Các Biện Pháp An Toàn Kỹ Thuật Trong Quá Trình Nhiệt Luyện Cơ Khí

Cùng với sự phát triển nhanh chóng của nền công nghiệp chế tạo, ngành kỹ thuật nhiệt luyện cơ khí tại Việt Nam đang ngày càng được chú trọng và nâng cao cả về quy mô lẫn chất lượng. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực đòi hỏi tính chính xác và an toàn cao, do liên quan trực tiếp đến các yếu tố nhiệt, hóa chất và quy trình vận hành khắt khe.

Dưới đây, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) xin chia sẻ tổng hợp các yêu cầu an toàn kỹ thuật khi thực hiện các quy trình nhiệt luyện cơ khí – dựa theo các tiêu chuẩn quốc gia và quy phạm kỹ thuật đã được công nhận. Hy vọng bài viết sẽ là nguồn tham khảo đáng tin cậy cho các doanh nghiệp và kỹ sư đang hoạt động trong lĩnh vực gia công cơ khí chính xác.

Yêu Cầu Chung Trong Kỹ Thuật Nhiệt Luyện

Trong mọi quy trình gia công nhiệt, việc tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn lao động là điều bắt buộc. Cụ thể, toàn bộ quá trình cần tuân theo quy định tại tiêu chuẩn quốc gia TCVN 2294-78, bao gồm từ tổ chức không gian làm việc đến sử dụng thiết bị luyện kim.

Đặc biệt, đối với các loại lò điện, bắt buộc phải được trang bị hệ thống khóa liên động an toàn để ngắt nguồn điện tự động ngay khi mở cửa lò, nhằm hạn chế tối đa các tai nạn điện và cháy nổ.

Yêu Cầu An Toàn Khi Thấm Cacbon

Kỹ thuật thấm cacbon thường được áp dụng để cải thiện độ cứng bề mặt kim loại. Tuy nhiên, nếu không thực hiện đúng chuẩn, quy trình này tiềm ẩn nhiều rủi ro về cháy nổ và độc hại hóa học.

• Việc chuẩn bị chất thấm và làm sạch bề mặt cần diễn ra trong buồng kín, có hệ thống thông gió cục bộ và tổng thể.
• Các vật liệu như bột than hoặc hợp chất hóa học dùng trong thấm cacbon phải được bảo quản trong thiết bị chuyên dụng định lượng và kín khí.
• Diện tích cửa buồng chuẩn bị không được vượt quá 1/8 diện tích sàn buồng để hạn chế phân tán chất.
• Không gian trong lò thấm phải hoàn toàn kín để tránh rò rỉ khí độc.
• Chỉ nạp chất thấm vào lò khi nhiệt độ lò đã đạt tối thiểu 800°C để đảm bảo phản ứng hóa học xảy ra hiệu quả và an toàn.

Quy Định Khi Thấm Xianua

Xianua là một trong những hóa chất nguy hiểm nhất khi sử dụng trong kỹ thuật nhiệt luyện, đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định trong “Quy phạm tạm thời về an toàn trong sản xuất, sử dụng, bảo quản và vận chuyển hóa chất nguy hiểm”, ban hành theo Quyết định 151/QĐ-LB ngày 30/7/1969.

• Kho chứa xianua phải khô ráo, thoáng gió, cách xa nguồn nhiệt và vật liệu dễ cháy.
• Khi cho muối xianua vào bể luyện, chỉ được thêm từng lượng nhỏ (dưới ¾ thể tích bể) và phải là muối hoàn toàn khô.
• Tuyệt đối không sử dụng sản phẩm đã qua nung nóng bằng muối xianua để tiếp tục nhiệt luyện trong bể nitrat.

Yêu Cầu Khi Nhiệt Luyện Trong Bể Nitrat

Nitrat cũng là loại muối nguy hiểm không kém và thường sử dụng làm môi trường bể tôi trong nhiệt luyện.

• Bể nitrat phải được xây bằng gạch chịu nhiệt chuyên dụng (gạch samốt) và nhiệt độ nung không vượt quá 550°C.
• Thiết bị kèm theo bể cần có tín hiệu báo âm thanh và ánh sáng để cảnh báo người vận hành khi vượt ngưỡng nhiệt độ cho phép.
• Chỉ sử dụng nhiên liệu lỏng hoặc khí sạch để nung nóng – cấm hoàn toàn dùng nhiên liệu rắn.
• Bể cần có rãnh xả sự cố khô và sạch, dùng để tiêu thoát muối nitrat nếu xảy ra cháy.
• Vật liệu chứa dung dịch và không gian xung quanh cần làm bằng chất liệu không cháy, nhất là khi thể tích bể nitrat lớn hơn 200 lít.

Lưu Ý Về An Toàn Khi Dùng Bể Kiềm

Bể kiềm thường sử dụng xút NaOH trong nhiệt luyện.

• Tuyệt đối không được đập nhỏ các hóa chất kiềm để pha loãng, phải sử dụng phương pháp tự hòa tan.
• Khi cho kiềm vào bể cần thao tác chậm rãi và khuấy liên tục để tránh phân hủy nhiệt.
• Việc đặt sản phẩm vào bể phải dùng dụng cụ riêng biệt như giá, lưới, kẹp hoặc móc chuyên dụng để tránh tiếp xúc trực tiếp.
• Gần khu vực bể kiềm phải đặt vòi nước rửa khẩn cấp dùng trong trường hợp bị hóa chất văng bắn.

An Toàn Khi Nhiệt Luyện Trong Bể Chì

Bể chì thường dùng để gia nhiệt thích hợp cho các sản phẩm yêu cầu nhiệt ổn định và truyền nhiệt tốt.

• Bể phải được gắn thiết bị tự động điều chỉnh và kiểm soát nhiệt độ.
• Bề mặt chì cần được phủ một lớp than gỗ giúp giảm hiện tượng oxy hóa và bốc khói độc.
• Không sử dụng bể chì cho sản phẩm có thành phần hợp kim chứa trên 10% magie hoặc sản phẩm có bụi dầu, xăng hoặc hóa chất hữu cơ.

An Toàn Khi Xử Lý Trong Bể Axit Clohydric

Axit clohydric được dùng để tẩy sạch lớp oxit trên bề mặt thép trước và sau khi nhiệt luyện.

• Bể axit bắt buộc phải có cấu tạo đặc biệt để dẫn dung dịch theo rãnh khô vào hệ thống thu gom an toàn khi xảy ra sự cố.
• Dụng cụ tiếp xúc với axit phải là các thiết bị khô, có tay cầm dài, chống ăn mòn.
• Khi ngừng hoạt động lâu dài, cần đặt một chêm sắt ở giữa bể để dễ phản hồi nếu nung lại.

Các Tiêu Chuẩn Khi Tôi Trong Dầu

Dầu được dùng để tôi nguội sau khi nung nóng, giúp cải thiện tính cơ học của vật liệu.

• Loại dầu sử dụng phải có nhiệt độ bùng cháy không thấp hơn 170°C.
• Khi tôi từng đoạn, cần dùng dầu chuyên dụng chịu nhiệt đến 180°C để đảm bảo hiệu quả.
• Bể tôi dầu cần có thiết bị làm nguội, nắp đậy kín và vỏ hai lớp có chứa lớp cát cách nhiệt giữa hai lớp vỏ.
• À đặc biệt, hệ thống tôi dầu hóa phải trang bị cảm biến đo và điều chỉnh nhiệt độ tự động – đảm bảo không vượt quá 38°C.
• Loại dầu tôi hóa nên chọn loại có nhiệt độ bùng cháy cao và ổn định (từ 45°C trở lên).

Kết Luận

An toàn trong ngành nhiệt luyện không chỉ là yêu cầu tất yếu đối với mỗi doanh nghiệp cơ khí mà còn là yếu tố quan trọng quyết định sự bền vững và phát triển dài lâu của ngành công nghiệp cơ bản. Việc hiểu rõ và tuân thủ chặt chẽ các yêu cầu kỹ thuật nêu trên sẽ ngăn ngừa những rủi ro nghiêm trọng cho người lao động, cơ sở sản xuất và môi trường xung quanh.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang tìm kiếm đối tác chuyên sâu trong lĩnh vực đào tạo và tư vấn an toàn kỹ thuật theo tiêu chuẩn quốc tế, hãy liên hệ với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) qua:

• Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
• Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi sẵn sàng đồng hành, tư vấn và hỗ trợ xây dựng hệ thống quản lý an toàn – chất lượng toàn diện, giúp doanh nghiệp của bạn phát triển bền vững và tuân thủ quốc tế.