Tìm hiểu về Fintech: Cách mạng trong ngành tài chính và vai trò của tiêu chuẩn quốc tế

Ứng dụng công nghệ vào lĩnh vực tài chính đang tạo ra làn sóng đổi mới mạnh mẽ mang tên “Fintech”. Tại Việt Nam, xu hướng này không chỉ mở ra cơ hội cho cá nhân và doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ tài chính hiệu quả hơn mà còn đặt ra nhiều thách thức lớn về quản lý, bảo mật và tính minh bạch. Với sứ mệnh chia sẻ kiến thức chuyên sâu và thúc đẩy tiêu chuẩn hóa trong các lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) giới thiệu bài viết này nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về Fintech và vai trò của các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là các tiêu chuẩn ISO, trong việc định hình và phát triển lĩnh vực đầy tiềm năng này.

Công nghệ tài chính (Fintech) là gì?

Fintech, viết tắt của Financial Technology, được hiểu là việc tích hợp các công nghệ hiện đại như mạng Internet, thiết bị di động, điện toán đám mây và phần mềm mã nguồn mở vào hệ sinh thái tài chính nhằm gia tăng hiệu quả hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng, đầu tư và quản lý tài chính cá nhân.

Hiện nay, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Fintech phổ biến thuộc hai nhóm chính:

• Nhóm hướng tới người dùng cuối (B2C): Phát triển ứng dụng và dịch vụ giúp người tiêu dùng dễ dàng thực hiện các hoạt động tài chính như thanh toán, vay tiêu dùng, đầu tư hoặc quản lý chi tiêu.
• Nhóm cung cấp hạ tầng công nghệ tài chính cho tổ chức (B2B): Cung ứng giải pháp số, nền tảng kỹ thuật số hỗ trợ vận hành, tích hợp và bảo mật cho các tổ chức tài chính truyền thống như ngân hàng hoặc công ty chứng khoán.

Các sản phẩm phổ biến trong Fintech bao gồm:

• Ví điện tử (e-wallet)
• Công nghệ blockchain và hệ sinh thái tiền mã hóa
• Ứng dụng thanh toán và bán hàng di động (mPOS)
• Nền tảng thương mại điện tử và cho vay ngang hàng

Fintech không chỉ làm thay đổi cách người tiêu dùng tiếp cận dịch vụ tài chính mà còn tạo điều kiện để các doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành, phân tích dữ liệu hành vi khách hàng tốt hơn, tiết kiệm chi phí và giảm thiểu rủi ro sai sót.

Đặc biệt, với đặc trưng linh hoạt và tính sáng tạo cao, Fintech đã thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp mạnh mẽ trong lĩnh vực tài chính – vốn từng đòi hỏi nguồn lực và kỹ thuật cao để gia nhập.

Đà tăng trưởng vượt bậc của Fintech tại Việt Nam

Trong giai đoạn chuyển mình cùng Cách mạng công nghiệp 4.0, Fintech đang trở thành “mảnh đất màu mỡ” thu hút sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ, quỹ đầu tư mạo hiểm và ngân hàng cả trong nước lẫn quốc tế. Theo báo cáo từ KPMG, chỉ trong nửa đầu năm 2018, tổng giá trị đầu tư toàn cầu vào lĩnh vực Fintech đã đạt 31,7 tỷ USD thông qua hơn 450 thương vụ – gần gấp ba so với cùng kỳ năm trước.

Tại Việt Nam, thị trường Fintech đã và đang phát triển nhanh chóng cả về quy mô lẫn chiều sâu. Nếu như cuối năm 2016 mới có khoảng 40 công ty hoạt động trong lĩnh vực này, thì hiện tại con số đó đã tăng gần gấp đôi.

Một số lĩnh vực chính đang ghi nhận sự tham gia mạnh mẽ của Fintech tại Việt Nam bao gồm:

• Dịch vụ thanh toán số: chiếm hơn 48% doanh nghiệp Fintech, với các tên tuổi quen thuộc như VNPay, MoMo, ZaloPay, NganLuong, OnePay…
• Gây quỹ cộng đồng và đầu tư: nổi bật với các startup như Betado, Comicola.
• Thị trường chuyển tiền xuyên biên giới: Cash2vn, Remittance Hub.
• Ứng dụng blockchain: Bitcoin Vietnam, Cardano Labo.
• Quản lý tài chính cá nhân: Money Lover, Timo.
• So sánh và đánh giá sản phẩm tài chính: Gobear, BankGo.
• Các giải pháp POS và quản lý dữ liệu bán hàng: Hottab, iBox, SoftPay…

Đáng chú ý, các ngân hàng truyền thống như BIDV, Vietinbank, TPBank, VPBank,… cũng đang tích cực chuyển đổi số, hợp tác với công ty Fintech nhằm cải thiện kênh phân phối dịch vụ và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Tuy nhiên, so với các quốc gia trong khu vực như Singapore (trên 300 công ty Fintech) hay Indonesia (hơn 120 công ty), Việt Nam vẫn ở giai đoạn sơ khai và cần thêm nhiều điều kiện để phát triển bền vững.

Những thách thức trọng yếu đặt ra cho ngành Fintech Việt Nam

Dù triển vọng phát triển là rất lớn, lĩnh vực Fintech tại Việt Nam vẫn đang gặp phải nhiều rào cản hạn chế tốc độ tăng trưởng và tiềm năng mở rộng. Các thách thức chính bao gồm:

• Hành lang pháp lý còn chưa rõ ràng và đồng bộ: Nhiều công nghệ mới như blockchain, tài chính phi tập trung (DeFi), trí tuệ nhân tạo (AI) hiện vẫn chưa có quy chuẩn cụ thể, dẫn đến lỗ hổng trong việc kiểm soát và bảo vệ người tiêu dùng.
• Hạ tầng công nghệ còn hạn chế, nhất là về mô hình dữ liệu lớn (Big Data), bảo mật mạng và khả năng tích hợp hệ thống phức tạp.
• Khó khăn trong mô hình kinh doanh và định hướng chiến lược dài hạn khiến nhiều startup Fintech dễ dàng bị “chảy máu” nhân lực hoặc sụp đổ khi không nhận được vốn đầu tư kịp thời.
• Thiếu nhận thức về bảo mật thông tin từ phía người tiêu dùng: Việc người dùng vẫn vô tư chia sẻ thông tin cá nhân quan trọng như số CMND, tài khoản ngân hàng trên nền tảng số mang đến nguy cơ rủi ro lớn về tài chính và an toàn dữ liệu.

Để giải quyết những thách thức trên và tạo điều kiện cho Fintech phát triển mạnh mẽ, cần sự chung tay của cả chính phủ, doanh nghiệp và tổ chức xã hội thông qua thiết lập các tiêu chuẩn chung minh bạch, hiện đại và bảo mật cao.

Vai trò quan trọng của các tiêu chuẩn ISO trong sự phát triển bền vững của Fintech

Trước nhu cầu chuẩn hóa về pháp lý và kỹ thuật trong ngành Fintech, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế ISO đã ban hành nhiều tiêu chuẩn mang tính định hướng nhằm gia tăng tính minh bạch, đảm bảo an toàn hạ tầng, từ đó thúc đẩy Fintech phát triển lành mạnh. Một số tiêu chuẩn quốc tế đặc biệt quan trọng đối với các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực Fintech bao gồm:

• 🔹 ISO 9001 – Hệ thống quản lý chất lượng: đảm bảo sản phẩm và dịch vụ Fintech đạt chất lượng ổn định, liên tục cải tiến để đáp ứng kỳ vọng của khách hàng.
• 🔹 ISO/IEC 27001 – Hệ thống quản lý an toàn thông tin (ISMS): cung cấp khuôn khổ toàn diện về bảo vệ thông tin mật, dữ liệu khách hàng, góp phần xây dựng niềm tin từ phía người sử dụng.
• 🔹 ISO 8583 – Giao thức liên lạc và xử lý giao dịch tài chính: quy định cách thức trao đổi dữ liệu giữa các hệ thống thẻ, máy POS và ngân hàng.
• 🔹 ISO 20022 – Chuẩn trao đổi dữ liệu tài chính: giúp các ngân hàng, tổ chức tài chính và Fintech dễ dàng tích hợp, kết nối dữ liệu và triển khai chuyển tiền, thanh toán nhanh hơn – đặc biệt hữu ích trong việc xây dựng hệ sinh thái tài chính toàn diện.

Việc áp dụng các tiêu chuẩn ISO không chỉ giúp Fintech tăng tính tuân thủ, giảm rủi ro pháp lý, mà còn nâng cao uy tín thương hiệu, tạo lợi thế cạnh tranh và dễ dàng mở rộng hoạt động ra thị trường quốc tế.

Kết luận

Fintech đang mở ra cơ hội chưa từng có cho ngành tài chính Việt Nam với khả năng tiếp cận người tiêu dùng sâu rộng, tối ưu hóa vận hành và đổi mới mạnh mẽ các sản phẩm dịch vụ. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, Fintech cần song hành với việc xây dựng hành lang pháp lý hiện đại, nâng cấp hạ tầng bảo mật, và quan trọng không kém là áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO một cách bài bản và hiệu quả.

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) luôn sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp Fintech và các tổ chức tài chính trong việc tư vấn, đào tạo, triển khai hệ thống quản lý và tiêu chuẩn quốc tế như ISO 9001, ISO/IEC 27001, ISO 8583, ISO 20022,… để từng bước hội nhập toàn cầu và phát triển bền vững trong thời đại số.

Để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ đăng ký áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong lĩnh vực Fintech, vui lòng liên hệ:

📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
✉️ Email: chungnhantoancau@gmail.com

Cùng GCDRI hướng tới một nền tài chính minh bạch, an toàn và đẳng cấp quốc tế.