Áp dụng chuẩn VietGAP: Tuân thủ nguyên tắc 4 đúng để kiểm soát thuốc Bảo vệ thực vật

Trong những năm gần đây, trước tình trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) tràn lan ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và môi trường, các tỉnh thành trên cả nước đã tăng cường triển khai áp dụng tiêu chuẩn VietGAP trong sản xuất nông nghiệp. Đặc biệt, việc thực hiện đúng “Nguyên tắc 4 đúng” trong sử dụng thuốc BVTV được xác định là giải pháp cốt lõi giúp kiểm soát tồn dư hóa chất, hướng đến nông nghiệp an toàn và bền vững.

Trong bài viết này, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ hơn về nguyên tắc 4 đúng trong tiêu chuẩn VietGAP, thực tiễn triển khai tại địa phương, và tầm quan trọng của nguyên tắc này trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm tại Việt Nam.

Nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là gì?

Tiêu chuẩn VietGAP (Vietnamese Good Agricultural Practices) nhấn mạnh đến việc kiểm soát an toàn trong toàn bộ chuỗi sản xuất nông nghiệp. Trong đó, việc sử dụng thuốc BVTV phải tuân thủ theo nguyên tắc “4 đúng” gồm:

• Đúng thuốc: Sử dụng đúng loại thuốc đã được đăng ký, phù hợp với dịch hại cụ thể trên cây trồng.
• Đúng nồng độ – liều lượng: Pha và sử dụng thuốc đúng theo khuyến cáo ghi trên nhãn hoặc hướng dẫn sử dụng.
• Đúng lúc: Phun thuốc vào thời điểm dịch hại đang phát triển mạnh, nhưng không quá gần thời gian thu hoạch.
• Đúng cách: Áp dụng phương pháp phun, xử lý an toàn, tránh phát tán hóa chất ra môi trường bên ngoài và đảm bảo người áp dụng được trang bị bảo hộ đầy đủ.

Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc này là cơ sở để đảm bảo nông sản không bị tồn dư hóa chất vượt ngưỡng, đáp ứng yêu cầu của hệ thống phân phối hiện đại và thị trường tiêu dùng ngày một khắt khe.

Mô hình triển khai VietGAP điển hình: Trồng rau thủy canh tại Đông Triều

Tại thị xã Đông Triều (tỉnh Quảng Ninh), Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Thương mại 188 triển khai mô hình trồng rau thủy canh theo tiêu chuẩn VietGAP với diện tích 1,5ha gồm 12 nhà lưới. Phương pháp trồng không dùng đất, gieo trồng trên giá thể và pha chế dinh dưỡng dựa vào kết quả phân tích mẫu nước, đất và giá thể cho phép kiểm soát chặt chẽ nguồn dinh dưỡng và chất lượng rau.

Song song với đó, việc phòng trừ sâu bệnh trong trang trại hoàn toàn không sử dụng thuốc hóa học, thay vào đó là các biện pháp sinh học như sử dụng bẫy dính, dung dịch từ tỏi và rượu, tạo nên môi trường sản xuất sạch và an toàn. Sản phẩm rau được cung cấp cho hệ thống VinMart, BigC và các nhà hàng, khách sạn lớn – một minh chứng cho hiệu quả của mô hình nông nghiệp sạch kết hợp đúng chuẩn VietGAP.

Kiểm soát dư lượng thuốc bằng giám sát và đào tạo

Tại nhiều địa phương như Quảng Ninh, ngành chức năng đã triển khai các hoạt động kiểm tra, tập huấn, hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV theo đúng chuẩn “4 đúng”. Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật của tỉnh thường xuyên cử cán bộ đến trực tiếp các hợp tác xã, hộ nông dân để:

• Hướng dẫn ghi nhật ký đồng ruộng đầy đủ,
• Tư vấn quy trình sử dụng và thu hồi bao bì thuốc,
• Thực hiện lấy mẫu phân tích kiểm tra dư lượng hoạt chất thuốc BVTV trên sản phẩm nông sản.

Điều đáng ghi nhận, chỉ riêng năm 2019, tỉnh đã lấy mẫu giám sát đầy đủ 100% mẫu nông sản theo kế hoạch và không phát hiện tồn dư hóa học vượt ngưỡng.

Tăng cường xây dựng và quản lý hệ thống thu gom bao bì

Một trong những hệ lụy khi sử dụng thuốc BVTV sai quy định là gây ô nhiễm môi trường đất, nước và ảnh hưởng đến hệ sinh thái. Vì vậy, bên cạnh kiểm soát dư lượng, nhiều tỉnh thành đã xây dựng hệ thống bể chứa, điểm thu gom bao bì thuốc BVTV sau sử dụng, góp phần giảm nguy cơ rác thải độc hại tồn lưu trong thiên nhiên.

Tại Quảng Ninh, đến cuối năm 2019, đã có hơn 3.000 điểm chứa bao bì được xây dựng, đáp ứng trên 50% nhu cầu toàn tỉnh. Song song đó, các địa phương tổ chức hàng trăm lớp tập huấn mỗi năm, hướng dẫn nông dân sử dụng thuốc BVTV hiệu quả, thu gom và xử lý đúng quy trình.

Những thách thức trong áp dụng “4 đúng” hiện nay

Dù đã đạt được nhiều tiến bộ, thực tiễn vẫn ghi nhận những rào cản nhất định trong việc tuân thủ nguyên tắc 4 đúng:

• Người nông dân còn dựa nhiều vào kinh nghiệm cá nhân và thói quen cũ trong sử dụng thuốc.
• Phương pháp phun thuốc đại trà khó kiểm soát liều lượng chính xác, dễ gây tồn dư hóa chất trên sản phẩm và phát tán ra môi trường.
• Quy mô giám sát và lấy mẫu còn hạn chế, chưa phản ánh hết thực trạng sử dụng phân thuốc hiện nay.
• Bao bì thuốc BVTV sau sử dụng không được thu gom đầy đủ, gây tiềm ẩn rủi ro môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Tại Quảng Ninh, mỗi năm hiện ước tính sử dụng từ 160–180 tấn thuốc các loại nhưng chỉ có khoảng 273 mẫu nông sản được kiểm tra dư lượng (2019), con số vẫn khá khiêm tốn so với quy mô sản xuất toàn tỉnh.

Giải pháp trọng tâm: Kiểm tra thường xuyên, đào tạo liên tục

Với vai trò là cơ quan chuyên ngành, các Chi cục Trồng trọt và BVTV tại địa phương đã xác định các nhiệm vụ ưu tiên để siết chặt quản lý thuốc BVTV, nổi bật gồm:

• Tổ chức giám sát, thanh – kiểm tra định kỳ việc sử dụng thuốc BVTV tại các cơ sở sản xuất;
• Lấy mẫu giám định tồn dư hóa chất trong nông sản để cảnh báo nguy cơ;
• Đào tạo, tập huấn nâng cao ý thức cho người dân về sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả;
• Xây dựng các kho lưu chứa chung để quản lý bao bì sau sử dụng đồng bộ về lâu dài.

Ngoài ra, việc thúc đẩy nông dân sử dụng thuốc sinh học, nguyên liệu tự nhiên an toàn cũng cần được đẩy mạnh, nhằm tiến đến mô hình sản xuất nông nghiệp sinh thái, không hóa chất, thân thiện với môi trường.

Tổng kết: Tuân thủ “4 đúng” – Nền tảng vững chắc của nông nghiệp an toàn

Có thể khẳng định rằng việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc “4 đúng” là yếu tố quan trọng hàng đầu để phát triển nền nông nghiệp sạch, đảm bảo chất lượng cho thực phẩm, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.

Tuy nhiên, việc triển khai rộng rãi nguyên tắc này đòi hỏi sự phối hợp liên ngành, cam kết từ doanh nghiệp, nhận thức từ nông dân và sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý nhà nước.

Nếu bạn quan tâm đến việc áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, cần tư vấn kiểm tra, đào tạo hoặc đánh giá chứng nhận nông nghiệp an toàn, hãy liên hệ Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) – đơn vị tiên phong tại Việt Nam về đào tạo và phát triển tiêu chuẩn quốc tế trong sản xuất.

Liên hệ ngay qua Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com để được tư vấn chuyên sâu.