Thị trường dầu nhờn hỗn loạn: Báo động về chất lượng và yêu cầu cấp thiết ban hành QCVN

Thị trường dầu nhờn tại Việt Nam đang lộ rõ nhiều bất cập về chất lượng và hoạt động kiểm soát. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) nhận thấy đây là một vấn đề có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất hoạt động động cơ, tuổi thọ thiết bị, quyền lợi người tiêu dùng và mục tiêu giảm khí thải. Chính vì vậy, chúng tôi cung cấp bài viết chuyên sâu này để làm rõ thực trạng, nguyên nhân và đề xuất giải pháp quản lý hiệu quả hơn đối với chất lượng dầu nhờn động cơ tại Việt Nam.

Tình trạng chất lượng dầu nhờn: “Thả nổi” giữa thị trường

Theo đánh giá từ Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (TCĐLCL), hiện thị trường dầu nhờn trong nước đang phải đối mặt với sự mất kiểm soát nghiêm trọng về chất lượng. Điều này thể hiện qua thực tế có hàng loạt thương hiệu lớn nhỏ xuất hiện trên thị trường nhưng đa phần lại vận hành mà không chịu sự điều phối giám sát chất lượng nghiêm ngặt từ phía cơ quan nhà nước. Hệ quả là người tiêu dùng tiếp cận sản phẩm nhưng không có cơ sở kiểm chứng độ tin cậy, gây thiệt hại cả về kinh tế lẫn hiệu quả sử dụng động cơ.

Một trong những nguyên nhân cơ bản của vấn đề này là do hiện nay Việt Nam chưa có một bộ Tiêu chuẩn Quốc gia chính thức dành riêng cho dầu nhờn dùng trong động cơ. Thay vào đó, các nhà sản xuất, đơn vị nhập khẩu tự xây dựng tiêu chuẩn cơ sở hoặc sử dụng tiêu chuẩn quốc tế – điều này dẫn đến sự không đồng nhất và thiếu xác thực trong giám sát chất lượng sản phẩm.

Kết quả kiểm nghiệm: 50% mẫu không đạt chuẩn công bố

Minh chứng cụ thể cho sự “lỏng lẻo” trong kiểm soát chất lượng dầu nhờn là kết quả từ một đợt kiểm nghiệm do Trung tâm Kỹ thuật TCĐLCL 1 thực hiện tại một số gara sửa chữa ô tô, xe máy ở Hà Nội. Trong số 6 mẫu dầu nhờn được lấy ngẫu nhiên từ thị trường – gồm cả thương hiệu lớn và cơ sở sản xuất nhỏ – có tới 3 mẫu không phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng.

Những sai lệch trong mẫu không đạt chuẩn chủ yếu liên quan đến chỉ số độ nhớt, thông số kim loại (như Canxi, Magie, Kẽm) và chỉ tiêu hóa lý khác. Khoảng cách này phản ánh sự thiếu nghiêm túc trong việc tuân thủ tiêu chuẩn đã công bố, đồng thời cho thấy năng lực quản lý nhà nước vẫn chưa phát huy hiệu quả trong kiểm tra, giám sát thị trường.

Gian lận trong nhãn mác và chất lượng: Lách luật, gây hệ lụy

Không chỉ dừng lại ở vấn đề chất lượng không đồng đều, nhiều doanh nghiệp còn cố tình đánh lừa người tiêu dùng thông qua gian lận nhãn mác. Hiện tượng ghi thiếu thông tin, sử dụng ngôn ngữ nước ngoài không rõ ràng nhằm gây nhầm lẫn cho khách hàng là khá phổ biến. Một số doanh nghiệp còn làm giả thương hiệu hoặc “nhập nhèm” với dầu nhờn kém chất lượng, thậm chí tái sử dụng dầu thải pha trộn phụ gia và tự công bố tiêu chuẩn không qua giám sát.

Điều này không chỉ vi phạm quy định pháp luật mà còn khiến cho người tiêu dùng phải đối mặt với rủi ro lớn về hư hại động cơ, giảm tuổi thọ thiết bị và tiềm ẩn tai nạn kỹ thuật nghiêm trọng.

Hệ lụy của việc sử dụng dầu nhờn không đạt chất lượng

Việc sử dụng dầu nhờn động cơ kém chất lượng để lại những tác hại dai dẳng và vô hình. Theo các chuyên gia kỹ thuật:

• Dầu không đạt tiêu chuẩn có thể gây mài mòn động cơ nhanh chóng do mất khả năng bôi trơn, làm mát.
• Làm giảm hiệu suất vận hành và tăng chi phí bảo dưỡng.
• Góp phần làm tăng phát thải ô nhiễm môi trường, đi ngược lại với mục tiêu kiểm soát khí thải và bảo vệ môi trường mà Chính phủ đang đặt ra.
• Gây thiệt hại nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng và hiệu quả sử dụng tài sản.

Chưa kể, hậu quả kinh tế và kỹ thuật mà cá nhân và doanh nghiệp phải gánh chịu khi mua phải dầu nhờn giả, kém chất lượng là không nhỏ.

Tình hình tiêu chuẩn hóa tại Việt Nam và lỗ hổng pháp lý

Hiện tại, Việt Nam đã có khoảng 8 tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến phân loại và yêu cầu đối với dầu nhờn, tuy nhiên, đây mới chỉ là những tiêu chuẩn tự nguyện hoặc hướng dẫn tham khảo. Trong quá trình sản xuất, các doanh nghiệp được quyền lựa chọn tiêu chuẩn mà họ áp dụng, miễn sao công bố trước khi lưu thông sản phẩm.

Nhưng chính sự tự do lựa chọn và không có một quy chuẩn kỹ thuật quốc gia bắt buộc (QCVN) đã tạo ra “khoảng trống” trong quản lý nhà nước. Quy chuẩn có tính pháp lý cao hơn, có thể bắt buộc doanh nghiệp phải tuân thủ và chịu trách nhiệm nếu vi phạm. Trong khi đó, tiêu chuẩn chỉ mang tính khuyến nghị và tùy thuộc vào đạo đức kinh doanh của từng tổ chức.

GCDRI kiến nghị: Cần sớm ban hành QCVN cho dầu nhờn động cơ

Trước thực trạng nêu trên, việc xây dựng và ban hành QCVN về dầu nhờn động cơ là điều cấp bách và cần thiết. Tổng cục TCĐLCL hiện đã tổ chức nhiều buổi hội nghị lấy ý kiến những chuyên gia, tổ chức, doanh nghiệp để hướng tới xây dựng hệ thống quy chuẩn kỹ thuật quốc gia phù hợp với điều kiện thực tiễn và đặc thù của Việt Nam.

Việc này cần đạt được các mục tiêu quan trọng:

• Xác lập yêu cầu kỹ thuật tối thiểu về chất lượng dầu nhờn động cơ sử dụng tại Việt Nam.
• Đảm bảo các sản phẩm lưu hành trên thị trường đều phải qua kiểm tra, giám sát, tránh sản phẩm kém chất lượng lọt vào tay người tiêu dùng.
• Bảo vệ môi trường thông qua việc kiểm soát khí thải gián tiếp từ chất lượng dầu nhờn.
• Nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín cho các doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc, trung thực.

Về lâu dài, quy chuẩn bắt buộc sẽ giúp chuẩn hóa thị trường, nâng chất lượng ngành công nghiệp dầu nhờn tại Việt Nam tiệm cận với các nước phát triển.

Kết luận

Thị trường dầu nhờn tại Việt Nam đang “báo động đỏ” vì thiếu sự quản lý hiệu quả và thiếu một hệ thống quy chuẩn kỹ thuật bắt buộc. Những hậu quả về hư hỏng động cơ, thiệt hại kinh tế, ảnh hưởng môi trường đang dần bộc lộ rõ rệt. Trong bối cảnh hậu kiểm còn hạn chế, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) kêu gọi các cơ quan chức năng sớm ban hành QCVN cho dầu nhờn động cơ nhằm tạo khung pháp lý mang tính ràng buộc, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Độc giả và doanh nghiệp quan tâm đến các tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc mong muốn hỗ trợ xây dựng hệ thống quản lý chất lượng, vui lòng liên hệ Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu theo thông tin sau để được tư vấn chuyên sâu:

Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
Email: chungnhantoancau@gmail.com