Doanh nghiệp cần hành động để kiến tạo văn hóa an toàn lao động bền vững

Trong bối cảnh tỷ lệ tai nạn lao động vẫn ở mức cao và ngày càng phức tạp, việc xây dựng một văn hóa an toàn trong môi trường làm việc không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu tất yếu. Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) nhận thấy rằng, để nâng cao năng suất và hình ảnh của doanh nghiệp trên thị trường, đặc biệt trong tiến trình hội nhập quốc tế, không thể bỏ qua yếu tố “văn hóa an toàn lao động”.

Dưới đây là phân tích và tổng hợp sâu sắc từ GCDRI về vai trò cốt lõi của văn hóa an toàn lao động, vì sao doanh nghiệp và người lao động cần thấu hiểu và cùng nhau xây dựng một môi trường làm việc an toàn, lành mạnh và nhân văn.

Thực trạng đáng báo động về tai nạn lao động hiện nay

Đằng sau mỗi vụ tai nạn là những số phận bị thay đổi mãi mãi. Thống kê đến năm 2017 cho thấy, toàn quốc đã ghi nhận gần 9.000 vụ tai nạn lao động, với hơn 9.100 người là nạn nhân. Đặc biệt, có đến gần 900 vụ gây tử vong, khiến 928 người thiệt mạng, và hơn 1.900 trường hợp bị thương nặng.

Chỉ riêng tại TP.HCM, thiệt hại do tai nạn lao động năm 2017 đã vượt mức 19 tỷ đồng và 26.200 ngày công lao động bị mất. Hậu quả không chỉ dừng lại ở tổn thất kinh tế, mà còn gây ra những hệ lụy lâu dài đến đời sống gia đình nạn nhân và xã hội.

Đáng quan ngại hơn, nguyên nhân chính của thực trạng trên đến từ việc văn hóa an toàn lao động chưa được chú trọng đúng mức, cả ở cấp độ người sử dụng lao động lẫn người lao động trực tiếp.

Văn hóa an toàn – Giá trị cốt lõi trong môi trường sản xuất hiện đại

Theo các chuyên gia đầu ngành, trong thời đại toàn cầu hóa và thương mại quốc tế, yêu cầu đối với các doanh nghiệp không chỉ còn nằm ở chất lượng sản phẩm hay chi phí cạnh tranh. Giờ đây, người tiêu dùng và nhà đầu tư còn quan tâm đến cách thức doanh nghiệp sản xuất ra sản phẩm — liệu có đảm bảo an sinh và an toàn cho người lao động hay không?

Chính vì vậy, việc xây dựng văn hóa an toàn trong doanh nghiệp không chỉ là cách để giảm thiểu rủi ro tai nạn mà còn là một bằng chứng cho trách nhiệm xã hội và uy tín thương hiệu của doanh nghiệp.

Như GS.TS Lê Văn Trình – Chủ tịch Hội Khoa học Kỹ thuật An toàn – Vệ sinh lao động Việt Nam – nhấn mạnh: “Văn hóa an toàn cần bắt đầu từ ý thức và nhận thức sâu sắc của người đứng đầu doanh nghiệp. Đó là nền tảng để tạo nên một môi trường làm việc không chỉ an toàn mà còn nhân văn”.

Vai trò của nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp trong thúc đẩy văn hóa an toàn

Tại hội thảo quốc tế về vai trò văn hóa an toàn trong doanh nghiệp vừa qua, nhiều ý kiến đã chia sẻ các mô hình tiên tiến từ Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản… nhằm củng cố vai trò điều phối, định hướng từ nhà nước và mở rộng sự tham gia trực tiếp của doanh nghiệp.

Ông Lee Joo Young (Hàn Quốc) cho biết, tại nước ông, cứ vào ngày 4 hàng tháng là Ngày kiểm tra an toàn lao động. Mỗi doanh nghiệp có kế hoạch kiểm tra riêng, xây dựng chương trình hành động cụ thể nhằm giảm thiểu tai nạn lao động. Qua đó, nhận thức và hành vi an toàn của người lao động được hình thành một cách tự nhiên nhờ văn hóa doanh nghiệp.

Ở Việt Nam, để làm được điều tương tự, cần có sự đồng hành giữa các cơ quan quản lý, tổ chức công đoàn, chuyên gia huấn luyện, và doanh nghiệp, trong việc tuyên truyền, đào tạo, và giám sát tuân thủ các quy chuẩn an toàn nghề nghiệp.

Lợi ích tổng thể doanh nghiệp đạt được khi xây dựng văn hóa an toàn

Một hệ thống văn hóa an toàn không chỉ là “lá chắn” bảo vệ người lao động khỏi rủi ro. Theo các chuyên gia từ Viện Khoa học AT-VSLĐ Quốc gia Hoa Kỳ, văn hóa an toàn vững chắc sẽ mang lại những lợi ích lâu dài như:

• Loại bỏ hoặc giảm tối đa các mối nguy tiềm tàng trong quy trình sản xuất
• Giảm thiểu số lượng khiếu nại về tai nạn và thương tích liên quan đến lao động
• Nâng cao sự gắn kết và giữ chân người lao động
• Giảm thời gian lao động bị mất vì vắng mặt do tai nạn hay bệnh nghề nghiệp
• Gia tăng uy tín doanh nghiệp trong mắt khách hàng, đối tác và nhà đầu tư
• Củng cố hình ảnh doanh nghiệp có trách nhiệm với xã hội

Đây là những yếu tố mang tính chiến lược, trực tiếp ảnh hưởng đến tính bền vững và khả năng mở rộng của doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn an toàn, đạo đức và môi trường lao động.

Tư duy an toàn cần được phát triển từ bên trong tổ chức

TS Margaret Kitt – Viện Phó Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh lao động quốc gia Hoa Kỳ – cho rằng yếu tố nguy hiểm nhất không đến từ máy móc, mà đến từ sự chủ quan và thiếu nhận thức trong tổ chức. Theo bà, nếu chỉ tập trung vào năng suất, mà lơ là yếu tố an toàn, doanh nghiệp đang đào hố cho chính mình.

Do đó, xây dựng tư duy an toàn phải bắt đầu ngay từ khâu hoạch định chiến lược, không phải đến khi xảy ra tai nạn mới nghĩ đến giải pháp. Các chính sách nhân sự, đào tạo, quản lý rủi ro cần được tích hợp tư duy phòng ngừa, thay vì đối phó.

Song song với việc cải thiện điều kiện làm việc, cần thiết lập các chương trình đào tạo nội bộ về văn hóa an toàn, tăng cường truyền thông và tuyên truyền trên mọi mặt trận: từ hội thảo, áp phích tại nơi sản xuất, đến các buổi sinh hoạt công đoàn.

Kết luận: Từ trách nhiệm đến năng lực cạnh tranh

Văn hóa an toàn lao động không chỉ là trách nhiệm pháp lý hay đạo đức của doanh nghiệp, mà đã trở thành năng lực cạnh tranh then chốt trong bối cảnh kinh tế hiện đại. Một môi trường làm việc an toàn, nhân văn là nền tảng để phát triển bền vững, giúp doanh nghiệp bảo vệ tài sản lớn nhất – chính là con người.

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) khuyến nghị các doanh nghiệp cần:

1. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của văn hóa an toàn
2. Chủ động xây dựng hệ thống an toàn lao động bài bản, có chiến lược dài hạn
3. Đào tạo liên tục cho cấp quản lý và người lao động
4. Lồng ghép đánh giá rủi ro, cải tiến điều kiện làm việc vào quy trình sản xuất

Mọi doanh nghiệp có thể bắt đầu từ những cải tiến nhỏ nhất để hướng tới một tương lai sản xuất an toàn, hiệu quả và bền vững hơn.

Quý doanh nghiệp có thể liên hệ ngay với GCDRI để được hỗ trợ tư vấn xây dựng hệ thống quản lý an toàn lao động, tích hợp tiêu chuẩn quốc tế về OHSMS hoặc ISO 45001.

📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
📧 Email: chungnhantoancau@gmail.com

GCDRI – Đồng hành cùng doanh nghiệp kiến tạo môi trường lao động an toàn, phát triển bền vững.