5 Bước Đánh Giá Rủi Ro Trong An Toàn Lao Động: Cách Tiếp Cận Hiệu Quả Từ GCDRI

Trong mọi môi trường sản xuất hay công trường xây dựng, việc người lao động phải đối mặt với hàng loạt mối nguy tiềm ẩn là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, bằng cách áp dụng một quy trình đánh giá rủi ro khoa học và hệ thống, doanh nghiệp hoàn toàn có thể kiểm soát hiệu quả các nguy cơ này.

Với vai trò là tổ chức nghiên cứu và tư vấn hàng đầu trong lĩnh vực tiêu chuẩn quốc tế và an toàn lao động tại Việt Nam, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) xin chia sẻ đến quý doanh nghiệp quy trình 5 bước cơ bản nhưng vô cùng quan trọng để nhận diện, phân tích và kiểm soát rủi ro trong môi trường làm việc theo định hướng chuẩn quốc tế.

Bước 1: Nhận Diện Mối Nguy — Nền Tảng Của Mọi Biện Pháp Phòng Ngừa

Trước khi có thể phòng ngừa tai nạn, điều đầu tiên cần làm là xác định được đâu là mối nguy tiềm ẩn trong nơi làm việc. Tuy nhiên, việc này không chỉ dừng lại ở quan sát bề mặt. GCDRI khuyến nghị doanh nghiệp nên tiếp cận theo nhiều hướng:

• Đi khảo sát thực địa: Cán bộ an toàn hoặc người phụ trách chất lượng nên đi vòng quanh nhà xưởng để phát hiện các yếu tố có thể gây hại: dây điện chằng chịt, máy móc không có rào chắn, vật liệu dễ cháy,…
• Phỏng vấn người lao động: Đội ngũ công nhân là những người trực tiếp tiếp xúc với nguy cơ mỗi ngày. Lắng nghe họ sẽ giúp phát hiện các vấn đề đôi khi không được quản lý nhận ra.
• Tham khảo hiệp hội/ngành nghề liên quan: Một số tổ chức nghề nghiệp có thể cung cấp các tài liệu cảnh báo nguy cơ đối với ngành của bạn.
• Phân tích dữ liệu tai nạn – bệnh nghề nghiệp: Từ các hồ sơ cũ, có thể rút ra những điểm yếu trong quy trình để rút kinh nghiệm và phòng ngừa tái diễn.

Đặc biệt, cần chú trọng các mối nguy có tác động lâu dài đến sức khỏe như tiếng ồn cường độ cao, hóa chất độc hại hay bụi mịn trong không khí – vốn thường khó nhận diện nhưng lại gây hại nghiêm trọng.

Bước 2: Đánh Giá Đối Tượng Có Nguy Cơ Bị Tổn Thương

Mỗi mối nguy đi kèm một hoặc vài nhóm người có nguy cơ bị ảnh hưởng. Vì vậy, bước tiếp theo là phải đánh giá rõ:

• Ai là người có thể bị tổn hại bởi mối nguy đã xác định, chẳng hạn như công nhân trong khu vực thao tác máy móc, nhân viên vệ sinh, người vận hành xe nâng,…
• Đối tượng đặc biệt như: lao động trẻ, phụ nữ mang thai, người mới vào nghề — đây là những nhóm cần có biện pháp bảo vệ đặc thù.
• Khách thăm quan, nhà thầu phụ, kỹ sư bảo trì: Dù họ không có mặt thường xuyên nhưng vẫn có thể bị ảnh hưởng nếu không được kiểm soát rủi ro tốt.
• Xem xét nguy cơ chéo: Hoạt động của bộ phận này có thể gây hại cho bộ phận khác, ví dụ công nhân sơn phun làm ảnh hưởng không khí tới khu vực lân cận.

Việc xác định mức độ ảnh hưởng – hậu quả có thể xảy ra sẽ là cơ sở để ưu tiên mức độ xử lý cho từng nhóm rủi ro phát hiện.

Bước 3: Phân Tích, Đánh Giá Mức Độ Rủi Ro Và Thiết Lập Biện Pháp Kiểm Soát

Đến thời điểm này, doanh nghiệp đã có “bản đồ rủi ro” của mình. Tiếp theo là đưa ra quyết định:

• Có thể loại bỏ hoàn toàn mối nguy hay không? Nếu có, hãy thực hiện càng sớm càng tốt.
• Nếu không thể loại bỏ, cần áp dụng các biện pháp kiểm soát theo đúng thứ tự ưu tiên sau:

1. Thay thế mối nguy nguy hiểm bằng lựa chọn an toàn hơn: Ví dụ: thay chất dung môi dễ cháy bằng sản phẩm thân thiện hơn với sức khỏe và môi trường.

2. Tách rời/hạn chế tiếp xúc: Lắp đặt rào chắn, sử dụng vật liệu ngăn cách, tổ chức giao thông nội bộ hợp lý để giảm thiểu tương tác giữa người và nguy cơ.

3. Sắp xếp quy trình hợp lý hơn: Chẳng hạn: phân chia giờ làm việc, lối đi riêng cho từng đối tượng.

4. Cung cấp đầy đủ trang thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE): Tùy theo công việc, người lao động cần có: mũ, áo phản quang, găng tay, kính bảo hộ, mặt nạ,…

5. Đảm bảo đầu tư vào hạ tầng hỗ trợ: Bố trí trạm y tế, thiết bị sơ cứu, hệ thống cảnh báo an toàn.

GCDRI lưu ý rằng, việc phòng ngừa không cần tiêu tốn quá nhiều chi phí. Ví dụ chỉ cần bố trí một chiếc gương cầu ở góc giao cắt bị khuất đã có thể giảm nguy cơ va chạm giữa phương tiện và người.

Bước 4: Ghi Nhận Thông Tin Và Thực Thi Hành Động

Sau khi có biện pháp, doanh nghiệp cần tiến hành:

• Tổng hợp bằng văn bản mọi rủi ro đã xác định và biện pháp phòng ngừa
• Truyền thông rõ ràng cho toàn bộ người lao động
• Thu thập ý kiến phản hồi và cập nhật thường xuyên

Một kế hoạch hành động tốt không cần quá phức tạp, nhưng phải bao gồm:

• Các hành động ưu tiên theo mức độ nguy cơ
• Người phụ trách thực hiện
• Thời gian cụ thể cần hoàn thành
• Chi phí thực hiện và khả năng triển khai

Ngoài ra, GCDRI khuyến nghị tổ chức đào tạo định kỳ để mỗi người lao động đều hiểu rõ vai trò của họ trong việc phòng ngừa rủi ro, cũng như cách phản ứng khi nguy cơ xảy ra.

Bước 5: Rà Soát Định Kỳ Và Cập Nhật Đánh Giá Rủi Ro

Môi trường làm việc luôn có thể thay đổi – thiết bị mới, quy trình mới, công nghệ mới. Vì vậy, các đánh giá rủi ro cũng cần được cập nhật theo nguyên tắc:

• Tối thiểu mỗi năm 1 lần, hoặc khi có bất kỳ thay đổi lớn nào về hoạt động sản xuất.
• Sau mỗi vụ tai nạn lao động hoặc sự cố, cần kiểm tra lại toàn bộ các đánh giá rủi ro liên quan.
• Kiểm soát quá trình báo cáo và giám sát việc thực hiện các biện pháp đã đề ra ngay tại hiện trường.

Một công cụ đơn giản nhưng hiệu quả là lập bảng đánh giá kiểm tra, ví dụ: các rủi ro dưới nhãn đỏ đã xử lý chưa? Bao nhiêu người cần được huấn luyện thêm?… Giao cho bộ phận chuyên trách phụ trách theo dõi và cập nhật liên tục.

Kết luận

Đánh giá rủi ro trong an toàn lao động không phải là công việc thực hiện một lần rồi để đó. Nó là một quy trình quản lý xuyên suốt, giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ luật pháp mà còn thiết lập được một môi trường làm việc an toàn, bền vững và hiệu quả hơn.

Với 5 bước đánh giá rủi ro được triển khai bài bản, doanh nghiệp sẽ tạo được nền tảng vững chắc trong hệ thống quản lý an toàn nghề nghiệp.

📞 Để tìm hiểu thêm về các khóa đào tạo và dịch vụ tư vấn chuyên sâu về hệ thống quản lý an toàn lao động theo tiêu chuẩn quốc tế như ISO 45001, hãy liên hệ GCDRI qua hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu luôn đồng hành cùng sự phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt.