Yêu cầu phân biệt đối xử trong tiêu chuẩn SA 8000: Doanh nghiệp cần tuân thủ như thế nào?

Trong thế giới kinh doanh toàn cầu, cam kết tôn trọng quyền con người là yếu tố nền tảng để xây dựng một môi trường làm việc bền vững và công bằng. Một trong những tiêu chuẩn quốc tế được công nhận rộng rãi nhằm thúc đẩy điều đó chính là SA 8000 – tiêu chuẩn về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Trong đó, yêu cầu không phân biệt đối xử đóng vai trò quan trọng, trực tiếp liên quan đến các quyền cơ bản của người lao động.

Với vai trò là tổ chức hàng đầu trong lĩnh vực đào tạo và tư vấn các tiêu chuẩn quốc tế, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) xin gửi đến bạn bài chia sẻ chuyên sâu về Điều khoản phân biệt đối xử theo SA 8000 – làm rõ nội dung, cơ sở pháp lý, và cách doanh nghiệp có thể triển khai để đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn này một cách hiệu quả.

Tìm hiểu điều khoản phân biệt đối xử trong tiêu chuẩn SA 8000

Tiêu chuẩn SA 8000 đề cao yếu tố công bằng tại nơi làm việc. Mục 5 của tiêu chuẩn nhấn mạnh rằng mọi tổ chức phải:

1. Không có bất kỳ hành vi phân biệt đối xử nào trong quá trình tuyển dụng, trả lương, tiếp cận cơ hội đào tạo, thăng tiến, chấm dứt hợp đồng hay nghỉ hưu – bao gồm nhưng không giới hạn bởi: chủng tộc, nguồn gốc xã hội, dân tộc, giới tính, tôn giáo, xu hướng tính dục, tình trạng hôn nhân, quan điểm chính trị, tuổi tác hoặc tình trạng khuyết tật.
2. Tôn trọng quyền cá nhân của người lao động, không can thiệp vào cách họ thực hành các tín ngưỡng tôn giáo, hoạt động công đoàn, bày tỏ quan điểm cá nhân…
3. Cấm tuyệt đối các hành vi quấy rối, lạm dụng, cưỡng ép dưới mọi hình thức, bao gồm ngôn từ, hành vi hay tiếp xúc không phù hợp tại nơi làm việc hoặc nơi ở do doanh nghiệp cung cấp.
4. Cấm kiểm tra mang thai hoặc trinh tiết dưới bất kỳ hoàn cảnh nào, trừ khi có yêu cầu pháp lý liên quan đến y tế.

Nội dung này không chỉ mang tính đạo đức mà còn là yêu cầu bắt buộc để được chứng nhận SA 8000 và duy trì uy tín doanh nghiệp.

Cơ sở quốc tế của yêu cầu chống phân biệt đối xử

Tiêu chuẩn SA 8000 được xây dựng dựa trên các tuyên bố và công ước quốc tế có uy tín, trong đó có thể kể đến:

Công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO)

• Công ước 100 – Trả lương bình đẳng (1951): Đảm bảo cùng trả lương cho công việc có giá trị tương đương.
• Công ước 111 – Chống phân biệt đối xử trong việc làm và nghề nghiệp (1958): Cấm mọi hành vi phân biệt đối xử liên quan đến tuyển dụng, đào tạo hoặc việc giữ lại lao động.
• Công ước 156 & 165 – Người lao động có trách nhiệm gia đình: Bảo vệ quyền lợi của người lao động nuôi con nhỏ, đặc biệt là phụ nữ.
• Công ước 183 & 191 – Bảo vệ thai sản: Đảm bảo lao động nữ được nghỉ thai sản, bảo vệ sức khỏe khi mang thai và nuôi con.

Tuyên bố của Liên Hợp Quốc

• Tuyên bố 1948 về Nhân quyền: Khẳng định mọi người đều có quyền làm việc trong môi trường công bằng, không bóc lột.
• Công ước về các quyền của người khuyết tật: Thúc đẩy quyền tiếp cận công việc và sự đối xử bình đẳng cho người có hoàn cảnh đặc biệt.

Các văn kiện này tạo nên nền tảng pháp lý và đạo đức vững chắc để SA 8000 yêu cầu chống phân biệt tại nơi làm việc.

Các nội dung doanh nghiệp cần thực hiện để tuân thủ SA 8000 về phân biệt đối xử

Việc áp dụng thành công SA 8000 không chỉ nằm ở việc hiểu nội dung quy định, mà còn ở năng lực triển khai cụ thể trong hoạt động thường ngày. Dưới đây là những hành động cần thiết mà doanh nghiệp có thể áp dụng để đảm bảo tuân thủ điều khoản số 5 về phân biệt đối xử:

Không phân biệt trong tuyển dụng và phát triển nhân sự

Tuyển dụng công bằng

Khi xây dựng thông báo tuyển dụng, doanh nghiệp không được đề cập hoặc ám chỉ các tiêu chí liên quan đến giới tính, tuổi tác, tình trạng hôn nhân hay nguồn gốc xã hội. Tất cả các yêu cầu cần được xây dựng dựa trên năng lực chuyên môn và khả năng phù hợp công việc.

Ví dụ: Không nên ghi “Tuyển nữ nhân viên bán hàng dưới 30 tuổi”, thay vào đó hãy viết “Tuyển nhân viên bán hàng, yêu cầu giao tiếp tốt, chịu được áp lực công việc”.

Cơ hội đào tạo & thăng tiến bình đẳng

Ở nhiều tổ chức, vẫn tồn tại hiện tượng người lao động nữ ít được đào tạo chuyên sâu hơn đồng nghiệp nam, hoặc không có cơ hội giữ vị trí quản lý cao. Điều này thể hiện sự phân biệt nhất định và khiến doanh nghiệp không đạt yêu cầu SA 8000.

GCDRI khuyến nghị các tổ chức xây dựng kế hoạch phát triển nguồn nhân lực dựa trên năng lực cá nhân, có chính sách đào tạo, đánh giá hiệu suất và thăng chức công bằng, có thể đo lường được và không giới hạn bởi giới tính hay độ tuổi.

Không phân biệt khi nghỉ thai sản hoặc mang đặc điểm cá nhân riêng

Thiếu hỗ trợ nghỉ thai sản hoặc trừ thưởng, trừ lương vì lý do cá nhân (mang thai, kết hôn…) là hành vi vi phạm nghiêm trọng tiêu chuẩn quốc tế và pháp luật Việt Nam. Doanh nghiệp phải có chính sách phúc lợi cho người lao động nữ rõ ràng và phù hợp với quy định của Bộ luật Lao động hiện hành.

Không cản trở quyền cá nhân của người lao động

SA 8000 yêu cầu doanh nghiệp tôn trọng quyền cá nhân, bao gồm:

• Quyền tham gia các tổ chức lao động hoặc công đoàn
• Tự do thể hiện quan điểm cá nhân, chính trị, tín ngưỡng
• Không được áp dụng bất kỳ biện pháp nào nhằm kiểm soát quá mức đời sống riêng tư (trong trang phục, phong cách cá nhân hoặc văn hóa)

Tổ chức cần thiết lập nguyên tắc không can thiệp vào quyền hợp pháp của người lao động, đồng thời đảm bảo không có động thái xa lánh hoặc cô lập người có quan điểm, tín ngưỡng khác biệt.

Ngăn chặn các hành vi quấy rối và cưỡng ép

Một số môi trường làm việc vẫn tồn tại tình trạng quấy rối bằng ngôn ngữ, xúc phạm cơ thể, ép buộc lao động nữ phải nhún nhường, thậm chí có dấu hiệu cưỡng bức. Đây là góc khuất quản lý mà SA 8000 yêu cầu phải xử lý triệt để.

Doanh nghiệp cần:

• Xây dựng chính sách phòng chống quấy rối bằng văn bản;
• Thiết lập cơ chế báo cáo và xử lý nghiêm những cá nhân vi phạm;
• Tổ chức tập huấn nâng cao năng lực quản lý văn hóa nội bộ.

Điều này không chỉ giúp tạo ra môi trường làm việc an toàn, mà còn thúc đẩy hình ảnh doanh nghiệp tích cực trong mắt cộng đồng quốc tế.

Không kiểm tra mang thai, trinh tiết và các xét nghiệm cá nhân trái phép

Tiêu chuẩn SA 8000 quy định rõ:

• Không được yêu cầu người lao động kiểm tra trinh tiết hoặc mang thai như một điều kiện tuyển dụng, đào tạo hoặc thăng tiến.
• Không được ép buộc xét nghiệm sức khỏe, trừ khi:
  • Có yêu cầu từ pháp luật hiện hành (ví dụ: khám sức khỏe định kỳ theo Luật Lao động)
  • Hoặc nhằm đảm bảo an toàn công việc hoặc chính người lao động (ví dụ: kiểm tra nguy cơ phơi nhiễm trong môi trường độc hại)

Bất cứ hình thức kiểm tra tùy tiện nào đều bị coi là vi phạm quyền con người, và bị SA 8000 ghi nhận là hành vi phân biệt đối xử.

Xây dựng hệ thống quản lý để đảm bảo tuân thủ SA 8000

Tổ chức khi áp dụng SA 8000 cần xây dựng một hệ thống quản lý gồm:

• Bộ chính sách & thủ tục rõ ràng về chống phân biệt đối xử
• Nhóm phụ trách trách nhiệm xã hội (Social Performance Team – SPT)
• Cơ chế đánh giá rủi ro, giám sát, đào tạo, hành động khắc phục và cải tiến
• Cơ chế phản ánh, xử lý khiếu nại minh bạch
• Đảm bảo nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng cũng tuân thủ các tiêu chí tương tự

Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì chứng nhận SA 8000 hiệu quả, mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ về đạo đức kinh doanh và phát triển bền vững.

Kết luận: Doanh nghiệp cần làm gì để tránh phân biệt đối xử trong thực tiễn?

Yêu cầu chống phân biệt đối xử trong SA 8000 là một trong những yếu tố trọng tâm hướng tới xây dựng môi trường “bình đẳng – nhân văn – có trách nhiệm”. Để đáp ứng tốt yêu cầu này, GCDRI đề xuất:

• Hành động cụ thể: xây dựng chính sách, giám sát thực thi, đào tạo đội ngũ;
• Đánh giá rủi ro: xác định điểm dễ phát sinh bất công để kịp thời điều chỉnh;
• Phổ biến nhận thức: mọi bộ phận đều hiểu rõ và tôn trọng quyền bình đẳng của mọi cá nhân.

Đây là cách thể hiện tinh thần trách nhiệm xã hội chân thực và chuyên nghiệp, từ đó mang lại lợi ích lâu dài cho cả doanh nghiệp lẫn người lao động.

Bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về cách xây dựng hệ thống quản lý tuân thủ SA 8000, hay cần hỗ trợ chứng nhận? Đừng ngần ngại liên hệ ngay với GCDRI – đối tác tin cậy của doanh nghiệp phát triển bền vững!

Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
Email: chungnhantoancau@gmail.com

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) – Đồng hành cùng doanh nghiệp trên hành trình hội nhập tiêu chuẩn quốc tế.