VietGAP là gì? Tìm hiểu về tiêu chuẩn VietGAP và cách áp dụng hiệu quả

Việt Nam đã và đang nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là sau khi gia nhập WTO và tham gia nhiều diễn đàn thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, lượng sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam vẫn còn thấp và giá trị thấp, đặc biệt là trong lĩnh vực nông sản. Nguyên nhân chủ yếu là do chất lượng sản phẩm chưa đáp ứng được các quy định quốc tế. Để khắc phục tình trạng này, doanh nghiệp cần kiểm soát và nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn cho sản phẩm của mình. Một trong những giải pháp hiệu quả chính là áp dụng VietGAP, một tiêu chuẩn nông nghiệp tốt của Việt Nam.

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) luôn đồng hành cùng các doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Trong bài viết này, GCDRI sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết và hữu ích về VietGAP, giúp bạn hiểu rõ hơn và áp dụng thành công tiêu chuẩn này.

GAP là gì?

GAP là viết tắt của Good Agricultural Practices, nghĩa là Quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt. GAP đưa ra các phương pháp cụ thể áp dụng vào sản xuất nông nghiệp và sản xuất thực phẩm, đảm bảo an toàn và vệ sinh cho người tiêu dùng hoặc chế biến. Tiêu chuẩn GAP bao gồm việc sản xuất theo hướng lựa chọn địa điểm, sử dụng đất đai, phân bón, nước, phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch, đóng gói, bảo quản, vệ sinh đồng ruộng và vận chuyển sản phẩm. Mục tiêu của GAP là phát triển nông nghiệp bền vững, đảm bảo an toàn cho thực phẩm, người sản xuất, môi trường và truy xuất được nguồn gốc sản phẩm.

Nguồn gốc ra đời của GAP

Khái niệm GAP được ra đời từ năm 1997, do những nhà bán lẻ Châu Âu (Euro-Retailer Produce Working Group) xây dựng nhằm giải quyết mối quan hệ bình đẳng và trách nhiệm thực hiện giữa người sản xuất sản phẩm nông nghiệp và khách hàng của họ. Từ ngày 7/9/2007, hệ thống EurepGAP của Châu Âu được nâng lên thành GLOBALGAP. Đây là tiêu chuẩn quy trình sản xuất của tổ chức, doanh nghiệp làm ra sản phẩm được áp dụng cho rau, cây ăn quả, động vật, gia súc, thủy sản. Tiêu chuẩn bao trùm một chuỗi quy trình sản xuất xuyên suốt, từ nguồn giống, gieo hạt giống cho đến khi thành phẩm và đưa sản phẩm ra khỏi nông trại, lưu thông trên thị trường.

Các tiêu chuẩn chung của GAP bao gồm:

• An toàn thực phẩm.
• An toàn cho môi trường.
• An toàn sức khỏe và an sinh xã hội.
• An toàn của người lao động.
• Truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Các tiêu chuẩn GAP trên thế giới

Trên thế giới hiện nay cũng đã có rất nhiều khu vực, quốc gia ban hành ra GAP, như là quy định về tiêu chuẩn cho các sản phẩm của họ. Có thể kể đến như: EurepGAP, GlobalGAP, AseanGAP, ThaiGAP, MalaysiaGAP, JapanGAP, IndiaGAP và VietGAP. Về thứ tự thời gian thì EurepGAP ra đời trước (1997), sau đó đến Malaysia GAP (2002), JGAP (2005), AseanGAP và ChinaGAP ra đời vào năm 2006. GlobalGap, ThaiGAP và IndiaGAP ra đời vào năm 2007. VietGAP ra đời vào ngày 28 tháng 1 năm 2008.

GlobalGAP

GlobalGAP được chuyển từ EurepGAP vào ngày 7 tháng 9 năm 2007. Tính đến tháng 9/2007, GlobalGAP đã có 35 thành viên (34 ở Châu Âu và 1 là Nhật Bản).

AseanGAP

AseanGAP do ban thư ký của tổ chức ASEAN xây dựng từ năm 2006. Nó là một bộ tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt đối với rau quả tươi ở khu vực ASEAN. Mục tiêu của AseanGAP là tăng cường hài hòa các chương trình GAP quốc gia của các nước thành viên ASEAN.

AseanGAP bao gồm 4 phần chính:

• Quản lý An toàn thực phẩm.
• Quản lý an toàn môi trường.
• Bảo vệ sức khỏe, an toàn lao động và phúc lợi cho người làm việc.
• Quản lý Chất lượng sản phẩm.

Hạn chế của AseanGAP là chỉ đưa ra tiêu chuẩn cho các rau quả tươi, không bao gồm tất cả các sản phẩm thực phẩm. AseanGAP không phải là tiêu chuẩn để chứng nhận cho các sản phẩm hữu cơ hay sản phẩm biến đổi gen.

MalaysiaGAP

MalaysiaGAP do Bộ Nông nghiệp (DOA) xây dựng và đưa vào hệ thống chứng nhận trang trại chính thức của Malaysia. Gọi là SALM vào năm 2002. Bao gồm Chứng nhận rau quả tươi (SALM); Chứng nhận vật nuôi (SALT); Chứng nhận cá và thủy sản (SPLAM) và Chứng nhận sản phẩm hữu cơ (SOM).

SALM là một chương trình chứng nhận các trang trại đã tuân thủ thực hành nông nghiệp tốt, hoạt động theo phương thức bền vững và thân thiện với môi trường, và phải đạt năng suất, chất lượng sản phẩm an toàn cho tiêu dùng.

ThaiGAP (Q-GAP)

ThaiGAP (Q-GAP) dựa theo các tiêu chuẩn quốc tế để tạo thành. Thái Lan đã xây dựng, giới thiệu chương trình chứng nhận chất lượng và an toàn thực phẩm “Q”. Xây dựng logo “Q” cho tất cả các sản phẩm nông sản.

JapanGAP (JGAP)

Nhật Bản – JapanGAP (JGAP) là do sáng kiến một nhóm các nhà sản xuất thành lập vào tháng 4/2005. Đến tháng 6/2006 JGAP trở thành tiêu chuẩn quốc gia. JGAP trở thành tiêu chuẩn chung cho nhà bán lẻ, người sản xuất. Vào tháng 8 năm 2007, JGAP đã quy chuẩn thành GlobalGAP.

Về mặt quản lý: JGAP do một ủy ban điều hành quản lý. Ủy ban này có quyền cao nhất trong việc định hướng chính sách của JGAP. Ủy ban điều hành có một Ban kỹ thuật để xây dựng các tiêu chuẩn và qui định chung. Việc cấp giấy chứng nhận do bên tư nhân thứ ba tiến hành.

Trung Quốc GAP

Thực phẩm xanh của Trung Quốc và ChinaGAP: Bộ nông nghiệp Trung Quốc đã xây dựng tiêu chuẩn thực phẩm xanh để xây dựng thực hành nông nghiệp tốt cho thị trường nội địa Trung Quốc. Chính phủ Trung Quốc và GlobalGAP đã kết hợp để xây dựng ChinaGAP nhằm cung cấp cho thị trường quốc tế. Trung Quốc đã ký một bản ghi nhớ với GlobalGAP vào tháng 4 năm 2006.

IndiaGAP

Năm 2007, Ấn Độ đã khởi xướng xây dựng tiêu chuẩn IndiaGAP. Một trong những mục tiêu của tiêu chuẩn này là đạt được công nhận quy chuẩn với GlobalGAP, qua đó để mở ra cơ hội buôn bán với thị trường Châu Âu.

VietGAP là gì?

VietGAP là viết tắt của Vietnamese Good Agricultural Practices, nghĩa là Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam. Được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành đối với từng sản phẩm, nhóm sản phẩm thủy sản, trồng trọt, chăn nuôi. VietGAP là những nguyên tắc, trình tự, thủ tục hướng dẫn tổ chức, cá nhân sản xuất, thu hoạch, xử lý sau thu hoạch sản phẩm của mình.

Mục đích của VietGAP nhằm đảm bảo an toàn, nâng cao chất lượng, đảm bảo phúc lợi xã hội, sức khỏe người sản xuất và người tiêu dùng, bảo vệ môi trường và truy nguyên nguồn gốc sản xuất.

Các tổ chức, doanh nghiệp muốn đạt được chứng nhận VietGAP cần đáp ứng đầy đủ 4 tiêu chí sau:

• Thứ nhất là về kỹ thuật sản xuất.
• Thứ hai là tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, bao gồm các biện pháp đảm bảo không có hóa chất nhiễm khuẩn hoặc ô nhiễm vật lý khi thu hoạch.
• Thứ ba là tiêu chuẩn về môi trường làm việc, mục đích nhằm ngăn chặn việc lạm dụng sức lao động của nông dân.
• Thứ tư là truy tìm nguồn gốc sản phẩm; tiêu chuẩn này cho phép xác định được những vấn đề từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.

Việc áp dụng tiêu chuẩn VietGAP giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng. Cụ thể là việc quy định rõ ràng những yếu tố chính trong sản xuất nông nghiệp như: đánh giá và lựa chọn vùng sản xuất; giống và gốc ghép; quản lý đất và giá thể; phân bón và chất phụ gia; nước tưới; hóa chất (bao gồm cả thuốc bảo vệ thực vật); thu hoạch và xử lý sau thu hoạch; quản lý và xử lý chất thải; an toàn lao động; ghi chép, lưu trữ hồ sơ, truy nguyên nguồn gốc và thu hồi sản phẩm; kiểm tra nội bộ; khiếu nại và giải quyết khiếu nại.

Các loại tiêu chuẩn VietGAP

Hiện nay, dựa vào các lĩnh vực trong nông nghiệp, VietGAP được phân thành 03 loại chính.

VietGAP trồng trọt

Tiêu chuẩn VietGAP mới theo TCVN 11892-1:2017 phần 1 trồng trọt theo Quyết định số 2802/QĐ-BKHCN ngày 17/10/2017 của Bộ Khoa học và công nghệ. Quy trình VietGAP cũ phần trồng trọt theo phụ lục IX B thông tư 48/2012/TT-BNNPTNT ban hành ngày 26/09/2012 và theo Quyết định số 379/QĐ-BNN-KHCN ngày 28 tháng 01 năm 2008 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt cho rau, quả tươi an toàn).

VietGAP chăn nuôi

Hiện nay, đã có rất nhiều quy định ban hành về VietGAP cho các sản phẩm chăn nuôi. Với từng loại sản phẩm, doanh nghiệp sẽ thực hiện tuân thủ theo các quy định đó. Cụ thể như:

• Quy trình thực hành chăn nuôi tốt cho chăn nuôi lợn an toàn tại Việt Nam.
• Quy trình thực hành chăn nuôi tốt cho chăn nuôi gia cầm an toàn tại Việt Nam.
• Quy trình thực hành chăn nuôi tốt cho chăn nuôi bò sữa an toàn tại Việt Nam.
• Quy trình thực hành chăn nuôi tốt cho chăn nuôi ong an toàn tại Việt Nam.
• Quy trình thực hành chăn nuôi tốt cho chăn nuôi lợn an toàn trong nông hộ.
• Quy trình thực hành chăn nuôi tốt cho chăn nuôi gà an toàn trong nông hộ.
• Quy trình thực hành chăn nuôi tốt (VietGAHP) cho chăn nuôi bò sữa, bò thịt; dê sữa, dê thịt; lợn; gà; ngan-vịt và ong.
• Quy trình thực hành chăn nuôi tốt cho chăn nuôi lợn, gà an toàn trong nông hộ (Quyết định số 2509/QĐ-BNN-CN ngày 22/06/2016).
• Hướng dẫn Quy trình thực hành chăn nuôi tốt cho chăn nuôi gà an toàn trong nông hộ.

VietGAP thủy sản

VietGAP trong nuôi trồng thủy sản ban hành năm 2011 ngày 05/7/2011; được sửa đổi, thay thế bằng Quyết định số 3824/QĐ-BNNTCTS ngày 06/9/2014 ban hành về Quy phạm nuôi trồng thủy sản tốt VietGAP.

Các hướng dẫn về VietGAP thủy sản gồm có:

• Hướng dẫn áp dụng VietGAP cho nuôi thương phẩm cá tra.
• Hướng dẫn áp dụng VietGAP cho cá rô phi thương phẩm.
• Hướng dẫn áp dụng VietGAP đối với nuôi thương phẩm tôm chân trắng.

Các nội dung của tiêu chuẩn VietGAP

Về cơ bản, các yêu cầu trong tiêu chuẩn VietGAP bao gồm:

• Đánh giá và lựa chọn vùng sản xuất.
• Quản lý Giống và gốc ghép.
• Quản lý đất và giá thể.
• Quản lý Phân bón và chất phụ gia.
• Quản lý Nước tưới cho cây trồng.
• Quản lý Hóa chất (gồm phân vô cơ và thuốc BVTV).
• Quản lý Thu hoạch và xử lý sau thu hoạch.
• Quản lý và xử lý chất thải.
• Quản lý An toàn lao động.
• Ghi chép, lưu trữ hồ sơ, truy xuất nguồn gốc và thu hồi sản phẩm.
• Kiểm tra nội bộ.
• Khiếu nại và giải quyết khiếu nại.

Doanh nghiệp tham khảo bài viết dưới đây để có thể hiểu rõ hơn về tiêu chuẩn VietGAP:

• Hướng dẫn xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn VietGAP.

Các giai đoạn triển khai VietGAP

Giai đoạn 1: Khảo sát thực trạng ban đầu

Đầu tiên cần đánh giá hiện trạng của trang trại, khu vực nuôi trồng. Các nội dung cơ bản bao gồm: phương pháp canh tác, thói quen canh tác; cách sử dụng phân bón và thuốc BVTV. Việc khảo sát ban đầu để đánh giá xem doanh nghiệp đã đạt và chưa đạt gì theo tiêu chuẩn VietGAP. Từ đó có thể xây dựng được kế hoạch triển khai cho doanh nghiệp để áp dụng VietGAP thành công.

Giai đoạn 2: Đào tạo tiêu chuẩn – Xây dựng và vận hành hệ thống theo VietGAP

Doanh nghiệp cần thực hiện đào tạo về tiêu chuẩn VietGAP cho toàn bộ nhân sự. Việc đào tạo là cần thiết để có thể bắt đầu xây dựng và áp dụng VietGAP. Sau khi được đào tạo về các yêu cầu trong VietGAP, doanh nghiệp cùng chuyên gia tư vấn sẽ triển khai xây dựng các quy trình, hướng dẫn thực hiện công việc, đồng thời thiết lập biểu mẫu ghi chép, chuẩn hóa quy trình thực hiện. Sau khi hệ thống quy trình hướng dẫn và biểu mẫu được ban hành, doanh nghiệp phải ban hành và áp dụng cho việc sản xuất của mình. Trong quá trình thực hiện, doanh nghiệp phải lưu hồ sơ, bằng chứng cho việc truy xuất nguồn gốc.

Giai đoạn 3: Đánh giá nội bộ

Để có thể đạt được chứng nhận và áp dụng hệ thống hiệu quả, doanh nghiệp cần giám sát, theo dõi việc thực hiện. Sau đó tự đánh giá xem người lao động đã tuân thủ theo các quy trình, có thực hiện ghi chép biểu mẫu. Hệ thống quản lý có phù hợp với doanh nghiệp hay không. Doanh nghiệp tự xem xét, đánh giá để hoàn thiện hệ thống của mình phù hợp tiêu chuẩn VietGAP.

Giai đoạn 4: Đánh giá cấp chứng nhận VietGAP của Tổ chức chứng nhận

Sau khi đảm bảo các nguyên tắc thực hành nông nghiệp tốt theo tiêu chuẩn VietGAP, doanh nghiệp thực hiện đăng ký chứng nhận với Tổ chức chứng nhận VietGAP. Sau đó đoàn chuyên gia xuống đánh giá thực tế để xem xét cấp chứng chỉ VietGAP. Nếu kết quả đánh giá thực tế và kết quả kiểm nghiệm sản phẩm đạt yêu cầu, tổ chức chứng nhận sẽ cấp chứng chỉ VietGAP theo TCVN 11892-1:2017.

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) luôn sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tư vấn và đào tạo về tiêu chuẩn VietGAP. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và sự tận tâm, GCDRI đã giúp nhiều doanh nghiệp Việt đạt được chứng nhận VietGAP, đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế.

Để biết thêm thông tin chi tiết và được hỗ trợ tốt nhất, hãy liên hệ với chúng tôi qua Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com.