Dệt May Việt Nam Trước Cơ Hội và Thách Thức Từ CPTPP và EVFTA

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, các hiệp định thương mại tự do như CPTPP và EVFTA đang mở ra những cánh cửa lớn cho ngành dệt may Việt Nam bước vào các thị trường rộng lớn hơn. Tuy nhiên, song hành với cơ hội là những yêu cầu nghiêm ngặt và thách thức không nhỏ. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ cùng quý độc giả tìm hiểu sâu hơn về tác động của những hiệp định này đối với chiến lược phát triển bền vững của ngành may mặc Việt Nam, cũng như các yếu tố doanh nghiệp cần lưu tâm để tận dụng tối đa lợi thế mà hội nhập mang lại.

Hội nhập sâu rộng mở ra cánh cửa mới cho dệt may Việt Nam

Kể từ năm 2020, với việc chính thức tham gia hai hiệp định thương mại tự do toàn diện là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA), Việt Nam đã đánh dấu bước chuyển mình quan trọng trong tiến trình hội nhập quốc tế. Đặc biệt, ngành dệt may – một trong những ngành mũi nhọn xuất khẩu – được hưởng lợi lớn nhờ vào lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu về 0% trong khuôn khổ các hiệp định này.

Việc cắt giảm thuế không chỉ giúp sản phẩm may mặc Việt có sức cạnh tranh cao hơn về giá, mà còn là động lực thúc đẩy đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong các công đoạn cốt lõi như dệt, nhuộm – vốn là “điểm nghẽn” lâu nay của ngành. Ngoài ra, cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung cũng góp phần tạo điều kiện thuận lợi khi nhiều nhà đầu tư dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam để tránh ảnh hưởng từ thuế suất cao áp dụng cho hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc.

Lợi ích rõ nét nhưng cần đáp ứng điều kiện khắt khe

Không thể phủ nhận rằng các hiệp định CPTPP và EVFTA mang đến lợi thế cạnh tranh đáng kể cho doanh nghiệp dệt may Việt, đặc biệt trên các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Canada… Tuy nhiên, để được hưởng ưu đãi thuế quan, sản phẩm xuất khẩu phải tuân thủ nghiêm ngặt quy tắc xuất xứ.

Với CPTPP, nguyên tắc “từ sợi trở đi” (yarn-forward rule) yêu cầu nguyên liệu đầu vào như sợi, vải phải có nguồn gốc từ các nước thành viên. EVFTA có phần linh hoạt hơn nhưng cũng thiết lập các điều kiện cụ thể. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách cho doanh nghiệp Việt Nam về phát triển chuỗi cung ứng nội địa hoặc ít nhất là trong khối, nhằm đáp ứng tiêu chí xuất xứ.

Điều đáng lo là hiện nay, ngành dệt may Việt Nam vẫn chủ yếu thực hiện gia công đơn thuần, với trên 80% nguyên liệu sản xuất phải nhập khẩu. Trong đó, Trung Quốc chiếm khoảng 55% nguồn cung đầu vào, Hàn Quốc 16%, Đài Loan 12% và Nhật Bản 6%. Tỷ lệ phụ thuộc quá lớn vào nguồn nhập ngoài khối đang là rào cản lớn cho việc tận dụng ưu đãi FTA.

Những yếu điểm nội tại cần khắc phục để bứt phá

Bên cạnh thách thức về xuất xứ, ngành dệt may Việt Nam còn đối mặt với nhiều hạn chế nội tại:

• Hệ sinh thái dệt nhuộm yếu và thiếu: Dù nhu cầu phát triển mạnh, song nhiều địa phương không khuyến khích xây dựng nhà máy do lo ngại ô nhiễm môi trường, khiến khâu dệt – nhuộm vẫn là “nút thắt cổ chai”.
• Năng lực cạnh tranh chưa đồng đều: Phần lớn doanh nghiệp trong nước vẫn dừng ở gia công CMT, trong khi tỷ lệ doanh nghiệp chuyển sang mô hình có giá trị gia tăng cao như FOB, ODM hoặc OBM còn rất thấp.
• Thiếu liên kết chuỗi giữa doanh nghiệp FDI và nội địa: Khối FDI hiện chiếm đến 62% kim ngạch xuất khẩu nhưng lại ít liên thông thông tin, chia sẻ công nghệ với các doanh nghiệp trong nước – cản trở sự phát triển bền vững toàn ngành.
• Thiếu hụt nhân lực chất lượng cao: Tiến trình công nghiệp hóa 4.0 đòi hỏi nguồn lực có kỹ năng chuyên sâu về thiết kế, kỹ thuật, quản lý chuỗi cung ứng và điều hành sản xuất, nhưng đây vẫn đang là điểm yếu của ngành.

Ngoài ra, mối lo về gian lận xuất xứ từ doanh nghiệp Trung Quốc cũng không thể xem nhẹ. Nếu không kiểm soát tốt, Việt Nam có thể bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại từ các quốc gia nhập khẩu.

Cách mạng công nghiệp 4.0: Cơ hội hiện đại hóa và nâng cao giá trị

Trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh toàn cầu, công nghệ chính là yếu tố có thể tạo bước đột phá cho doanh nghiệp may mặc Việt Nam. Tự động hóa sản xuất, áp dụng công nghệ số trong thiết kế, quản lý đơn hàng và vận hành chuỗi cung ứng chính là chìa khóa nâng tầm năng suất và chất lượng.

Ngoài ra, việc đầu tư vào chuyển đổi từ gia công (CMT) lên mô hình sở hữu trí tuệ như ODM hay OBM mang lại giá trị gia tăng lớn hơn cho doanh nghiệp, đồng thời giúp xây dựng thương hiệu Việt có chỗ đứng trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, hiện tiến trình này còn chậm, đặc biệt là trong nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ. Để thay đổi, doanh nghiệp cần sự hỗ trợ từ cả phía nhà nước và các tổ chức đào tạo, tư vấn chuyên ngành – giúp họ định hướng chuyển đổi mô hình hiệu quả và phù hợp với năng lực.

GCDRI – Đồng hành cùng doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh

Với kinh nghiệm đào tạo và tư vấn chuyên sâu trong lĩnh vực tiêu chuẩn quốc tế, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) luôn đồng hành cùng các doanh nghiệp ngành dệt may trong việc đáp ứng các yêu cầu hội nhập. Các tiêu chuẩn như:

• ISO 14001 – Hệ thống quản lý môi trường,
• SA8000 – Trách nhiệm xã hội trong ngành may,
• WRAP – Chuẩn quốc tế về đạo đức sản xuất ngành dệt may,

được chúng tôi triển khai nhằm giúp doanh nghiệp xây dựng hệ thống quản trị bền vững, nâng cao uy tín và tiếp cận dễ dàng hơn với các thị trường quốc tế giàu tiềm năng.

Bên cạnh đó, GCDRI cũng cung cấp dịch vụ đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ quản lý và vận hành sản xuất, góp phần tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao – nhân tố then chốt để thắng thế trong kỷ nguyên cạnh tranh toàn cầu.

Kết luận: Nắm bắt cơ hội, chủ động vượt thách thức

Ngành dệt may Việt Nam đang đứng trước giai đoạn bản lề của sự chuyển mình. Những cơ hội từ CPTPP và EVFTA là rất lớn, nhưng nếu không chủ động thay đổi và đầu tư đúng hướng, các doanh nghiệp sẽ bị bỏ lại phía sau.

Tăng cường nội lực, xây dựng chuỗi cung ứng khép kín, nâng cao năng lực quản trị và áp dụng tiêu chuẩn quốc tế chính là con đường duy nhất để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang tìm kiếm giải pháp nâng cao khả năng hội nhập, hãy liên hệ với GCDRI để được tư vấn chuyên sâu:

Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp để vượt qua thách thức – khai thác tối đa tiềm năng của hội nhập kinh tế toàn cầu.