Quản lý thiết bị đo lường theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015: Yêu cầu và thực hành hiệu quả

Trong việc triển khai và duy trì hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001:2015, việc quản lý các thiết bị đo lường và giám sát là yếu tố then chốt để đảm bảo độ chính xác của dữ liệu và tính nhất quán của sản phẩm, dịch vụ. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) chia sẻ bài viết chuyên sâu này nhằm giúp doanh nghiệp hiểu rõ các yêu cầu, nguyên tắc và phương pháp tối ưu quản lý thiết bị đo, từ đó đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế và nâng cao khả năng kiểm soát quá trình sản xuất – vận hành.

Việc áp dụng đúng các yêu cầu này không chỉ giúp tổ chức tránh được rủi ro liên quan đến sai số đo lường, mà còn đảm bảo sản phẩm đầu ra đạt chất lượng như cam kết với khách hàng và quy định pháp lý hiện hành. Vậy quản lý thiết bị theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015 bao gồm những yêu cầu nào? Trong bài viết, GCDRI sẽ làm rõ.

Quản lý thiết bị đo lường theo ISO 9001:2015 là gì?

Theo ISO 9001:2015, mọi thiết bị liên quan đến việc theo dõi, đo lường để đảm bảo sự phù hợp của sản phẩm, dịch vụ phải được quản lý một cách có hệ thống. Mục tiêu chính là đảm bảo độ chính xác và độ tin cậy của kết quả đo, từ đó kiểm soát tốt chất lượng của quy trình hay sản phẩm.

Trong tiêu chuẩn này, thiết bị đo và giám sát là bất kỳ công cụ nào được sử dụng để xác minh hoặc kiểm soát đặc tính của sản phẩm hoặc quá trình. Chúng có thể là các dụng cụ vật lý như thước cặp, nhiệt kế, hoặc các hệ thống phần mềm đo lường phức tạp. Điểm mấu chốt là chất lượng của phép đo phụ thuộc rất nhiều vào tình trạng và độ hiệu chuẩn của thiết bị sử dụng.

Do thiết bị thường xuyên chịu tác động môi trường và hao mòn trong quá trình sử dụng, vai trò của việc quản lý thiết bị đo là vô cùng quan trọng trong việc duy trì hệ thống chất lượng nhất quán và bền vững.

Tiêu chuẩn hiệu chuẩn và xác nhận nguồn gốc đo lường

Một trong những yêu cầu cốt lõi của ISO 9001:2015 đối với thiết bị đo là khả năng truy xuất nguồn gốc đo lường. Điều này nghĩa là các thiết bị đo phải được hiệu chuẩn hoặc kiểm định định kỳ, dựa trên các chuẩn đo lường có khả năng liên kết tới các chuẩn quốc gia hoặc quốc tế.

Các điểm cần lưu ý:

• Thiết bị cần được hiệu chuẩn trong khoảng thời gian đã định hoặc trước khi đưa vào sử dụng, dựa trên một kế hoạch cụ thể.
• Nguồn gốc hiệu chuẩn phải rõ ràng và được ghi lại đầy đủ bằng văn bản, nhằm đảm bảo tính minh bạch và khả năng kiểm tra lại khi cần thiết.
• Khi không tồn tại chuẩn đo quốc tế tương ứng, tổ chức cần thực hiện hiệu chuẩn nội bộ hoặc thuê ngoài, đảm bảo phương pháp và nguồn lực sử dụng có độ tin cậy cao.
• Thiết bị cần được gắn mã hoặc nhãn nhận biết để theo dõi tình trạng hiệu chuẩn và kiểm soát trong quá trình sản xuất.
• Khi phát hiện thiết bị không đạt yêu cầu hoặc sai lệch, tổ chức phải xác định lại tính đúng đắn của các kết quả đo đã được thực hiện bằng thiết bị đó, đồng thời thực hiện các hành động khắc phục kịp thời.

Việc quản lý hiệu quả giúp tổ chức chủ động ngăn ngừa sai sót trong kiểm tra chất lượng và tối ưu hóa quy trình sản xuất – vận hành.

Một số ví dụ thực tế về thiết bị đo giám sát trong doanh nghiệp

Bất kỳ tổ chức nào triển khai hệ thống kiểm soát chất lượng cũng sử dụng một hoặc nhiều thiết bị để giám sát yếu tố đầu vào, sản phẩm trung gian hoặc thành phẩm. Dưới đây là những ví dụ phổ biến:

• Nhiệt kế: Dùng để giám sát và điều tiết nhiệt độ trong các quy trình công nghiệp hoặc bảo quản hàng hóa.
• Cảm biến hiện diện (sensor): Phát hiện dòng sản phẩm hoạt động trên dây chuyền sản xuất.
• Thước cặp Vernier: Đo độ dày, đường kính hoặc khoảng cách với độ chính xác cao trong sản xuất cơ khí.
• Đồng hồ áp suất: Kiểm tra áp lực của khí, nước hoặc dầu trên các hệ thống thủy lực và khí nén.

Mỗi thiết bị đều đóng vai trò nhất định trong việc đảm bảo sản phẩm/dịch vụ phù hợp với yêu cầu kỹ thuật và khách hàng.

Thiết bị nào chịu áp dụng yêu cầu của ISO 9001:2015?

Không phải tất cả thiết bị trong doanh nghiệp đều cần hiệu chuẩn hay kiểm soát nghiêm ngặt. Tiêu chuẩn chỉ áp dụng cho các thiết bị có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đáp ứng yêu cầu sản phẩm hoặc quy trình.

Tổ chức cần thực hiện các bước sau:

• Xác định rõ loại thiết bị giám sát/đo lường sử dụng trong từng bước của quy trình.
• Lập danh mục các thiết bị chịu ảnh hưởng yêu cầu ISO 9001:2015 và phân loại theo mức độ rủi ro.
• Chỉ những thiết bị mà kết quả đo của chúng ảnh hưởng đến sự phù hợp của sản phẩm cuối cùng mới phải tuân theo toàn bộ các yêu cầu về hiệu chuẩn và quản lý.

Điều này giúp tối ưu chi phí vận hành, đồng thời vẫn đảm bảo tính chính xác của dữ liệu.

Tầm quan trọng của quản lý thiết bị đo trong hệ thống chất lượng

Theo mục 7.1.5 của tiêu chuẩn ISO 9001:2015, việc sử dụng thiết bị đo và giám sát hiệu quả là yếu tố then chốt duy trì sự phù hợp và độ tin cậy của quá trình. Tổ chức phải đảm bảo rằng các thiết bị:

• Phù hợp với ứng dụng cụ thể, đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật liên quan.
• Được bảo dưỡng định kỳ và lưu trữ đúng cách, đảm bảo chất lượng đo không bị ảnh hưởng.
• Hiệu chuẩn đầy đủ, thay thế hoặc điều chỉnh nếu phát hiện không phù hợp.

Sự không phù hợp nhẹ nhất có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như:

• Sản phẩm không đáp ứng thông số kỹ thuật
• Giảm niềm tin khách hàng vào doanh nghiệp
• Rủi ro bị loại hàng trong các thị trường xuất khẩu có tiêu chuẩn nghiêm ngặt

Ví dụ: Nếu máy đo lực lắp đặt không chuẩn xác dẫn đến siết ốc quá đà, sản phẩm có thể bị nứt khi vận hành – gây rủi ro đáng kể về an toàn và uy tín.

GCDRI – Đối tác tư vấn ISO 9001:2015 đáng tin cậy tại Việt Nam

Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực đào tạo, tư vấn và triển khai hệ thống quản lý tiêu chuẩn quốc tế, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) cam kết cung cấp cho các tổ chức, doanh nghiệp giải pháp toàn diện giúp:

• Đánh giá mức độ tuân thủ hiện có
• Xây dựng quy trình quản lý thiết bị đo chuẩn hóa
• Lập kế hoạch hiệu chuẩn, kiểm định hiệu quả
• Tối ưu tài nguyên thiết bị đo nhằm giảm chi phí và nâng cao độ tin cậy

Tùy theo đặc thù ngành nghề và quy mô tổ chức, đội ngũ chuyên gia của GCDRI sẽ tư vấn chi tiết và thiết kế lộ trình phù hợp giúp bạn đạt chứng nhận ISO 9001:2015 nhanh chóng và vững chắc.

Kết luận

Việc quản lý thiết bị đo lường, giám sát không chỉ dừng lại ở hiệu chuẩn, mà là một phần không thể thiếu trong toàn bộ hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2015. Doanh nghiệp cần thiết lập quy trình bài bản để đảm bảo tính nhất quán, độ chính xác trong đo lường và tuân thủ đầy đủ yêu cầu của tiêu chuẩn.

Thông qua việc thực hiện nghiêm túc các yêu cầu về thiết bị đo, tổ chức không chỉ đảm bảo chất lượng sản phẩm và dịch vụ, mà còn nâng cao uy tín thương hiệu trong mắt khách hàng và đối tác toàn cầu.

Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp tư vấn và triển khai quản lý thiết bị đo theo đúng chuẩn ISO 9001:2015, hãy liên hệ ngay với GCDRI qua Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com để được hỗ trợ nhanh chóng và chuyên nghiệp nhất.