Mua Hàng Xanh là Gì? Lợi Ích và Nguyên Tắc Thực Hành Theo Hướng Phát Triển Bền Vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, các tổ chức, doanh nghiệp và cả người tiêu dùng đang hướng tới những hành vi tiêu dùng có trách nhiệm hơn. Một trong những xu hướng được GCDRI đặc biệt quan tâm và khuyến nghị là thực hành “mua hàng xanh”. Trong bài viết này, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ phân tích toàn diện khái niệm mua hàng xanh, lợi ích và các nguyên tắc quan trọng cần lưu ý khi áp dụng, nhằm giúp các bên liên quan chủ động đóng góp vào sự phát triển bền vững.

Mua hàng xanh là gì và tại sao lại quan trọng?

Mua hàng xanh – hay còn gọi là Green Purchasing – là quá trình lựa chọn sản phẩm và dịch vụ không chỉ dựa trên chức năng, chất lượng hay giá cả, mà còn dựa trên các tiêu chí môi trường và xã hội. Nói cách khác, mua hàng xanh đòi hỏi người mua phải đánh giá tác động tổng thể của quá trình sản xuất, sử dụng và xử lý sản phẩm sau khi hết vòng đời, nhằm lựa chọn giải pháp thân thiện với môi trường và bền vững hơn.

Khác với suy nghĩ thông thường rằng “giá rẻ là tốt nhất”, các sản phẩm có giá thành thấp ban đầu nhưng chi phí vận hành, bảo trì và xử lý sau sử dụng cao có thể gây tổn thất lớn trong dài hạn – cả về kinh tế lẫn sức khỏe cộng đồng. Chính vì vậy, mua hàng xanh giúp tổ chức và cá nhân lựa chọn sản phẩm hiệu quả toàn diện về chi phí, môi trường và xã hội.

Lợi ích thiết thực của việc mua hàng xanh

Áp dụng chiến lược mua hàng xanh mang lại rất nhiều lợi ích thực tiễn:

• Giảm thiểu chi phí ẩn: Hạn chế rủi ro từ các chi phí phát sinh như chất thải nguy hại, xử lý sự cố môi trường hay ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng.
• Cải thiện hình ảnh và uy tín: Doanh nghiệp thực hiện mua sắm xanh thường chiếm được niềm tin của khách hàng, nhà đầu tư và cộng đồng.
• Tuân thủ pháp luật và quy định môi trường: Giúp tổ chức chuẩn bị tốt hơn trước các yêu cầu pháp lý ngày càng nghiêm ngặt về xả thải, an toàn sản phẩm và quản lý tài nguyên.
• Góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên: Tránh khai thác quá mức, hỗ trợ kinh tế tuần hoàn và sử dụng bền vững nguồn lực.

Nguyên tắc áp dụng mua hàng xanh một cách hiệu quả

Theo Mạng lưới Mua hàng xanh quốc tế (International Green Purchasing Network – IGPN), để thực hiện mua hàng xanh một cách hiệu quả, tổ chức và cá nhân cần tuân theo bốn nguyên tắc cơ bản dưới đây.

Nguyên tắc 1: Đánh giá tính cần thiết của quyết định mua sắm

Trước tiên, hãy đặt câu hỏi: “Chúng ta có thực sự cần sản phẩm này không?”. Nhiều trường hợp, việc sửa chữa, thuê mượn, hoặc dùng chung sẽ hiệu quả hơn là mua mới.

• Hãy ưu tiên việc sử dụng sản phẩm hiện có nếu có thể khắc phục, thay vì thay thế hoàn toàn.
• Với các sản phẩm chi phí cao hoặc ít sử dụng, có thể cân nhắc thuê hoặc chia sẻ sử dụng giữa các bộ phận hay tổ chức.
• Nếu phải mua, nên lựa chọn số lượng phù hợp với nhu cầu, tránh lãng phí hoặc tồn kho gây thất thoát.

Nguyên tắc 2: Xem xét toàn bộ vòng đời sản phẩm

Một quyết định mua sắm thông minh là quyết định đánh giá tổng thể vòng đời sản phẩm – từ khai thác nguyên liệu, sản xuất, vận chuyển, sử dụng đến xử lý sau khi không còn sử dụng. Các khía cạnh cần quan tâm gồm:

• Giảm chất độc hại: Ưu tiên chọn sản phẩm không chứa hoặc chứa rất ít các hóa chất gây hại như kim loại nặng, dung môi độc, hoặc các chất khó phân hủy.
• Tối ưu sử dụng năng lượng và tài nguyên: Hãy chọn sản phẩm tiết kiệm điện năng, nước hoặc nguyên vật liệu trong quá trình sử dụng.
• Sử dụng nguyên liệu tái tạo bền vững: Bao gồm gỗ từ rừng được quản lý bền vững, vật liệu sinh học tái tạo.
• Độ bền của sản phẩm: Sản phẩm có tuổi thọ cao, dễ bảo trì, có phụ kiện thay thế, dễ sửa chữa giúp tiết kiệm chi phí dài hạn.
• Khả năng tái sử dụng và tái chế: Chọn sản phẩm thiết kế dạng module, có thể tháo rời hoặc sử dụng lại, nhằm hỗ trợ kinh tế tuần hoàn.
• Nguyên liệu tái chế: Sản phẩm có chứa các thành phần từ vật liệu tái chế giúp giảm áp lực khai thác và khối lượng rác thải.
• Tính dễ phân hủy và xử lý: Với các sản phẩm dùng một lần hoặc khó tái sử dụng, cần đảm bảo có giải pháp thu hồi, thu gom hoặc xử lý an toàn.

Nguyên tắc 3: Đánh giá nhà cung ứng và nhà sản xuất

Một sản phẩm “xanh” cần được hỗ trợ bởi chuỗi cung ứng có trách nhiệm. Do đó, việc đánh giá uy tín môi trường của nhà cung cấp là yếu tố then chốt:

• Doanh nghiệp có cam kết về chính sách môi trường không?
• Họ có áp dụng hệ thống quản lý môi trường như ISO 14001 hay các tiêu chuẩn tương đương không?
• Có quy trình kiểm soát nguyên liệu đầu vào, sản xuất sạch hơn, kiểm soát chất thải và phát thải không?
• Họ có công bố minh bạch thông tin môi trường hay tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường trong cộng đồng?

Một nhà cung cấp có trách nhiệm sẽ là đối tác phù hợp trong chiến lược phát triển bền vững của tổ chức.

Nguyên tắc 4: Thu thập và phân tích thông tin môi trường

Khách hàng thông minh là người sở hữu đầy đủ thông tin trước khi quyết định mua sắm. Một số nguồn thông tin cần lưu ý:

• Nhãn sinh thái, càc chứng nhận môi trường như nhãn xanh Việt Nam, Energy Star hoặc EU Ecolabel
• Thông tin minh bạch online do nhà cung cấp đăng tải trên website, catalogue hay bao bì sản phẩm.
• Có thể trực tiếp yêu cầu nhà phân phối cung cấp báo cáo môi trường của sản phẩm hoặc thông tin chi tiết về tác động môi trường.

Ngoài ra, nên áp dụng nguyên tắc SMART trong thiết lập tiêu chí mua sắm:

• S (Specific): Mục tiêu cụ thể (ví dụ: chọn sản phẩm không chứa chì)
• M (Measurable): Có thể đo lường (ví dụ: thiết bị tiết kiệm trên 30% điện)
• A (Achievable): Có thể thực hiện trong điều kiện thực tiễn
• R (Relevant): Phù hợp với nhu cầu hoạt động của tổ chức
• T (Time-bound): Có thời hạn rõ ràng để triển khai kế hoạch

Việc thu thập dữ liệu kỹ lưỡng không chỉ giúp tổ chức đưa ra quyết định đúng đắn mà còn tối ưu quy trình mua sắm theo chuẩn môi trường và phát triển bền vững.

Kết luận

Mua hàng xanh không đơn thuần là lựa chọn sản phẩm thân thiện môi trường mà còn là chiến lược dài hạn giúp tổ chức tối ưu chi phí, kiểm soát rủi ro và nâng cao trách nhiệm xã hội. Với 4 nguyên tắc cốt lõi nêu trên – từ xác định nhu cầu thực tế, đánh giá vòng đời sản phẩm, sàng lọc chuỗi cung ứng cho đến phân tích thông tin môi trường – các tổ chức, doanh nghiệp và người tiêu dùng hoàn toàn có thể chủ động xây dựng quy trình mua sắm bền vững.

Để được tư vấn chi tiết hơn về hệ thống mua sắm xanh, xây dựng tiêu chí lựa chọn sản phẩm “xanh”, hay áp dụng tiêu chuẩn môi trường ISO tại đơn vị, vui lòng liên hệ Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com để được hỗ trợ từ đội ngũ chuyên gia của GCDRI. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn hướng tới phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội toàn diện.