Nhãn hiệu là gì? Phân biệt nhãn hiệu hàng hóa và thương hiệu

Trong bối cảnh kinh doanh ngày càng cạnh tranh và toàn cầu hóa, việc xây dựng và bảo vệ nhãn hiệu trở thành yếu tố sống còn của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, không ít cá nhân và tổ chức vẫn còn nhầm lẫn giữa khái niệm nhãn hiệu và thương hiệu, hoặc chưa hiểu rõ vai trò pháp lý và giá trị kinh tế của nhãn hiệu hàng hóa.

Thông qua bài viết dưới đây, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan, rõ ràng và cập nhật nhất về khái niệm “nhãn hiệu”, cũng như phân biệt chính xác giữa nhãn hiệu hàng hóa và thương hiệu – từ đó giúp các doanh nghiệp có cơ sở rõ ràng để xây dựng chiến lược bảo vệ tài sản trí tuệ một cách hiệu quả.

Nhãn hiệu là gì?

Theo quan điểm marketing kinh điển của chuyên gia Philip Kotler, nhãn hiệu (brand) là một dấu hiệu nhận diện, có thể là chữ viết, từ ngữ, hình ảnh, biểu tượng, hình khối hoặc sự kết hợp giữa các yếu tố này, dùng để phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của một tổ chức, cá nhân so với các đối thủ cạnh tranh khác trên thị trường.

Từ góc nhìn pháp lý, tại Việt Nam, nhãn hiệu được định nghĩa là “dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau”. Các dấu hiệu này:

• Phải có thể nhìn thấy được
• Có thể thể hiện bằng chữ cái, chữ số, hình ảnh, hình khối hoặc kết hợp
• Có thể trình bày theo màu sắc hoặc không
• Phải có khả năng phân biệt với các nhãn hiệu đã đăng ký trước đó

Đặc biệt, nhãn hiệu chỉ được pháp luật bảo hộ khi được đăng ký thành công tại Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam.

Phân biệt nhãn hiệu và thương hiệu

Một trong những nhầm lẫn phổ biến là coi nhãn hiệu và thương hiệu là một. Thực tế, đây là hai khái niệm hoàn toàn khác biệt, mặc dù có liên kết chặt chẽ với nhau.

• Nhãn hiệu là dấu hiệu có thể nhận diện được và có thể đăng ký bảo hộ pháp lý.
• Thương hiệu là tổng hòa giá trị cảm nhận của người tiêu dùng về doanh nghiệp – bao gồm danh tiếng, chất lượng, trải nghiệm, sự tin cậy và hình ảnh trong tâm trí khách hàng.

Nói cách khác, nhãn hiệu là yếu tố hữu hình, là “gốc rễ” để xây dựng thương hiệu – là thứ hiện diện cụ thể trên sản phẩm, bao bì, dịch vụ… còn thương hiệu là toàn bộ cảm nhận vô hình trong tâm thức người tiêu dùng.

Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhãn hiệu thường được xem là “bước khởi đầu” để xác lập thương hiệu. Một nhãn hiệu được sử dụng hiệu quả, được người tiêu dùng tin tưởng và yêu thích có thể phát triển thành thương hiệu mạnh theo thời gian.

Nhãn hiệu hàng hóa là gì?

Nhãn hiệu hàng hóa là loại dấu hiệu được sử dụng để phân biệt sản phẩm, hàng hóa hoặc dịch vụ của một cơ sở kinh doanh cụ thể so với những sản phẩm hoặc dịch vụ của tổ chức khác.

Các đặc điểm chính của nhãn hiệu hàng hóa:

• Được thể hiện bằng các dấu hiệu có thể nhìn thấy được (chữ viết, biểu tượng, hình ảnh, màu sắc…)
• Dùng để xác định nguồn gốc hàng hóa hoặc dịch vụ
• Có thể là dấu hiệu chỉ rõ hoặc ám chỉ chất lượng, đặc tính hoặc xuất xứ hàng hóa
• Có thể tồn tại dưới hình thức ba chiều hoặc kết hợp nhiều yếu tố

Như vậy, bất kỳ dấu hiệu nào đáp ứng yêu cầu về khả năng phân biệt sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác đều có thể được đăng ký là nhãn hiệu hàng hóa.

Các loại hình nhãn hiệu phổ biến

Trong hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ tại Việt Nam, nhãn hiệu được phân chia thành các loại sau:

Nhãn hiệu tập thể

Là nhãn hiệu do một tổ chức (thường là hiệp hội hoặc công ty liên kết) đứng tên đăng ký và dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các thành viên thuộc tổ chức đó. Chỉ các thành viên đã đăng ký mới được quyền sử dụng nhãn hiệu này.

Ví dụ: Dấu hiệu “Thanh long Bình Thuận”, “Cà phê Buôn Ma Thuột” là những nhãn hiệu tập thể thể hiện đặc sản của vùng miền.

Nhãn hiệu chứng nhận

Được sử dụng để chứng nhận một hoặc một số đặc tính nhất định của hàng hóa/dịch vụ như: xuất xứ, nguyên liệu, chất lượng, quy trình sản xuất, môi trường… Chủ sở hữu nhãn hiệu chứng nhận thường là các tổ chức trung gian có thẩm quyền cấp phép sử dụng nhãn hiệu cho doanh nghiệp đạt chuẩn.

Ví dụ: “ISO 9001”, “VietGAP” có thể xem là các tiêu chuẩn chứng nhận được thể hiện qua nhãn hiệu.

Nhãn hiệu liên kết

Dùng để nhận diện những sản phẩm hoặc dịch vụ tương đồng được cùng một chủ sở hữu đăng ký và sử dụng với các nhãn hiệu tương tự hoặc có mối liên hệ chặt chẽ.

Nhãn hiệu nổi tiếng

Là loại nhãn hiệu được người tiêu dùng biết đến rộng rãi trên toàn quốc và có danh tiếng lâu đời. Ngay cả khi chưa đăng ký, nhãn hiệu nổi tiếng vẫn được WTO và luật pháp nhiều quốc gia (trong đó có Việt Nam) bảo vệ.

Ví dụ: “Coca-Cola”, “Apple”, “Samsung” là những nhãn hiệu nổi tiếng có giá trị toàn cầu.

Dấu hiệu được phép đăng ký làm nhãn hiệu

Một nhãn hiệu hàng hóa hợp pháp cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Có hình thức thể hiện qua ký tự (có hoặc không có nghĩa), từ ngữ, biểu tượng, hình ảnh, hình khối, màu sắc…
• Có khả năng phân biệt rõ ràng so với các nhãn hiệu khác
• Không trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đã đăng ký hoặc nổi tiếng
• Không vi phạm đạo đức, thuần phong mỹ tục, pháp luật

Ví dụ:

• “Ovaltine” là dấu hiệu chữ có khả năng phát âm
• Logo hình quả táo cắn dở của “Apple” có thể được bảo hộ với tư cách nhãn hiệu hình
• Sự kết hợp giữa từ “Highlands” với hình ảnh nhà sàn cùng màu đỏ nâu – là sự kết hợp nhãn chữ + hình + màu

Nhãn hiệu hàng hóa khác gì với tên thương mại và tên sản phẩm?

Đây là câu hỏi thường gặp trong quá trình xây dựng tài sản trí tuệ cho doanh nghiệp. Phân biệt như sau:

• Tên thương mại: Là tên doanh nghiệp được đăng ký kinh doanh, tồn tại trong giấy phép kinh doanh – ví dụ “Công ty TNHH ABC Việt Nam”
• Tên sản phẩm: Là tên mô tả loại sản phẩm cụ thể như “nước rửa tay kháng khuẩn”, “kem dưỡng trắng da”
• Nhãn hiệu: Là dấu hiệu đại diện cho sản phẩm/dịch vụ đó, có thể là “Omo”, “Panasonic”, “TikTok”,…

Nhiều doanh nghiệp sử dụng tên thương mại làm nhãn hiệu, nhưng để có hiệu lực pháp lý, vẫn cần đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại Cục Sở hữu trí tuệ.

Quy định về ghi nhãn hàng hóa tại Việt Nam

Theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP, các mặt hàng tiêu dùng (trừ một số loại đặc biệt) đều bắt buộc phải ghi nhãn hiệu rõ ràng trên nhãn hàng hóa. Ý nghĩa quy định này:

• Giúp người tiêu dùng nhận biết và phân biệt hàng hóa
• Là cơ sở để kiểm tra nguồn gốc, chất lượng, hợp chuẩn
• Hỗ trợ các cơ quan chức năng trong công tác kiểm tra, xử phạt hàng giả, hàng nhái
• Thể hiện cam kết về minh bạch và trách nhiệm của nhà sản xuất

Nhãn hàng hóa cần thể hiện đầy đủ tên hàng hóa, thông tin nơi sản xuất, đơn vị chịu trách nhiệm, thành phần, hướng dẫn sử dụng, hạn sử dụng… và đặc biệt là nhãn hiệu nếu có đăng ký bảo hộ.

GCDRI – Đối tác đáng tin cậy trong tư vấn và đăng ký nhãn hiệu

Là tổ chức tiên phong trong lĩnh vực chuẩn hóa và chứng nhận quốc tế tại Việt Nam, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trong mọi quy trình:

• Tư vấn xây dựng nhãn hiệu có khả năng bảo hộ cao
• Thực hiện tra cứu, so sánh phân biệt và đăng ký nhãn hiệu hàng hóa
• Hỗ trợ doanh nghiệp phân biệt rõ giữa các loại hình nhãn
• Bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp trước rủi ro nhãn hiệu bị xâm phạm

Kết luận

Tóm lại, nhãn hiệu không chỉ đơn giản là biểu tượng gắn trên bao bì sản phẩm, mà còn là tài sản trí tuệ quý giá và là bước đầu khẳng định vị thế thương hiệu cho mọi doanh nghiệp. Việc nhận thức rõ về bản chất, giá trị và phạm vi bảo hộ của nhãn hiệu hàng hóa là yếu tố then chốt khi doanh nghiệp muốn phát triển bền vững và mở rộng ra sân chơi quốc tế.

Nếu quý doanh nghiệp đang tìm kiếm đối tác chuyên nghiệp, đáng tin cậy để tư vấn, đăng ký và bảo vệ nhãn hiệu, hãy liên hệ ngay với GCDRI để được hỗ trợ nhanh chóng, chính xác và hiệu quả nhất:

Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành để gia tăng giá trị thương hiệu cho bạn – Bắt đầu từ một nhãn hiệu được bảo hộ vững chắc.