Hướng Dẫn Chế Biến, Bảo Quản và Vận Chuyển Thực Phẩm Hữu Cơ Theo TCVN 11041:2015

Khi nhu cầu tiêu dùng thực phẩm hữu cơ ngày càng tăng tại Việt Nam, việc đảm bảo chất lượng các sản phẩm hữu cơ từ khâu thu hoạch đến tay người tiêu dùng trở nên cực kỳ quan trọng. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) mang đến bài viết chuyên sâu này nhằm giúp các đơn vị sản xuất, chế biến hiểu rõ và tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật trong quá trình xử lý, bảo quản và vận chuyển thực phẩm hữu cơ theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11041:2015 — tương đương với Codex CAC/GL 32-1999 Rev.2013. Tất cả những tiêu chuẩn này góp phần đảm bảo độ tin cậy cho chuỗi cung ứng sản phẩm hữu cơ tại Việt Nam và quốc tế.

Đảm Bảo Chất Lượng Trong Quá Trình Chế Biến

Trong chuỗi sản xuất thực phẩm hữu cơ, duy trì chất lượng sản phẩm trong suốt quá trình chế biến là yếu tố then chốt.

Để bảo toàn đặc tính tự nhiên của nguyên liệu hữu cơ, các đơn vị cần áp dụng các kỹ thuật chế biến phù hợp với từng loại thành phần. Ưu tiên sử dụng các phương pháp xử lý nhẹ nhàng, tránh tinh chế sâu hoặc sử dụng phụ gia không phù hợp. Trong mọi trường hợp, sản phẩm không được phép bị chiếu xạ nhằm mục đích tiệt trùng hoặc bảo quản.

Tuyệt đối cấm sử dụng ion hóa để tiêu diệt vi khuẩn và kiểm soát dịch hại vì điều này vi phạm nguyên tắc hữu cơ. Trong những trường hợp đặc biệt như làm chín một số loại trái cây (chuối, kiwi), việc sử dụng ethylene là có thể được chấp nhận với liều lượng đúng quy định.

Kiểm Soát Dịch Hại Trong Vận Chuyển và Bảo Quản

Do đặc thù của sản phẩm hữu cơ, việc ngăn chặn và kiểm soát sâu bệnh và vi sinh vật trong giai đoạn sau thu hoạch cần có quy trình khắt khe.

Để quản lý dịch hại hiệu quả, phương pháp phòng ngừa cần được ưu tiên trước tiên. Một số biện pháp gồm:

• Triệt tiêu nơi cư trú của côn trùng và sâu bệnh
• Áp dụng các phương pháp cơ học, vật lý hoặc sinh học như: bẫy sinh học, ánh sáng tia cực tím, âm thanh, nhiệt độ kiểm soát
• Nếu dịch hại vẫn không được kiểm soát bằng các biện pháp trên, có thể sử dụng những thuốc bảo vệ thực vật được phép ghi trong Phụ lục B.2 của TCVN 11041:2015 hoặc do Cơ quan Chứng nhận chất lượng cho phép nhưng phải tuyệt đối ngăn chặn tình trạng nhiễm chéo vào sản phẩm hữu cơ.

Ngoài ra, việc làm sạch kho bãi và thiết bị vận chuyển bằng những chất được phép nhằm hạn chế ô nhiễm cũng là yếu tố tiên quyết trong chuỗi quản lý dịch hại sau thu hoạch.

Phương Pháp Sơ Chế Và Chế Biến Hữu Cơ An Toàn

Kỹ thuật chế biến phù hợp không chỉ đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm mà còn phải giữ được giá trị dinh dưỡng và đặc tính tự nhiên của nguyên liệu hữu cơ.

Các đơn vị sản xuất nên ưu tiên sử dụng:

• Phương pháp cơ học, vật lý hoặc sinh học, như: lên men, xông khói, lọc, chưng cất
• Hạn chế sử dụng các phụ gia hoặc chất không có nguồn gốc nông nghiệp, trừ khi được phép theo danh mục được quy định tại Bảng B.3 và B.4 của Phụ lục B – TCVN 11041:2015

Mọi hoạt động chế biến cần được diễn ra trong môi trường kiểm soát, tránh lẫn tạp chất hoặc tiếp xúc với nguyên liệu không thuộc mô hình sản xuất hữu cơ.

Tiêu Chuẩn Bao Gói Cho Thực Phẩm Hữu Cơ

Việc lựa chọn bao bì phù hợp cũng là một phần của chuỗi quy trình đảm bảo tiêu chuẩn hữu cơ.

• Ưu tiên sử dụng bao bì làm từ vật liệu phân hủy sinh học, tái tạo hoặc có khả năng tái chế
• Phải đảm bảo không gây ô nhiễm chéo với các sản phẩm thông thường khác trong quá trình lưu trữ và vận chuyển

Việc lựa chọn bao bì không chỉ dựa vào tính bền vững mà còn phải tương thích với hình thức vận chuyển, thời gian bảo quản và đặc điểm sản phẩm.

Nguyên Tắc Bảo Quản và Vận Chuyển Thực Phẩm Hữu Cơ

Quy trình bảo quản và vận chuyển đóng vai trò quyết định tới việc sản phẩm hữu cơ duy trì được trạng thái “hữu cơ” cho đến tay người tiêu dùng.

Một số nguyên tắc bắt buộc cần tuân thủ:

• Tách biệt tuyệt đối các sản phẩm hữu cơ khỏi những sản phẩm không hữu cơ trong suốt quá trình vận chuyển, lưu kho và xử lý
• Khi cùng lưu trữ trong một cơ sở sản xuất, cần phân biệt rõ ràng, có dán nhãn đầy đủ và thiết lập khu vực riêng
• Các kho chứa và contêner vận chuyển cần được làm sạch kỹ lưỡng bằng các chất được phép sử dụng trong sản xuất hữu cơ
• Cần tránh hoàn toàn việc sản phẩm hữu cơ bị lây nhiễm từ thuốc hóa học hoặc các tác nhân xử lý không phù hợp

Trong trường hợp bảo quản với khối lượng sản phẩm lớn, tuyệt đối phải phân khu lưu trữ riêng biệt và có ghi chú nhận dạng rõ ràng để thuận tiện trong kiểm soát chất lượng.

Các Chất Được Cho Phép Trong Quá Trình Chế Biến, Xử Lý và Vận Chuyển

Một điểm nhấn quan trọng cần lưu ý là chỉ các loại hóa chất và phụ gia được quy định trong TCVN 11041:2015 mới được sử dụng trong chuỗi chế biến thực phẩm hữu cơ:

• Chất sử dụng để kiểm soát dịch hại: theo danh sách Bảng B.2
• Phụ gia thực phẩm và nguyên liệu không có nguồn gốc nông nghiệp: xem chi tiết tại Bảng B.3
• Chất hỗ trợ chế biến: quy định tại Bảng B.4
• Chất dùng trong sơ chế, bảo quản và vận chuyển: phải tuân thủ đúng danh mục được cấp phép

Việc sử dụng ngoài phạm vi các chất đã được liệt kê có thể khiến thực phẩm hữu cơ mất trạng thái chứng nhận, gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế và uy tín thương hiệu.

Kết Luận

Việc hiểu và tuân thủ chặt chẽ các quy định trong TCVN 11041:2015 là nền tảng để đảm bảo thực phẩm hữu cơ không chỉ đạt tiêu chuẩn về chất lượng mà còn duy trì được sự tin tưởng của người tiêu dùng. Từ lựa chọn phương pháp chế biến phù hợp cho đến kiểm soát dịch hại và lựa chọn bao bì bền vững – mọi khâu trong chuỗi sản xuất hữu cơ đều đòi hỏi sự chuyên nghiệp và am hiểu tiêu chuẩn.

GCDRI khuyến nghị các đơn vị sản xuất và chế biến thực phẩm hữu cơ hãy đầu tư nghiêm túc vào đào tạo, vận hành và giám sát nội bộ theo đúng tiêu chuẩn quốc gia để tận dụng tối đa lợi ích từ thị trường thực phẩm hữu cơ đang tăng trưởng mạnh mẽ tại Việt Nam.

👉 Để được tư vấn chi tiết quy trình và hồ sơ đăng ký chứng nhận hữu cơ hoặc tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu, vui lòng liên hệ với GCDRI qua Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com.