Tiêu chuẩn EUTR: Quy định về Gỗ của Liên minh Châu Âu và những điều doanh nghiệp Việt cần biết

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu gỗ Việt Nam đang đối mặt với những yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường Châu Âu. Một trong những quy định bắt buộc mà mọi tổ chức tham gia chuỗi cung ứng gỗ cần tuân thủ chính là EUTR – Quy định về Gỗ của Liên minh Châu Âu. Bài viết dưới đây, được biên soạn bởi Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI), sẽ giúp bạn hiểu rõ về tiêu chuẩn EUTR, đối tượng áp dụng, các yêu cầu cốt lõi và lợi ích doanh nghiệp nhận được khi tuân thủ quy định này.

Tiêu chuẩn EUTR là gì?

EUTR là tên viết tắt của “European Union Timber Regulation” – Quy định về Gỗ của Liên minh Châu Âu, chính thức ban hành dưới dạng Quy định số 995/2010 của Nghị viện và Hội đồng Châu Âu, có hiệu lực từ ngày 3/3/2013.

Mục tiêu chính của EUTR là ngăn chặn gỗ và sản phẩm từ gỗ được khai thác bất hợp pháp xâm nhập vào thị trường EU. Quy định này áp dụng đối với toàn bộ sản phẩm gỗ được đưa vào thị trường EU, bao gồm cả gỗ nhập khẩu và sản phẩm từ gỗ do các quốc gia thành viên EU sản xuất.

EUTR yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp phải đảm bảo gỗ có nguồn gốc hợp pháp, tuân thủ quy định pháp luật của quốc gia khai thác ban đầu thông qua một hệ thống quản lý trách nhiệm giải trình hiệu quả.

Ai là đối tượng chịu sự điều chỉnh của EUTR?

Tiêu chuẩn EUTR không chỉ được áp dụng cho các nhà nhập khẩu mà còn mở rộng đến tất cả các chủ thể trong chuỗi cung ứng có liên quan tới gỗ tại thị trường EU. Cụ thể:

• Người đưa gỗ đầu tiên vào thị trường EU (Operator): Gồm các nhà xuất khẩu, nhà sản xuất hoặc doanh nghiệp nhập khẩu. Đây là nhóm chịu trách nhiệm chính trong việc đảm bảo nguồn gốc hợp pháp của gỗ. Họ buộc phải áp dụng Hệ thống trách nhiệm giải trình (DDS – Due Diligence System) để đánh giá rủi ro và giảm thiểu khả năng đưa gỗ bất hợp pháp vào thị trường.
• Thương nhân (Trader): Là các công ty hoặc cá nhân tham gia vào việc mua bán gỗ hoặc sản phẩm từ gỗ đã được lưu hành trong thị trường EU. Họ cần lưu trữ thông tin nguồn gốc sản phẩm để đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn đáng tin cậy trong chuỗi cung ứng.

Những sản phẩm gỗ nào nằm trong phạm vi điều chỉnh?

EUTR không chỉ áp dụng đối với gỗ rừng nguyên sinh mà còn liên quan đến nhiều sản phẩm chế biến từ gỗ. Phạm vi áp dụng được xác định dựa theo mã phân loại HS/CN (Hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa của Hải quan EU). Một số ví dụ về nhóm sản phẩm chịu sự giám sát của EUTR gồm:

• Sản phẩm đồ nội thất:
  • Mã CN 9403 30: Bàn ghế văn phòng bằng gỗ
  • Mã CN 9403 40: Đồ nội thất nhà bếp
  • Mã CN 9403 50 00: Nội thất phòng ngủ
• Vật liệu xây dựng từ gỗ:
  • Mã CN 4410: Ván dăm, ván sợi định hướng (OSB)
  • Mã CN 4411: Ván sợi công nghiệp
  • Mã CN 4412: Ván ép, ván ghép thanh và tương tự
• Bao bì, vật dụng trang trí:
  • Mã CN 4415: Bao gỗ, hộp gỗ
  • Mã CN 4414 00: Khung tranh, gương bằng gỗ

Ngược lại, một số sản phẩm từ gỗ được miễn áp dụng EUTR, chẳng hạn như:

• Sản phẩm làm từ gỗ tái chế hoặc tái sử dụng;
• Bao bì gỗ sử dụng để chở hàng hóa mà không phải là sản phẩm chính;
• Nội thất sử dụng vật liệu không phải là gỗ, như tre, mây (mã CN 9403 80 00);
• Sách, báo in (mã CN 4901).

Những yêu cầu bắt buộc trong hệ thống trách nhiệm giải trình (DDS)

Để tuân thủ EUTR, các doanh nghiệp phải xây dựng một hệ thống đảm bảo minh bạch và kiểm soát nguồn gốc gỗ. DDS bao gồm 3 bước chính:

1. Thu thập và lưu giữ thông tin

Doanh nghiệp cần cung cấp thông tin chi tiết về sản phẩm gỗ như:

• Tên, loại gỗ và mã số nhận dạng;
• Quốc gia và khu vực khai thác;
• Tên nhà cung cấp, khối lượng nhập;
• Thông tin pháp lý chứng minh tính hợp pháp.

2. Đánh giá rủi ro

Dựa trên thông tin thu thập được, tổ chức cần phân tích nguy cơ sản phẩm có thể là gỗ được khai thác trái phép căn cứ vào:

• Quốc gia/khu vực rủi ro cao,
• Loại gỗ dễ bị khai thác qua pháp luật,
• Độ tin cậy từ chuỗi cung ứng.

3. Giảm rủi ro

Nếu rủi ro tồn tại, doanh nghiệp cần:

• Yêu cầu thêm minh chứng từ nhà cung cấp;
• Kiểm tra chứng từ liên quan như chứng nhận FSC, PEFC;
• Áp dụng các biện pháp kiểm soát bổ sung như đánh giá tại hiện trường hoặc xác minh thông qua bên thứ ba.

Doanh nghiệp được lợi ích gì khi tuân thủ EUTR?

Việc tuân thủ tiêu chuẩn EUTR không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn mang lại nhiều lợi ích chiến lược và cạnh tranh cho doanh nghiệp:

• Giúp phân tích kỹ nguồn gốc, tính minh bạch của gỗ, góp phần tạo niềm tin với người tiêu dùng.
• Tăng khả năng tiếp cận thị trường EU, tránh bị trả hàng, bị phạt hoặc trừng phạt thương mại.
• Giảm thiểu rủi ro pháp lý và tài chính liên quan đến gỗ khai thác bất hợp pháp.
• Nâng cao hình ảnh và sự chuyên nghiệp, là bằng chứng mạnh mẽ về trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường.
• Đạt được đánh giá độc lập từ bên thứ ba, làm nền tảng để bước sang các thị trường khắt khe khác như Mỹ, Úc, Nhật Bản.
• Góp phần thực hiện chiến lược phát triển bền vững, mà ngày càng nhiều đối tác quốc tế yêu cầu trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hướng dẫn thực hiện tiêu chuẩn EUTR

Để triển khai hiệu quả quy định EUTR trong doanh nghiệp, bạn nên thực hiện các bước sau:

1. Đào tạo nhân sự nhận thức về EUTR và các yêu cầu liên quan.
2. Xây dựng quy trình thu thập – đánh giá – phân tích thông tin gỗ và nhà cung cấp.
3. Sử dụng các công cụ truy xuất nguồn gốc, phần mềm hỗ trợ DDS để lưu trữ và xử lý dữ liệu hiệu quả.
4. Liên hệ đối tác tư vấn/đánh giá độc lập để xác minh sự tuân thủ và chuẩn hóa quy trình DDS.
5. Duy trì hồ sơ, chứng từ chứng minh nguồn gốc gỗ trong tối thiểu 5 năm để phục vụ kiểm tra.

EUTR và mối quan hệ với các tiêu chuẩn khác như FSC

EUTR và FSC có cùng đích đến là bảo vệ rừng và tăng cường quản lý hợp pháp, bền vững tài nguyên gỗ. Trong khi EUTR là một quy định pháp lý bắt buộc tại thị trường EU, thì FSC là hệ thống chứng nhận tự nguyện, xác thực quy trình khai thác, sản xuất, thương mại theo nguyên tắc bền vững.

Việc sở hữu chứng nhận FSC có thể được sử dụng như một bằng chứng hỗ trợ doanh nghiệp đạt yêu cầu của EUTR, giúp việc đánh giá rủi ro hợp pháp trở nên dễ dàng và nhanh chóng hơn.

Doanh nghiệp cần kết hợp tiêu chuẩn FSC và thực hiện DDS đúng cách theo yêu cầu của EUTR để nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng.

Kết luận

Quy định EUTR chính là rào cản kỹ thuật nhưng cũng là cơ hội để doanh nghiệp gỗ Việt nâng tầm chất lượng, minh bạch chuỗi cung ứng và gia nhập bền vững vào thị trường Châu Âu. Việc hiểu rõ và thực hiện hiệu quả tiêu chuẩn này sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ vượt qua rào cản pháp lý mà còn xây dựng hình ảnh bền vững, uy tín trên thị trường quốc tế.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang xuất khẩu gỗ hoặc dự định thâm nhập sâu vào thị trường EU, việc áp dụng EUTR và xây dựng hệ thống DDS bài bản là yếu tố bắt buộc và cấp thiết.

Để được tư vấn chi tiết về quá trình tuân thủ quy định EUTR, vui lòng liên hệ Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) qua:

• Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
• Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi luôn đồng hành cùng doanh nghiệp Việt trên hành trình vươn ra thị trường quốc tế một cách chuyên nghiệp và bền vững.