An toàn thực phẩm là gì? Ý nghĩa và thực tiễn tại Việt Nam

An toàn thực phẩm từ lâu đã trở thành một trong những mối quan tâm hàng đầu của xã hội hiện đại, đặc biệt tại Việt Nam – nơi tình trạng ngộ độc thực phẩm và vấn đề vệ sinh trong chế biến, bảo quản còn rất đáng lo ngại. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) xin chia sẻ cùng bạn đọc bài viết chuyên sâu nhằm làm rõ khái niệm, vai trò và tính cấp thiết của việc đảm bảo an toàn thực phẩm, góp phần nâng cao nhận thức và thực hành đúng trong cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng.

An toàn thực phẩm là gì?

An toàn thực phẩm là toàn bộ các điều kiện và biện pháp cần thiết để đảm bảo thực phẩm không gây hại đối với sức khỏe người tiêu dùng khi được chế biến, lưu trữ và sử dụng đúng cách. Đây là một lĩnh vực khoa học liên ngành bao gồm kiểm soát các yếu tố sinh học, hóa học và vật lý trong toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm – từ nông trại đến bàn ăn.

Một sản phẩm thực phẩm được coi là an toàn cần đáp ứng các tiêu chí như:

• Không chứa vi sinh vật gây bệnh, độc tố hoặc chất hóa học độc hại vượt ngưỡng cho phép.
• Được sản xuất, chế biến và bảo quản đúng quy chuẩn về vệ sinh.
• Đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng ổn định và hoàn nguyên sau chế biến.

Nói cách khác, vệ sinh an toàn thực phẩm không đơn thuần là giữ cho thực phẩm sạch, mà còn là hệ thống các nguyên tắc và thực hành nhằm phòng ngừa nguy cơ gây hại cho sức khỏe từ thực phẩm.

Thực trạng an toàn thực phẩm tại Việt Nam: Những con số biết nói

Tại Việt Nam, tình hình ngộ độc thực phẩm những năm gần đây đặt ra hồi chuông báo động. Theo thống kê trong năm 2022, cả nước ghi nhận 54 vụ ngộ độc thực phẩm với gần 1.400 người bị ảnh hưởng, trong đó có đến 18 trường hợp tử vong.

Đáng chú ý hơn, một báo cáo y tế công bố vào cuối năm 2022 cho thấy, số người mắc bệnh ung thư ở nước ta tăng mạnh từ 69.000 ca (2018) lên khoảng 200.000 ca chỉ sau 4 năm. Trong đó, có tới 65% các ca bệnh được cho là có nguyên nhân bắt nguồn từ việc tiêu thụ thực phẩm bẩn, chứa hóa chất độc hại hoặc vi khuẩn gây hại.

Những lý do thường gặp của thực phẩm không an toàn bao gồm:

• Dư lượng kháng sinh, thuốc trừ sâu trong thịt, cá, rau quả vượt mức cho phép.
• Sử dụng chất bảo quản độc hại như hàn the, formol, chất tạo màu công nghiệp.
• Điều kiện vệ sinh trong quá trình giết mổ, chế biến, bảo quản và vận chuyển không đảm bảo.

Rõ ràng, vấn đề thực phẩm bẩn không còn là cá biệt mà đang hiện diện hàng ngày trong chính bữa ăn của nhiều người, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng.

Ví dụ thực tiễn về thực phẩm an toàn và không an toàn

Để hiểu rõ hơn, chúng ta cùng phân tích một số tình huống thực tiễn:

⛔ Ví dụ về thực phẩm không an toàn:

• Thịt gà, thịt lợn tại chợ truyền thống không có nguồn gốc rõ ràng, dễ chứa tồn dư kháng sinh hoặc nhiễm vi khuẩn gây tiêu chảy, tả.
• Rau muống, cải bẹ phun thuốc trừ sâu chưa đủ thời gian cách ly bị đưa ra thị trường.
• Hải sản tươi sống được ướp ure để giữ màu hoặc ngâm hóa chất làm tươi lâu.

✅ Ví dụ về thực phẩm được đảm bảo vệ sinh an toàn:

• Thực phẩm của các thương hiệu lớn như Vinamilk, Masan, Vissan được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, đạt tiêu chuẩn vệ sinh và kiểm nghiệm nghiêm ngặt trước khi đến tay người tiêu dùng.
• Các cửa hàng tiện lợi, siêu thị có sản phẩm được chứng nhận an toàn thực phẩm từ cơ quan có thẩm quyền, đầy đủ nhãn mác và hạn sử dụng.
• Hộ kinh doanh sử dụng bao bì thân thiện môi trường, gói hàng sạch, tránh sử dụng túi nylon hoặc vật dụng kém an toàn.

Những ví dụ trên cho thấy sự đối lập rõ ràng giữa hai loại thực phẩm và tầm quan trọng của việc chủ động lựa chọn thực phẩm an toàn trong đời sống hằng ngày.

Vai trò và ý nghĩa của vệ sinh an toàn thực phẩm trong xã hội

Đảm bảo an toàn thực phẩm không chỉ đơn thuần liên quan đến khẩu phần ăn hay sinh hoạt cá nhân mà còn mang tác động toàn diện đến nhiều lĩnh vực trong xã hội. Một số ý nghĩa quan trọng có thể kể đến bao gồm:

1. Bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất mà vệ sinh an toàn thực phẩm mang lại là góp phần ngăn ngừa các bệnh truyền nhiễm từ thực phẩm như tiêu chảy, thương hàn, ngộ độc cấp tính… Đồng thời, phòng tránh nhiều căn bệnh nguy hiểm về lâu dài như ung thư, bệnh gan, rối loạn nội tiết do tích tụ hóa chất độc hại trong thực phẩm.

2. Góp phần giảm áp lực kinh tế-xã hội

Chi phí y tế là một gánh nặng không nhỏ nếu người dân liên tiếp mắc bệnh liên quan tới thực phẩm không an toàn. Ngoài ra, việc xử lý, kiểm tra, thu hồi các lô hàng vi phạm cũng tốn kém nguồn lực lớn của nhà nước và doanh nghiệp. Bằng hành động đảm bảo an toàn thực phẩm, xã hội sẽ tiết kiệm đáng kể ngân sách y tế và tăng năng suất lao động chung.

3. Thúc đẩy phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế

Thực phẩm sạch luôn là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản và thực phẩm sang các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản. Những doanh nghiệp có sản phẩm đạt chuẩn an toàn thực phẩm không chỉ tăng uy tín thương hiệu mà còn mở rộng cơ hội kinh doanh toàn cầu.

4. Tạo dựng niềm tin và trách nhiệm của mỗi cá nhân, doanh nghiệp

Mỗi người tiêu dùng có trách nhiệm đọc kỹ nhãn sản phẩm, lựa chọn nguồn gốc rõ ràng. Doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng và tuân thủ các tiêu chuẩn như HACCP, ISO 22000 trong chế biến thực phẩm. Đó là nền tảng để xây dựng một cộng đồng tiêu dùng văn minh và khỏe mạnh.

Lời kết: Lựa chọn thực phẩm an toàn – đầu tư cho sức khỏe bền vững

An toàn thực phẩm không còn là vấn đề riêng của ngành y tế hay các cơ quan chức năng, mà trở thành trách nhiệm chung của toàn xã hội – từ người sản xuất đến người tiêu dùng. Việc nhận thức rõ ràng về khái niệm, hậu quả cũng như vai trò của vệ sinh an toàn thực phẩm sẽ giúp chúng ta có những hành động đúng đắn, góp phần bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng.

Để tìm hiểu sâu hơn và được tư vấn cụ thể về các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm như HACCP, ISO 22000… cho doanh nghiệp bạn, hãy liên hệ trực tiếp với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu – GCDRI qua:

📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
📩 Email: chungnhantoancau@gmail.com

GCDRI – Đơn vị đi đầu trong tư vấn đào tạo và chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam – luôn đồng hành cùng doanh nghiệp kiến tạo một môi trường sản xuất và tiêu dùng lành mạnh, chuyên nghiệp và bền vững.