nhà máy điện, nhà máy xi măng, nhà máy chế biến thực phẩm
• Doanh nghiệp vận tải hàng hoá, xây dựng
• Tòa nhà thương mại lớn
• Cơ sở xử lý chất thải, cơ sở chăn nuôi công nghiệp

Việc tuân thủ giúp doanh nghiệp tránh vi phạm pháp luật, đồng thời giảm thiểu rủi ro trong hoạt động sản xuất – kinh doanh.

2. Yêu Cầu Từ Thị Trường Và Khách Hàng

Các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14064, ISO 14067 hay yêu cầu báo cáo ESG từ nhà đầu tư, khách hàng quốc tế đang ngày càng khắt khe. Đặc biệt, Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) của EU chính thức có hiệu lực từ năm 2026 bắt buộc doanh nghiệp xuất khẩu các mặt hàng sắt thép, nhôm, xi măng, phân bón, hydrogen… vào khu vực này phải chứng minh lượng phát thải carbon hàng hóa.

Doanh nghiệp Việt không chuẩn bị sớm sẽ mất cơ hội cạnh tranh hoặc bị đánh thuế sâu tại các thị trường xuất khẩu then chốt.

3. Đáp Ứng Xu Hướng Phát Triển Bền Vững

Việc kiểm kê khí nhà kính không chỉ giúp minh bạch hóa lượng phát thải mà còn là bước khởi đầu trong chiến lược phát triển bền vững. Doanh nghiệp chủ động kiểm kê, phân tích và giảm thiểu phát thải sẽ:

• Gia tăng uy tín với người tiêu dùng
• Hạn chế rủi ro pháp lý, tài chính, thương hiệu
• Nâng cao năng lực quản trị, kiểm soát chi phí vận hành tốt hơn
• Tạo lợi thế khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu

GCDRI Đồng Hành Tư Vấn – Đào Tạo Kiểm Kê Khí Nhà Kính Trong Doanh Nghiệp

Với kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực tiêu chuẩn và chứng nhận hệ thống quản lý môi trường, Viện GCDRI hiện đang triển khai các chương trình:

• Đào tạo nâng cao nhận thức về kiểm kê khí nhà kính, phát thải carbon và Net Zero
• Tư vấn xây dựng hệ thống kiểm kê khí nhà kính phù hợp theo ISO 14064-1:2018
• Hướng dẫn lập báo cáo khí nhà kính chuẩn quốc tế
• Hỗ trợ tổ chức chu trình kiểm tra, thẩm định, xác minh dữ liệu
• Hướng dẫn cách đăng ký tín chỉ carbon và tham gia thị trường tín chỉ

Những hoạt động này giúp doanh nghiệp tiếp cận và thực hiện kiểm kê một cách hệ thống, đảm bảo tính chính xác, minh bạch và tuân thủ quy định của pháp luật hiện hành.

Kết Luận

Kiểm kê khí nhà kính không còn là việc “nên làm” mà đang trở thành yêu cầu bắt buộc và là xu hướng toàn cầu không thể đảo ngược. Doanh nghiệp tham gia vào quá trình này không chỉ tuân thủ quy định pháp lý mà còn đang đầu tư cho tương lai phát triển bền vững, nâng cao giá trị thương hiệu và khả năng cạnh tranh quốc tế.

GCDRI sẵn sàng trở thành đối tác đáng tin cậy của bạn trên hành trình xây dựng hệ thống kiểm kê, giảm phát thải và hướng tới phát thải ròng bằng 0.

Liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn chuyên sâu:

• Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
• Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi đồng hành vì một Việt Nam phát triển bền vững và trung hòa carbon vào năm 2050!