Những điểm mới nổi bật trong Nghị định 15/2018/NĐ-CP về quản lý an toàn thực phẩm

Ngày 2/2/2018, Chính phủ chính thức ban hành Nghị định 15/2018/NĐ-CP nhằm thay thế quy định cũ tại Nghị định số 38/2012/NĐ-CP, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng trong phương thức quản lý thực phẩm tại Việt Nam. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) chia sẻ nội dung bài viết này, nhằm cung cấp cho cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức liên quan những hiểu biết chính xác, chuyên sâu và thiết thực về những thay đổi mới nhất trong quy định pháp lý, giúp nâng cao hiệu quả tuân thủ và đảm bảo an toàn thực phẩm theo chuẩn quốc tế.

Dưới đây là tổng hợp những điểm đổi mới đáng chú ý nhất trong Nghị định 15/2018/NĐ-CP, với những quy định có tác động sâu rộng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và công bố thực phẩm tại Việt Nam.

Doanh nghiệp có thể tự công bố sản phẩm thay cho hình thức đăng ký phê duyệt

Một trong những cải cách đáng chú ý nhất của Nghị định 15/2018/NĐ-CP chính là việc cho phép doanh nghiệp được tự công bố sản phẩm. Đây là sự chuyển đổi quan trọng từ cơ chế “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong hoạt động vận hành và rút ngắn đáng kể thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.

Cụ thể:

• Tổ chức, cá nhân có thể tự công bố sản phẩm thực phẩm (trừ một số trường hợp đặc biệt) mà không cần nộp hồ sơ chờ thẩm định và cấp phép từ cơ quan quản lý như trước kia.
• Chỉ một số sản phẩm nhất định như: thực phẩm bảo vệ sức khỏe, phụ gia thực phẩm có công dụng mới, sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ tới 36 tháng tuổi,… vẫn phải đăng ký bản công bố với Bộ Y tế hoặc Sở Y tế có thẩm quyền.

Đây là bước tiến phù hợp với xu hướng quản lý hiện đại trên thế giới, góp phần tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và giảm tải hành chính cho cơ quan nhà nước.

Nới lỏng điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm đối với nhiều đối tượng

Nghị định mới đã thay đổi tư duy quản lý theo hướng linh hoạt và thực tiễn hơn. Theo đó, nhiều cơ sở và tổ chức không cần phải xin Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm nếu đáp ứng các điều kiện cụ thể.

Các đối tượng được miễn cấp Giấy chứng nhận gồm:

• Cơ sở đã áp dụng và được chứng nhận hệ thống quản lý an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn ISO 22000 hoặc tương đương (ví dụ: HACCP);
• Các cơ sở sản xuất có quy mô nhỏ lẻ, tổ chức chế biến ban đầu như nông dân, hộ gia đình, cơ sở tiểu thủ công;
• Cửa hàng ăn uống, nhà hàng, bếp ăn tập thể quy mô nhỏ không thuộc diện quản lý trực tiếp của Bộ Y tế, Bộ Công Thương hoặc Bộ Nông nghiệp & PTNT.

Việc miễn yêu cầu về chứng nhận điều kiện ATTP giúp giảm bớt rào cản cho các mô hình sản xuất nhỏ, đồng thời vẫn yêu cầu chủ thể chịu trách nhiệm hoàn toàn về chất lượng hàng hóa lưu hành trên thị trường.

Khuyến khích áp dụng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm quốc tế

Nghị định 15/2018/NĐ-CP cũng mở cơ hội cho các doanh nghiệp ứng dụng các hệ thống quản lý tiên tiến như ISO 22000, HACCP, GMP,… để được hưởng các chính sách ưu đãi, trong đó nổi bật là:

• Miễn cấp giấy chứng nhận điều kiện cơ sở sản xuất thực phẩm;
• Được đánh giá cao trong quá trình hậu kiểm;
• Tăng độ tin cậy với khách hàng trong và ngoài nước, đặc biệt khi xuất khẩu.

Việc tích hợp các tiêu chuẩn quốc tế này đóng vai trò quan trọng không chỉ trong tuân thủ pháp luật, mà còn trong chiến lược xây dựng thương hiệu và nâng cao chất lượng tổng thể sản phẩm.

Tăng cường trách nhiệm và hậu kiểm từ phía doanh nghiệp và cơ quan quản lý

Nghị định mới đã khẳng định rõ mô hình quản lý chuyển mạnh sang hậu kiểm thay vì phụ thuộc vào hồ sơ hành chính như trước. Qua đó:

• Doanh nghiệp chịu trách nhiệm hoàn toàn trước pháp luật về sản phẩm đã được tự công bố;
• Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử phạt nghiêm nếu phát hiện sai phạm;
• Phạm vi xử lý vi phạm được mở rộng và mức phạt được nâng lên để đảm bảo tính răn đe và hiệu quả quản lý.

Mô hình này yêu cầu doanh nghiệp cần có kiến thức đầy đủ về pháp luật ATTP, đồng thời xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả nhằm duy trì chất lượng sản phẩm ổn định.

Rút gọn thủ tục hành chính, tăng tính minh bạch

Một điểm tích cực khác là quy trình công bố sản phẩm cũng được đơn giản hóa đáng kể:

• Hồ sơ tự công bố chỉ gồm bản công bố sản phẩm và kết quả kiểm nghiệm trong vòng 12 tháng;
• Hồ sơ có thể được nộp qua đường bưu điện hoặc hệ thống điện tử;
• Doanh nghiệp có thể niêm yết công khai bản tự công bố tại trụ sở hoặc trên website để đảm bảo tính minh bạch.

Ngoài ra, cơ quan tiếp nhận có trách nhiệm lưu trữ và công bố thông tin công khai trên hệ thống, giúp cộng đồng và cơ quan chức năng dễ dàng tra cứu, đối chiếu.

Quy định rõ ràng hơn về quảng cáo và trách nhiệm quản lý nhà nước

Nghị định 15/2018/NĐ-CP còn quy định rõ về việc:

• Quảng cáo sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, sản phẩm dinh dưỡng đặc biệt phải thực hiện đăng ký nội dung trước khi đăng tải;
• Các cơ quan Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp & PTNT có thẩm quyền rõ ràng hơn trong việc quản lý các nhóm sản phẩm cụ thể;
• Trong trường hợp sản phẩm do doanh nghiệp cung cấp thuộc sự giao thoa giữa phạm vi quản lý của nhiều Bộ, cơ quan nào có sản lượng nhiều hơn thì chịu trách nhiệm chính.

Sự phân công này giúp đảm bảo quản lý chuyên biệt, không chồng chéo và tăng hiệu quả thực thi trên thực tế.

Danh mục sản phẩm cần đăng ký bản công bố

Theo quy định tại Điều 6 Nghị định 15/2018/NĐ-CP, các sản phẩm buộc phải đăng ký bản công bố gồm:

• Thực phẩm bảo vệ sức khỏe;
• Thực phẩm dinh dưỡng y học;
• Phụ gia thực phẩm hỗn hợp có công dụng mới hoặc chưa có trong danh mục của Bộ Y tế ban hành.

Những sản phẩm còn lại thuộc diện tự công bố, miễn trừ hồ sơ thẩm định.

Hồ sơ và thủ tục tự công bố sản phẩm

Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp khi thực hiện tự công bố cần đảm bảo:

• Hồ sơ gồm:
  • Bản tự công bố sản phẩm theo Mẫu số 01 đính kèm;
  • Phiếu kiểm nghiệm sản phẩm trong thời hạn 12 tháng từ ngày nộp;
• Tài liệu bằng tiếng Việt, rõ ràng, chính xác và hợp lệ tại thời điểm nộp.
• Sau khi công bố, doanh nghiệp được quyền đưa sản phẩm ra thị trường nhưng phải chịu trách nhiệm về mọi thông tin công bố.

Trong quá trình quản lý, các cơ quan Nhà nước sẽ dựa trên hồ sơ tự công bố để phục vụ cho công tác hậu kiểm, thanh tra và xử lý khi có vi phạm.

Kết luận: Doanh nghiệp cần chủ động và chuyên nghiệp hơn trong quản lý thực phẩm

Những thay đổi trong Nghị định 15/2018/NĐ-CP không chỉ là cởi mở thủ tục mà còn là lời “nhắc nhở” các doanh nghiệp cần nâng cao tính chuyên nghiệp, kiến thức pháp luật và hệ thống kiểm soát nội bộ nhằm đảm bảo sản phẩm an toàn, bền vững theo đúng chuẩn mực quốc tế.

Việc tự công bố sản phẩm không đồng nghĩa với việc giảm nhẹ trách nhiệm – trái lại, doanh nghiệp cần trang bị đầy đủ kiến thức liên quan để chủ động tuân thủ và ứng phó khi xảy ra hậu kiểm hoặc rủi ro pháp lý.

Để nhận được hỗ trợ tư vấn cụ thể về các dịch vụ chứng nhận an toàn thực phẩm như ISO 22000, HACCP, GMP cũng như quy trình công bố sản phẩm đúng quy định, hãy liên hệ ngay với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI):

📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
📧 Email: chungnhantoancau@gmail.com

GCDRI luôn đồng hành cùng doanh nghiệp Việt hướng tới chất lượng và uy tín quốc tế trong lĩnh vực thực phẩm!