Tiêu chuẩn thiết kế nhà xưởng thực phẩm đạt chuẩn HACCP/ISO 22000: Những lưu ý bắt buộc

Trong bối cảnh ngành công nghiệp thực phẩm ngày càng đặt ra các yêu cầu khắt khe về chất lượng và an toàn, việc thiết kế và xây dựng nhà xưởng sản xuất đóng vai trò then chốt. Từ khâu lựa chọn vị trí, thiết kế công năng cho đến tổ chức hệ thống xử lý nước, không khí, ánh sáng…, mọi yếu tố đều cần được tính toán kỹ lưỡng theo tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo phù hợp với các tiêu chuẩn HACCP và ISO 22000. Trong bài viết này, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ phân tích chi tiết các quy định và hướng dẫn quan trọng trong việc xây dựng nhà xưởng đạt chuẩn, giúp doanh nghiệp Việt Nam dễ dàng tiếp cận và triển khai hiệu quả các hệ thống quản lý an toàn thực phẩm hiện đại.

Tại sao việc thiết kế nhà xưởng thực phẩm lại quan trọng?

Xây dựng nhà xưởng không chỉ là khâu đầu tiên trong quy trình sản xuất thực phẩm mà còn là nền tảng để triển khai các tiêu chuẩn quản lý chất lượng như HACCP hay ISO 22000. Một nhà xưởng đạt chuẩn sẽ góp phần:

• Tăng hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro ô nhiễm.
• Dễ dàng đạt được các chứng nhận an toàn thực phẩm do được thiết kế phù hợp từ đầu.
• Tối ưu hóa chi phí bảo trì, sửa chữa và vận hành.
• Tạo lòng tin với đối tác, khách hàng khi hệ thống được công nhận chất lượng.

Vì thế, các doanh nghiệp cần đặc biệt cẩn trọng trong quá trình thiết kế – thi công nhà xưởng, đặc biệt là với ngành thực phẩm – nơi mà chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dùng và uy tín doanh nghiệp.

Những yếu tố bắt buộc trong thiết kế nhà xưởng thực phẩm đạt chuẩn

Thiết kế đạt chuẩn HACCP hay ISO 22000 không đơn thuần là xây dựng trên một diện tích đủ lớn, mà đòi hỏi tuân thủ hàng loạt yêu cầu về kỹ thuật, vệ sinh và kiểm soát rủi ro.

Hệ thống hạ tầng: “Xương sống” của nhà máy đúng chuẩn

Một nhà xưởng đúng chuẩn không thể thiếu những hệ thống cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng nhằm đảm bảo vận hành suôn sẻ và an toàn:

• Hệ thống nước sạch: Cung cấp đầy đủ cho hoạt động chế biến, vệ sinh nguyên liệu và thiết bị sản xuất. Nguồn nước phải đạt tiêu chuẩn sử dụng trong thực phẩm.
• Hệ thống xử lý và thoát nước thải: Thiết kế tách biệt, tránh ảnh hưởng tới khu vực sản xuất sạch. Đường dẫn nước cần có độ nghiêng chuẩn, đảm bảo không ứ đọng.
• Thông gió và kiểm soát không khí: Hạn chế vi sinh vật, bụi bẩn từ môi trường ngoài xâm nhập vào sản phẩm.
• Ánh sáng và nhiệt độ: Hệ thống chiếu sáng đầy đủ, không gây chói lóa và bảo đảm điều kiện môi trường phù hợp với từng công đoạn sản xuất.
• Vệ sinh cá nhân & khu vệ sinh nhân viên: Được thiết kế thuận tiện, đúng chức năng, không ảnh hưởng đến dây chuyền sản xuất và có bảng hướng dẫn vệ sinh rõ ràng.

Tất cả các yếu tố kể trên vừa giúp đảm bảo vệ sinh vừa là yêu cầu bắt buộc theo tiêu chuẩn HACCP/ISO 22000.

Những quy tắc xây dựng nhà xưởng theo tiêu chuẩn HACCP/ISO 22000

Để đảm bảo đạt chuẩn quốc tế, doanh nghiệp cần quan tâm chi tiết tới từng khâu từ lựa chọn địa điểm đến kết cấu thiết kế.

Lựa chọn vị trí xây dựng nhà xưởng: an toàn từ gốc

Địa điểm xây dựng nhà máy có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và an toàn vận hành:

• Tránh khu vực ô nhiễm: Không đặt nhà xưởng gần sông, suối bị ô nhiễm, bãi rác, cơ sở chăn nuôi hay các nhà máy hóa chất.
• Không chọn vùng có nguy cơ ngập úng: Vừa ảnh hưởng đến quá trình sản xuất, vừa tiềm tàng rủi ro mất vệ sinh nghiêm trọng.
• Không gần nguồn thải rắn hoặc lỏng chưa xử lý: Bao gồm các bãi thải không hợp chuẩn hoặc các khu công nghiệp ô nhiễm cao.
• Thuận tiện giao thông – logistic: Đảm bảo xe ra vào dễ dàng, thuận tiện cho cung ứng nguyên liệu và vận chuyển sản phẩm.

Lựa chọn địa điểm hợp lý từ đầu sẽ giúp giảm thiểu rất nhiều sự cố không đáng có trong tương lai.

Thiết kế không gian và bố cục trong nhà xưởng

Phân khu chức năng và luồng di chuyển nội bộ là chìa khóa để tránh ô nhiễm chéo trong sản xuất thực phẩm:

• Bố trí dây chuyền một chiều: Nguyên liệu đầu vào → sơ chế → chế biến → đóng gói → kho lưu trữ → xuất hàng. Mô hình này hạn chế tối đa sự lây nhiễm chéo.
• Khu sản xuất tách biệt hoàn toàn với khu hành chính hoặc nhà vệ sinh.
• Phân định khu sạch và khu không sạch rõ ràng thông qua màu sắc, bảng chỉ dẫn và cửa phân luồng.
• Có hệ thống kho lưu trữ đảm bảo nhiệt độ, độ ẩm phù hợp, tránh sự xâm nhập của côn trùng và động vật gây hại.
• Tường, trần và nền nhà dễ vệ sinh, không thấm nước và không trơn trượt.
• Thiết kế các góc vuông được bo tròn để tránh tích tụ mảng bám khó vệ sinh.

Các tiêu chuẩn về mặt bố trí, vật liệu xây dựng và phong cách thiết kế này giúp nhà xưởng dễ dàng vượt qua các đợt đánh giá chứng nhận.

Thiết bị và dụng cụ sản xuất: không thể xem nhẹ

Theo tiêu chuẩn HACCP hoặc ISO 22000:

• Các thiết bị tiếp xúc với thực phẩm: Phải bằng vật liệu an toàn (không gỉ, không thấm nước, không phản ứng hóa học).
• Thiết kế dễ tháo rời: Để dễ vệ sinh, hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn và đảm bảo bảo trì thuận tiện.
• Dễ khử trùng – làm sạch: Các máy móc nên có bề mặt nhẵn, ít góc khuất, không tích tụ vi khuẩn.

Ngoài ra, cần dành khu vực riêng cho bảo trì máy móc, tránh làm ảnh hưởng đến khu sản xuất.

Kết luận: Xây dựng nhà xưởng thực phẩm chuẩn HACCP/ISO 22000 là nền móng hội nhập

Thực tế cho thấy, rất nhiều doanh nghiệp đã mất nhiều chi phí để cải tạo hoặc dừng hoạt động sản xuất chỉ vì nhà xưởng không đạt chuẩn từ lúc đầu. Do đó, đầu tư nghiêm túc ngay từ khâu thiết kế và xây dựng chính là bước đi chiến lược cho sự phát triển bền vững. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) luôn sẵn sàng đồng hành và tư vấn chuyên sâu giúp doanh nghiệp thực hiện theo đúng tiêu chuẩn HACCP, ISO 22000 từ giai đoạn nền móng.

Để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ đào tạo, vui lòng liên hệ ngay với đội ngũ chuyên gia của GCDRI qua Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com để được hỗ trợ sớm nhất.