Phương pháp Kế toán Dòng Chi phí Vật liệu (MFCA) – Giải pháp nâng cao hiệu quả nguyên vật liệu và tối ưu chi phí sản xuất

Trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam đang nỗ lực nâng cao hiệu suất, giảm thiểu lãng phí và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về phát triển bền vững, việc quản lý hiệu quả tài nguyên sản xuất không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là cơ hội cạnh tranh dài hạn. Một trong những công cụ đột phá được công nhận toàn cầu chính là phương pháp Kế toán Dòng Chi phí Vật liệu (Material Flow Cost Accounting – MFCA).

Được phát triển lần đầu tại Đức vào những năm 1990 và hiện được áp dụng rộng rãi tại Nhật Bản – quốc gia nổi tiếng về tối ưu hóa quy trình sản xuất, phương pháp MFCA không chỉ giúp minh bạch dòng vật liệu mà còn hỗ trợ doanh nghiệp nhận diện và loại bỏ những lãng phí tiềm ẩn. Đến nay, MFCA đã được tiêu chuẩn hóa bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) thông qua tiêu chuẩn ISO 14051:2011.

Với nhiệm vụ cung cấp thông tin chuyên sâu, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) chia sẻ chi tiết về phương pháp MFCA nhằm giúp các doanh nghiệp tại Việt Nam từng bước tiếp cận, triển khai và gặt hái hiệu quả từ công cụ hữu ích này.

MFCA là gì và vì sao doanh nghiệp cần áp dụng?

Kế toán Dòng Chi phí Vật liệu (MFCA) là một công cụ quản trị chi phí môi trường và nguyên vật liệu, giúp doanh nghiệp phân tích sự phân bổ và hiệu suất sử dụng tài nguyên đầu vào trong quy trình sản xuất – từ nguyên liệu chính, vật tư phụ trợ, nước cho tới năng lượng.

Khác với những phương pháp kế toán chi phí truyền thống chỉ tập trung vào sản phẩm đầu ra, MFCA ghi nhận cả những phần nguyên vật liệu bị hao hụt hoặc lãng phí, từ đó giúp doanh nghiệp nhận diện được chi phí thực sự bị mất đi trong từng công đoạn sản xuất.

Áp dụng MFCA có thể mang lại những lợi ích thiết thực như:

• Nâng cao hiệu suất sử dụng nguyên vật liệu
• Hạn chế tổn thất và phát sinh chất thải
• Giảm chi phí sản xuất và tác động môi trường
• Cải thiện toàn diện chất lượng hoạt động nội bộ

Cách thức vận hành của MFCA

Dưới đây là các thành phần cốt lõi giúp doanh nghiệp triển khai MFCA theo cách logic và hiệu quả, tuân thủ tiêu chuẩn ISO 14051:

Thu thập dữ liệu đầu vào

Đây là bước nền tảng để triển khai hệ thống MFCA. Doanh nghiệp cần xác định chính xác các loại vật liệu đầu vào bao gồm:

• Nguyên liệu chính
• Nguyên liệu phụ
• Nước
• Nguồn năng lượng (điện, nhiên liệu…)

Toàn bộ nguyên vật liệu đầu vào phải được ghi nhận đầy đủ, bao gồm cả phần thực tế tạo ra sản phẩm và phần chuyển hóa thành chất thải (vì hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu thường không đạt 100%).

Thông tin này sẽ đóng vai trò then chốt để doanh nghiệp đánh giá toàn diện luồng vật liệu tại các khâu sản xuất khác nhau.

Xác định dữ liệu đầu ra và tổn thất vật liệu

Trong MFCA, kết quả đầu ra được phân loại thành:

• Sản phẩm tạo ra (product)
• Yếu tố không phải sản phẩm (non-product) bao gồm chất thải, thất thoát do kém hiệu quả trong quá trình sản xuất

Đặc biệt, lượng tổn thất vật liệu (scrap) chính là chỉ số phản ánh trực tiếp hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu. MFCA khuyến khích đo lường định lượng các loại chất thải và xác định nguyên nhân, nhờ đó hỗ trợ doanh nghiệp tìm ra các giải pháp như:

• Cải tiến quy trình để tùy biến lại sản phẩm
• Tái sử dụng hoặc tái chế hiệu quả nguồn vật liệu thừa
• Giảm tiêu hao nguyên vật liệu không cần thiết

Nói cách khác, tỷ lệ chất thải thấp tương đương với hiệu suất sử dụng nguyên vật liệu cao.

Thiết lập trung tâm chi phí (Cost Center)

Trung tâm chi phí là những điểm hoặc giai đoạn cụ thể trong quy trình sản xuất – nơi vật liệu được xử lý và tiêu hao.

Tùy vào thực tế vận hành, một trung tâm có thể bao gồm một hoặc nhiều công đoạn. Mỗi trung tâm cần được:

• Xác định chức năng rõ ràng
• Ghi nhận chính xác lượng nguyên vật liệu đầu vào và đầu ra
• Tính toán chi phí tổn thất thể hiện giá trị vật liệu bị lãng phí dựa trên đơn vị tiền tệ

Nhờ đó, MFCA giúp xác định các “điểm nóng” trong quy trình – nơi doanh nghiệp có khả năng tổn thất nhiều tài nguyên nhất – để từ đó tập trung cải tiến.

Cân bằng vật liệu đầu vào – đầu ra

Một nguyên tắc cốt lõi của MFCA là đảm bảo sự cân bằng giữa vật liệu đầu vào và đầu ra ở mỗi trung tâm chi phí.

Tất cả các dòng nguyên vật liệu (nguyên liệu, nước, năng lượng…) đều phải được đo đạc bằng đơn vị chuẩn hóa – chẳng hạn như kilogram – giúp minh bạch sự phân bổ và tổn thất trong toàn bộ chuỗi sản xuất.

Việc cân bằng dòng chảy vật liệu giúp:

• Đánh giá chính xác hiệu quả sử dụng tài nguyên tại từng khâu
• Phân tích nguyên nhân tổn thất và lên kế hoạch tối ưu
• Tăng độ minh bạch trong quản lý chuỗi giá trị

Đặc biệt, dữ liệu phân tích MFCA có thể tích hợp vào hệ thống báo cáo môi trường, góp phần nâng cao năng lực tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14001 hoặc ISO 50001.

MFCA – Chìa khóa hướng đến sản xuất bền vững

Không chỉ dừng lại ở việc cắt giảm lãng phí hay giảm chi phí nguyên vật liệu, MFCA còn mang lại một tầm nhìn dài hạn hơn cho doanh nghiệp:

• Nâng cao năng lực quản lý thông tin và minh bạch nội bộ
• Tuân thủ tốt hơn các yêu cầu về phát triển bền vững
• Góp phần xây dựng chuỗi cung ứng xanh
• Tăng cường năng lực cạnh tranh khi bước vào thị trường quốc tế

Đặc biệt, khi ISO 14051 đã trở thành một tiêu chuẩn được công nhận toàn cầu, các doanh nghiệp đang hướng đến xuất khẩu, liên doanh với đối tác nước ngoài hoặc cam kết ESG (môi trường – xã hội – quản trị) sẽ dễ dàng gia tăng uy tín và năng lực chứng minh hiệu quả khi triển khai MFCA một cách bài bản.

Tổng kết

MFCA là một công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp đo lường tổn thất nguyên vật liệu không nhìn thấy bằng mắt thường, đồng thời cung cấp hệ thống quản trị logic để tối ưu nguồn lực. Qua đó, giúp nâng cao sản lượng và chất lượng sản phẩm một cách bền vững, đồng thời giảm thiểu tác động môi trường.

Với kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực tư vấn tiêu chuẩn quốc tế, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) khuyến nghị các doanh nghiệp tại Việt Nam nên sớm tiếp cận phương pháp MFCA để khẳng định năng lực quản lý hiện đại, xây dựng lợi thế cạnh tranh trong thời kỳ chuyển đổi xanh toàn cầu.

Nếu doanh nghiệp bạn đang tìm kiếm giải pháp tối ưu hiệu quả sử dụng nguyên liệu, cải thiện năng suất, nâng cao khả năng tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế – hãy kết nối ngay với GCDRI để được tư vấn chuyên sâu về MFCA hoặc tiêu chuẩn ISO 14051.

Liên hệ ngay: Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) – Email: chungnhantoancau@gmail.com để được hỗ trợ nhanh chóng và chuyên nghiệp.