SMETA 2 Pillar và 4 Pillar: Phân biệt, lợi ích và yêu cầu doanh nghiệp cần biết

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn thương mại đạo đức quốc tế là điều tối quan trọng để xây dựng uy tín và mở rộng thị trường xuất khẩu. Một trong những hệ thống được quốc tế công nhận rộng rãi là SMETA – phương pháp đánh giá trách nhiệm xã hội do Sedex phát triển. Từ kinh nghiệm thực tiễn trong đào tạo và tư vấn tại GCDRI – Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu, chúng tôi nhận thấy rằng việc hiểu rõ về hai phương thức đánh giá SMETA phổ biến: SMETA 2 pillar và SMETA 4 pillar, là nền tảng để doanh nghiệp Việt Nam tiến vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn phân biệt và nắm bắt các yêu cầu cốt lõi của hai hình thức đánh giá này.

SMETA là gì? Ai cần chứng nhận SMETA?

SMETA (Sedex Members Ethical Trade Audit) là hình thức đánh giá đạo đức dành cho các tổ chức là thành viên của Sedex – một nền tảng toàn cầu kết nối các doanh nghiệp với mục tiêu thúc đẩy kinh doanh có trách nhiệm trong chuỗi cung ứng. SMETA tập trung vào việc rà soát các yếu tố liên quan đến quyền con người, an toàn lao động, môi trường và đạo đức kinh doanh.

Chứng nhận SMETA đặc biệt quan trọng đối với:

• Doanh nghiệp sản xuất tham gia chuỗi cung ứng xuất khẩu.
• Các đơn vị cung ứng lớn cho thương hiệu quốc tế.
• Doanh nghiệp mong muốn cải thiện hình ảnh CSR (trách nhiệm xã hội doanh nghiệp).

Tùy vào mục tiêu và yêu cầu của khách hàng, doanh nghiệp có thể lựa chọn thực hiện đánh giá theo SMETA 2 pillar hoặc SMETA 4 pillar.

SMETA 2 Pillar: Nội dung đánh giá cốt lõi

SMETA 2 pillar (còn được viết là SMETA 2P) là cách tiếp cận tối giản của hệ thống đánh giá SMETA, tập trung vào 2 trụ cột bắt buộc là:

1. Tuân thủ Tiêu chuẩn Lao động
2. Sức khỏe và An toàn

Bên cạnh đó, phương pháp này cũng xem xét một số yếu tố bổ trợ bao gồm:

• Quyền tự do thương lượng và lao động liên kết.
• Hợp đồng phụ và lao động trong gia đình.
• Hệ thống quản lý cơ bản.
• Xem xét môi trường ở mức sơ bộ.
• Các vấn đề đạo đức doanh nghiệp gắn liền với hoạt động kinh doanh hằng ngày.

Nội dung của SMETA 2P tuân thủ theo tiêu chuẩn của Bộ Quy tắc Cơ sở ETI (Ethical Trading Initiative) và các yêu cầu pháp lý hiện hành của địa phương và quốc tế liên quan.

Đây là hình thức thường được áp dụng phổ biến nhất vì phù hợp cho doanh nghiệp mới bắt đầu tiếp cận hệ thống Sedex hoặc chỉ cần đáp ứng yêu cầu cơ bản từ các đối tác nước ngoài.

SMETA 4 Pillar: Phạm vi mở rộng và yêu cầu nâng cao

SMETA 4 pillar (hay SMETA 4P) mở rộng thêm 2 trụ cột, ngoài 2 nội dung cốt lõi kể trên, gồm có:

3. Môi trường (đánh giá toàn diện)
4. Đạo đức kinh doanh

1. Đánh giá môi trường toàn diện

Khác với đánh giá sơ bộ trong SMETA 2P, SMETA 4P đòi hỏi đánh giá sâu hơn về phạm vi và tác động môi trường của doanh nghiệp. Điều này bao gồm:

• Tuân thủ pháp luật môi trường của địa phương và quốc gia có liên quan.
• Kiểm tra giấy phép môi trường hợp lệ.
• Đánh giá việc sử dụng và xử lý tài nguyên như nước, năng lượng và chất thải.
• Có chính sách quản lý môi trường rõ ràng.
• Thống kê, lưu trữ và định kỳ đánh giá dữ liệu liên quan đến môi trường.

Doanh nghiệp cần chủ động chứng minh nhận thức đầy đủ về tác động môi trường từ hoạt động sản xuất và có kế hoạch cải tiến liên tục.

2. Đạo đức kinh doanh

Đây là phần đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ từ ban lãnh đạo doanh nghiệp, thể hiện qua:

• Chính sách phòng chống tham nhũng và hối lộ rõ ràng.
• Hệ thống kiểm soát nội bộ nhằm ngăn ngừa gian lận thương mại.
• Không tồn tại hành vi kinh doanh sai trái, thao túng hoặc mập mờ.
• Cán bộ chuyên trách triển khai và giám sát tuân thủ đạo đức doanh nghiệp.

Hai nội dung mở rộng này trong SMETA 4P nhằm đảm bảo doanh nghiệp không chỉ vận hành đúng luật mà còn có trách nhiệm toàn diện với xã hội, môi trường và đạo đức kinh doanh. Đây là yêu cầu ngày càng phổ biến từ các tập đoàn đa quốc gia và khách hàng khắt khe trong ngành công nghiệp toàn cầu.

So sánh SMETA 2P và SMETA 4P: Nên lựa chọn phương án nào?

Doanh nghiệp nên cân nhắc mục tiêu xuất hàng, yêu cầu đối tác và khả năng nội lực để lựa chọn giữa hai phương án. SMETA 4P không thể thay thế hoàn toàn một cuộc đánh giá môi trường hoặc đạo đức doanh nghiệp độc lập, nhưng có thể làm cơ sở để xác định doanh nghiệp có cần triển khai đánh giá chuyên sâu hơn hay không.

Để đạt yêu cầu SMETA 4 Pillar, doanh nghiệp cần làm gì?

Để vượt qua đánh giá mở rộng của SMETA 4P, doanh nghiệp cần:

Đối với trụ cột môi trường

• Thực hiện đánh giá nội bộ định kỳ về tác động môi trường.
• Có hồ sơ chứng cứ về giấy phép môi trường, xử lý nước thải, quản lý chất thải nguy hại.
• Thiết lập chính sách môi trường và phổ biến đến toàn bộ nhân sự.
• Ghi nhận và cải tiến hiệu quả sử dụng năng lượng/tài nguyên.
• Tuân thủ yêu cầu môi trường mới nhất từ khách hàng hiện tại hoặc tiềm năng.

Đối với trụ cột đạo đức kinh doanh

• Thiết lập Bộ Quy tắc đạo đức nội bộ.
• Có quy trình xử lý các hành vi gian dối kinh doanh.
• Thường xuyên đào tạo nhân sự về phòng chống tham nhũng, hối lộ.
• Có đầu mối phụ trách kiểm soát tuân thủ tiêu chuẩn đạo đức.

Triển khai các nội dung này không chỉ giúp doanh nghiệp vượt qua bước đánh giá mà còn nâng cao hiệu quả quản trị – điều mà mọi doanh nghiệp hướng đến trong thời đại minh bạch và phát triển bền vững.

Kết luận: SMETA – Bước đệm chiến lược để doanh nghiệp Việt hội nhập

SMETA đang dần trở thành “tấm vé thông hành” trong chuỗi cung ứng bền vững toàn cầu. Dù lựa chọn phiên bản 2 Pillar hay 4 Pillar, điều quan trọng là doanh nghiệp cần hiểu rõ yêu cầu, thay đổi tư duy quản trị và chủ động cải tiến nội bộ một cách liên tục.

Với căng thẳng từ thị trường quốc tế, nhà nhập khẩu ngày càng khắt khe về tính minh bạch và trách nhiệm xã hội. Vì vậy, việc đầu tư nghiêm túc vào hệ thống quản lý đạt tiêu chuẩn SMETA sẽ đóng vai trò tiên quyết giúp doanh nghiệp Việt chinh phục những thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản…

Bạn quan tâm đến việc thiết lập hệ thống quản lý theo SMETA hoặc tìm hiểu sâu hơn về quá trình đánh giá này?

Hãy liên hệ ngay với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) để được tư vấn và đồng hành bởi đội ngũ chuyên gia nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.

• Hotline hỗ trợ: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
• Email: chungnhantoancau@gmail.com

GCDRI – Đối tác đáng tin cậy của doanh nghiệp trên hành trình vươn ra toàn cầu.