ISO 5377:1981 – Phương pháp xác định sức khử và hàm lượng dextrose trong sản phẩm thủy phân từ tinh bột

Trong bối cảnh ngành công nghiệp thực phẩm và chế biến ngày càng chú trọng đến kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc, việc áp dụng các phương pháp phân tích khoa học chính xác là yêu cầu tất yếu để đảm bảo hiệu suất sản xuất và sự tin tưởng từ người tiêu dùng. Tiêu chuẩn ISO 5377:1981 cung cấp hướng dẫn chi tiết cho việc xác định độ khử và hàm lượng dextrose trong các sản phẩm thủy phân từ tinh bột. Bài viết này do Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) biên soạn nhằm cung cấp thông tin chuyên sâu, chính xác và dễ tiếp cận cho các doanh nghiệp và chuyên gia trong ngành thực phẩm, hóa chất và kiểm nghiệm.

Tổng quan về ISO 5377:1981

ISO 5377:1981 là tiêu chuẩn quốc tế hướng dẫn phương pháp xác định hoạt tính khử và hàm lượng dextrose có mặt trong các sản phẩm được thủy phân từ tinh bột như glucose, maltose, sirô,… bằng phương pháp định lượng theo số Lane và Eynon.

Tại Việt Nam, tiêu chuẩn này đã được chấp nhận và công bố dưới dạng TCVN 10376:2014, hoàn toàn tương đương về mặt kỹ thuật. Phiên bản quốc gia này do Ban kỹ thuật TCVN/TC/F18 (Đường, mật ong và sản phẩm tinh bột) xây dựng và được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tổ chức thẩm định và ban hành.

Việc áp dụng ISO 5377:1981 vào thực tế sản xuất và kiểm nghiệm giúp đo lường chính xác chỉ tiêu liên quan đến chất lượng sản phẩm thủy phân từ tinh bột – một thành phần thiết yếu trong công nghiệp thực phẩm, dược phẩm và thức ăn chăn nuôi.

Phương pháp phân tích Lane và Eynon: Nguyên tắc và ứng dụng

Phương pháp Lane và Eynon là một kỹ thuật chuẩn độ cổ điển, chuyên dùng để định lượng các chất khử như glucose bằng cách sử dụng thuốc thử Fehling.

Cơ sở kỹ thuật

Nguyên lý của phép thử dựa trên sự khử của ion đồng (Cu²⁺) trong dung dịch Fehling bởi các loại đường có tính khử, dẫn đến sự tạo thành kết tủa oxit đồng (Cu₂O) màu đỏ gạch.

Quá trình chuẩn độ được thực hiện bằng cách thêm từng giọt dung dịch dextrose (hoặc sản phẩm chứa dextrose) vào dung dịch Fehling nóng để thực hiện phản ứng oxy hóa-khử. Dùng chất chỉ thị như methylene blue hoặc indigo carmine để xác định điểm kết thúc – thời điểm toàn bộ đồng (II) bị khử về đồng (I).

Lý do sử dụng phương pháp Lane & Eynon

• Đây là phương pháp cổ điển, đơn giản, dễ triển khai trong phòng thí nghiệm cơ bản.
• Khả năng định lượng chính xác nồng độ đường khử, đặc biệt là glucose, maltose,… trong giai đoạn kiểm tra chất lượng nguyên liệu hoặc sản phẩm cuối cùng.
• Chi phí thấp, không yêu cầu thiết bị phân tích hiện đại, thích hợp với nhiều bối cảnh doanh nghiệp từ quy mô nhỏ đến vừa.

Ý nghĩa của việc xác định độ khử và lượng dextrose

Trong ngành công nghiệp thực phẩm

Các sản phẩm thủy phân từ tinh bột như glucose syrup, maltodextrin, hay dextrose monohydrate đóng vai trò thiết yếu trong chế biến thực phẩm – từ bánh kẹo, thức uống, nước giải khát đến đồ ăn nhanh. Hàm lượng dextrose có liên quan trực tiếp đến độ ngọt, khả năng hút ẩm và thời gian bảo quản sản phẩm.

Ví dụ:

• Với kẹo dẻo, độ khử quá cao có thể làm kẹo bị chảy nước, ảnh hưởng đến hình dạng.
• Trong nước giải khát, dextrose đóng vai trò tạo vị và ảnh hưởng đến chỉ số đường huyết – bắt buộc nhà sản xuất phải kiểm soát chặt chẽ.

Trong công nghiệp dược phẩm và hóa chất

Đặc biệt trong sản xuất dịch truyền, thuốc giảm đau có chứa glucose, độ tinh khiết và hàm lượng glucose/dextrose cần được xác định chính xác để đảm bảo an toàn cho người bệnh. Lượng đường khử không chính xác không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị mà còn có thể gây nguy hại nghiêm trọng.

Trong đánh giá nguyên liệu đầu vào

Do quy trình sản xuất các dạng đường từ tinh bột có thể cho ra các mức DE khác nhau (chỉ số dextrose), việc định lượng DE bằng phương pháp Lane & Eynon giúp nhà sản xuất phân loại nguyên liệu nhanh chóng trước khi đưa vào sản xuất, từ đó kiểm soát chất lượng từng lô hàng.

Liên hệ giữa ISO 5377:1981 và TCVN 10376:2014

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10376:2014 về cơ bản là chuyển đổi nguyên trạng từ ISO 5377:1981 sang ngôn ngữ và định dạng tiêu chuẩn Việt Nam.

Các điểm tương đồng bao gồm:

• Nguyên tắc và hóa chất sử dụng như dung dịch Fehling A và B.
• Phương thức chuẩn độ kiểu ngược.
• Cách tính toán kết quả và đơn vị biểu thị (thường là % hàm lượng dextrose).
• Quy trình chuẩn bị mẫu, hiệu chuẩn và kiểm soát sai số.

Việc đồng bộ giữa tiêu chuẩn ISO và TCVN là bước đi quan trọng hướng tới hội nhập quốc tế về chất lượng, để doanh nghiệp trong nước dễ dàng giao thương, xuất khẩu sản phẩm mà vẫn đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn được công nhận toàn cầu.

Tại sao doanh nghiệp nên áp dụng ISO 5377:1981?

Tiêu chuẩn hóa quy trình kiểm nghiệm

Giúp chuẩn hóa các bước trong phân tích hóa học tại phòng thí nghiệm, từ đó:

• Hạn chế sai số định tính và định lượng.
• Đảm bảo độ tin cậy của kết quả kiểm nghiệm trong nội bộ và với cơ quan kiểm tra.

Nâng cao chất lượng sản phẩm

Việc theo dõi và kiểm soát hàm lượng đường khử thường xuyên sẽ giúp doanh nghiệp:

• Điều chỉnh công thức chế biến phù hợp với nhu cầu thị trường.
• Gia tăng khả năng bảo quản và ổn định sản phẩm.
• Đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc trong xuất khẩu.

Phù hợp với yêu cầu chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế

Các hệ thống quản lý như ISO 22000 (An toàn thực phẩm), ISO 9001 (Quản lý chất lượng) đều yêu cầu doanh nghiệp xây dựng hệ thống kiểm soát đầu ra sản phẩm, trong đó việc kiểm nghiệm bằng phương pháp tiêu chuẩn là bằng chứng hữu hiệu để chứng minh tính tuân thủ.

Kết luận

ISO 5377:1981 không chỉ đơn thuần là một phương pháp định lượng hóa học, mà còn là một công cụ kiểm soát chất lượng cực kỳ cần thiết trong lĩnh vực sản xuất và chế biến thực phẩm, dược phẩm, hóa chất. Việc hiểu, áp dụng và tuân thủ tiêu chuẩn này sẽ giúp doanh nghiệp:

• Cải thiện quy trình kiểm tra sản phẩm.
• Nâng cao độ tin cậy từ phía khách hàng và cơ quan quản lý.
• Mở rộng cơ hội hợp tác với thị trường quốc tế.

Mọi thắc mắc hoặc nhu cầu cụ thể liên quan đến đào tạo, tư vấn áp dụng tiêu chuẩn ISO 5377:1981, vui lòng liên hệ với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) qua Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com để được hỗ trợ nhanh chóng và chuyên nghiệp.