Tăng cường sử dụng tro, xỉ trong vật liệu xây dựng: Giải pháp kép bảo vệ môi trường và tiết kiệm tài nguyên

Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường do chất thải công nghiệp ngày càng nghiêm trọng, việc xử lý và tái sử dụng tro, xỉ và thạch cao từ các nhà máy nhiệt điện, hóa chất đang trở thành một giải pháp thiết thực và bền vững. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) nhận thấy đây là một chủ đề quan trọng không chỉ với ngành xây dựng mà còn với cả nền kinh tế quốc dân. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về chính sách, tiềm năng và giải pháp thúc đẩy sử dụng tro, xỉ làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng, qua đó góp phần giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Tro, xỉ và thạch cao – Vấn đề tồn đọng cần giải quyết

Thống kê cho thấy chỉ trong năm 2017, cả nước mới xử lý được hơn 4 triệu tấn tro, xỉ—một con số còn rất khiêm tốn so với lượng phát sinh từ hàng trăm nhà máy điện và công nghiệp nặng trên toàn quốc. Điều này cho thấy vẫn còn một lượng chất thải rắn khổng lồ chưa được xử lý triệt để, gây áp lực lớn lên môi trường và quỹ đất dành cho bãi thải.

Việc để tồn đọng khối lượng lớn tro xỉ không những tiềm ẩn nguy cơ thất thoát tài nguyên mà còn là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí, đất và nước. Đây là vấn đề đã và đang được xã hội, các ngành chức năng và doanh nghiệp quan tâm, đòi hỏi một chiến lược tổng thể và dài hạn.

Chính sách thúc đẩy sử dụng tro, xỉ trong xây dựng

Hướng tới mục tiêu tái chế chất thải thành nguồn nguyên liệu tái sử dụng, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án tăng cường xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao tại Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 12/4/2017. Trong đó, một trong những giải pháp quan trọng là ban hành Thông tư hướng dẫn sử dụng tro, xỉ, thạch cao trong sản xuất vật liệu xây dựng và thi công công trình.

Thông tư sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng và đồng bộ, giúp các doanh nghiệp đánh giá và sử dụng nguồn chất thải chuẩn hóa thay thế nguyên liệu tự nhiên đang ngày càng cạn kiệt. Từ đó, thúc đẩy ngành công nghiệp xây dựng phát triển bền vững và thân thiện với môi trường hơn.

Hướng dẫn kỹ thuật và tiêu chuẩn cần đạt

Theo định hướng của Bộ Xây dựng, các loại tro, xỉ, thạch cao phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật nhất định mới được phép sử dụng trong vật liệu xây dựng. Cụ thể:

• Chỉ tro, xỉ, thạch cao phát thải từ các nhà máy nhiệt điện, sản xuất phân bón, hóa chất, luyện kim,… đã qua xử lý hoặc có tính chất phù hợp theo tiêu chuẩn/ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia mới được công nhận là nguyên liệu đầu vào.
• Các sản phẩm như gạch không nung, xi măng, bê tông có thể tích hợp lượng lớn tro, xỉ nếu đảm bảo tính ổn định cơ lý và không phát thải chất độc hại.
• Ngoài ra, tro, xỉ còn có thể được sử dụng làm vật liệu đắp nền, san lấp thay cho cát – nguồn tài nguyên đang ngày càng khan hiếm tại Việt Nam.

Việc tuân thủ chặt chẽ tiêu chuẩn kỹ thuật cũng góp phần đảm bảo an toàn cho người sử dụng và hiệu quả lâu dài của các công trình xây dựng.

Lợi ích kép: Giảm ô nhiễm – Tiết kiệm tài nguyên

Việc đẩy mạnh tái chế tro, xỉ thành vật liệu xây dựng mang lại những giá trị quan trọng ở cả phương diện kinh tế lẫn môi trường:

1. Giảm thiểu lượng chất thải rắn thải ra hàng năm
2. Góp phần khắc phục tình trạng khan hiếm nguyên liệu như cát, đá, đất sét
3. Tiết kiệm chi phí xử lý chất thải, chi phí sản xuất vật liệu xây dựng
4. Giảm tác động môi trường nhờ hạn chế khai thác tài nguyên thiên nhiên
5. Tạo động lực mới cho chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng theo hướng kinh tế tuần hoàn

Với bối cảnh phát triển bền vững là mục tiêu xuyên suốt, việc tăng cường sử dụng vật liệu tái chế như tro, xỉ, thạch cao đã trở thành một xu thế tất yếu.

Trách nhiệm và hỗ trợ từ các bên liên quan

Theo dự thảo Thông tư và các quy định hiện hành, trách nhiệm quản lý và sử dụng tro, xỉ không chỉ thuộc về đơn vị phát thải, mà còn mở rộng tới:

• Chủ đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách
• Đơn vị vận chuyển, xử lý và lưu trữ tro, xỉ
• Các cơ quan quản lý nhà nước từ trung ương tới địa phương

Đặc biệt, các doanh nghiệp xử lý và tái sử dụng chất thải rắn còn được hưởng các chính sách ưu đãi như:

• Miễn giảm tiền thuê đất cho khu vực xử lý
• Hỗ trợ chi phí xử lý từ đơn vị phát thải
• Ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp tham gia vào chuỗi tái chế và xử lý chất thải an toàn

Tuy nhiên, để mô hình này thực sự phát huy hiệu quả, nhiều chuyên gia cho rằng cần có thêm các chính sách khuyến khích sử dụng tro, xỉ đạt chuẩn như một dạng nguyên liệu chính thức thay thế.

Cần thay đổi quan điểm về tro, xỉ trong xây dựng

Theo ông Kiều Văn Mát – Tổng Giám đốc Công ty CP Sông Đà Cao Cường, nếu chúng ta cứ nhìn nhận tro, xỉ, thạch cao là chất thải thì rất khó để được đưa vào chuỗi sản xuất vật liệu xây dựng. Do đó, việc chuyển hóa tư duy từ “chất thải” sang “nguồn nguyên liệu thay thế” là yếu tố mấu chốt.

Chỉ khi coi chúng như tài nguyên có giá trị, đi kèm với hệ thống chứng nhận, kiểm định và các quy định hỗ trợ cụ thể, việc ứng dụng mới có thể lan tỏa trong toàn ngành và cộng đồng.

GCDRI – Đồng hành với doanh nghiệp trong tiêu chuẩn hóa vật liệu tái chế

Là tổ chức tiên phong trong nghiên cứu và phát triển các tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) cam kết đồng hành cùng các doanh nghiệp và cơ quan quản lý trong việc chứng nhận hợp chuẩn – hợp quy cho các loại tro xỉ, thạch cao tái sử dụng.

Việc đạt chứng chỉ không chỉ giúp bảo đảm chất lượng vật tư sử dụng trong xây dựng mà còn là một bước tiến trong chiến lược phát triển bền vững toàn diện.

Kết luận: Hiện thực hóa tiềm năng từ nguồn “phế thải”

Việc tận dụng tro, xỉ, thạch cao đã xử lý không chỉ là lựa chọn kinh tế mà còn là trách nhiệm xã hội và môi trường. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu đó, cần có phối hợp đồng bộ giữa các bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp và các đơn vị nghiên cứu.

Mỗi bước tiến trong xử lý chất thải thành nguyên liệu tái sử dụng là một bước đi vững chắc tới mục tiêu xây dựng nền kinh tế xanh, tuần hoàn – nơi mọi “phế thải” đều có giá trị.

👉 Quý doanh nghiệp có nhu cầu tư vấn và chứng nhận hợp chuẩn – hợp quy vật liệu từ tro, xỉ, thạch cao, vui lòng liên hệ:

• 📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
• 📧 Email: chungnhantoancau@gmail.com

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) luôn sẵn sàng đồng hành cùng quý khách hàng vượt qua thách thức và mở rộng cơ hội phát triển bền vững.