So sánh ISO 45001 và OHSAS 18001: Hiểu Đúng Để Chuyển Đổi Hiệu Quả

An toàn và sức khỏe nghề nghiệp là một trong những yếu tố cốt lõi đối với bất kỳ tổ chức nào muốn duy trì sự phát triển bền vững. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiêu chuẩn quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc định hình, vận hành và cải tiến hệ thống quản lý an toàn lao động. Với sự ra đời của ISO 45001 nhằm thay thế OHSAS 18001, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đang đứng trước lựa chọn chuyển đổi tiêu chuẩn. Bài viết này do Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) tổng hợp và phân tích, sẽ cung cấp cái nhìn chuyên sâu và cập nhật nhất về sự khác biệt giữa hai tiêu chuẩn, giúp các tổ chức ứng phó kịp thời và hiệu quả trong việc nâng tầm hệ thống quản lý sức khỏe và an toàn lao động.

Tổng quan về tiêu chuẩn ISO 45001

ISO 45001:2018 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý sức khỏe và an toàn nghề nghiệp (OH&S), do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành. Tiêu chuẩn này thiết lập khuôn khổ giúp tổ chức tăng cường nhận diện các rủi ro OH&S, tổ chức quy trình kiểm soát hiệu quả, từ đó bảo vệ người lao động khỏi thương tích, bệnh tật hoặc tử vong liên quan đến công việc.

Không phân biệt quy mô hay loại hình doanh nghiệp, ISO 45001 có thể áp dụng cho mọi tổ chức có mong muốn cải thiện hiệu quả an toàn lao động. Một điểm mạnh vượt trội của ISO 45001 chính là khả năng tích hợp linh hoạt với các hệ thống quản lý hiện có của doanh nghiệp như ISO 9001 hoặc ISO 14001 nhờ cấu trúc HLS (High-Level Structure).

Ngoài mục tiêu phòng ngừa tổn hại sức khỏe, ISO 45001 còn nhấn mạnh đến sự tham gia sâu rộng của người lao động, cũng như kỳ vọng từ các bên liên quan về trách nhiệm xã hội và minh bạch trong công tác bảo hộ lao động.

Giới thiệu về OHSAS 18001

OHSAS 18001 là hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp do Viện Tiêu chuẩn Anh (BSI) phát triển, được áp dụng lần đầu tiên vào năm 1999 và phổ biến tại nhiều quốc gia trước khi ISO 45001 ra đời.

Mặc dù không phải tiêu chuẩn ISO chính thức, nhưng OHSAS 18001 vẫn được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao vì tính thực tiễn và hiệu quả trong việc kiểm soát mối nguy nghề nghiệp, bảo vệ người lao động và nâng cao hiệu quả vận hành thông qua việc giảm tai nạn lao động.

Cũng như ISO 45001, OHSAS 18001 có thể áp dụng cho mọi tổ chức, không phân biệt quy mô hay lĩnh vực, miễn là tổ chức đó cam kết cải thiện an toàn và sức khỏe nghề nghiệp.

Tuy nhiên, OHSAS 18001 hiện đã bị ngưng hiệu lực kể từ tháng 3/2021. Các tổ chức từng triển khai OHSAS 18001 được khuyến nghị chuyển đổi sang ISO 45001 càng sớm càng tốt để đảm bảo tính tuân thủ và cập nhật.

Những điểm tương đồng giữa ISO 45001 và OHSAS 18001

Dù xuất phát điểm và mức độ phổ biến khác nhau, ISO 45001 và OHSAS 18001 chia sẻ những đặc điểm chung nhất định, bao gồm:

• Mục tiêu giống nhau: Cả hai tiêu chuẩn đều hướng đến việc ngăn ngừa thương tích, bệnh nghề nghiệp và đảm bảo môi trường làm việc an toàn cho người lao động.

• Theo chu trình PDCA (Plan – Do – Check – Act): Đây là nền tảng cốt lõi trong mọi hệ thống quản lý chất lượng, giúp tổ chức thực hiện cải tiến liên tục, nâng cao tính linh hoạt và giảm thiểu rủi ro.

• Yêu cầu chung về tài liệu và kiểm soát: Các nội dung như chính sách OH&S, mục tiêu cải tiến, tuân thủ pháp luật, tối ưu nguồn lực, đào tạo, đánh giá rủi ro, theo dõi và cải tiến… đều được cả hai tiêu chuẩn đề cập.

Điểm tương đồng này là tiền đề thuận lợi để các tổ chức từng áp dụng OHSAS 18001 dễ dàng chuyển đổi sang ISO 45001 mà không cần xây dựng lại hệ thống từ đầu.

Những điểm khác biệt quan trọng giữa ISO 45001 và OHSAS 18001

Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, ISO 45001 là một bước tiến lớn cả về lý thuyết lẫn thực tiễn so với OHSAS 18001. Dưới đây là các khác biệt then chốt mà tổ chức nên lưu ý:

1. Cấu trúc tiêu chuẩn thống nhất theo HLS

ISO 45001 được xây dựng dựa trên cấu trúc cấp cao (High Level Structure – HLS) của ISO, giúp dễ dàng tích hợp với các hệ thống quản lý khác như ISO 9001 (chất lượng) hay ISO 14001 (môi trường). Trong khi đó, OHSAS 18001 sử dụng cấu trúc riêng biệt, thiếu tính tương thích liên hệ hệ thống.

2. Xem xét bối cảnh tổ chức và nhu cầu các bên liên quan

ISO 45001 yêu cầu tổ chức phải nhận diện rõ bối cảnh nội bộ và ngoại vi, cũng như nhu cầu và mong đợi của người lao động và các bên liên quan, từ đó xây dựng hệ thống quản lý phù hợp ngay từ đầu. Đây là điểm hoàn toàn mới và không được đề cập trong OHSAS 18001.

3. Tăng cường sự tham gia của người lao động

Một trong những điểm nổi bật của ISO 45001 là nhấn mạnh vai trò của người lao động trong quá trình xây dựng, vận hành và cải tiến hệ thống OH&S. Người lao động được yêu cầu tham vấn và tham gia tích cực – điều mà OHSAS 18001 chưa đề cập chi tiết.

4. Quản lý rủi ro và cơ hội

Trái với OHSAS chỉ tập trung vào kiểm soát mối nguy, ISO 45001 yêu cầu tổ chức xác định và quản trị cả rủi ro lẫn cơ hội liên quan đến OH&S, từ đó thúc đẩy tính chủ động thay vì phản ứng thụ động.

5. Vai trò lãnh đạo cấp cao

ISO 45001 yêu cầu lãnh đạo cao nhất của tổ chức phải trực tiếp cam kết và thúc đẩy hệ thống OH&S, thay vì chỉ ủy quyền cho cấp dưới như trước đây trong OHSAS. Điều này đảm bảo sự định hướng và giám sát hiệu quả ngay từ cấp quản lý cao nhất.

6. Toàn cầu hóa và cập nhật

ISO 45001 là tiêu chuẩn quốc tế, được thừa nhận và áp dụng phổ biến tại hơn 160 quốc gia, trong khi OHSAS 18001 chủ yếu là tiêu chuẩn khu vực do Vương quốc Anh phát hành, với phạm vi ảnh hưởng hạn chế hơn.

7. Tính liên kết hệ thống quản lý

ISO 45001 yêu cầu việc vận hành hệ thống phải được lồng ghép chặt chẽ vào chiến lược tổng thể của doanh nghiệp – điều mà OHSAS không nêu cụ thể.

Bảng tổng hợp so sánh ISO 45001 và OHSAS 18001

Kết luận

Việc chuyển đổi từ OHSAS 18001 sang ISO 45001 không chỉ là một bước cập nhật cần thiết về mặt tuân thủ, mà còn là cơ hội quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả bảo vệ người lao động, phát triển bền vững và gia tăng uy tín trước các đối tác quốc tế.

Là tổ chức nghiên cứu và tiên phong trong lĩnh vực chứng nhận và đào tạo tiêu chuẩn quốc tế, GCDRI cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trong suốt quá trình tiếp cận và triển khai ISO 45001 một cách bài bản, hiệu quả và tiết kiệm chi phí.

—

Quý đơn vị quan tâm vui lòng liên hệ ngay với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu để nhận TƯ VẤN chuyên sâu và GIẢI PHÁP phù hợp theo đặc thù doanh nghiệp:

Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)

Email: chungnhantoancau@gmail.com