Việt Nam Chưa Có Tiêu Chuẩn Về “Cà Phê Tươi”: Lỗ Hổng Thị Trường Và Thách Thức Cho Người Tiêu Dùng

Dù “cà phê tươi” là khái niệm ngày càng xuất hiện nhiều trong truyền thông và quảng cáo sản phẩm, thế nhưng tính đến nay, tại Việt Nam vẫn chưa tồn tại một bộ tiêu chuẩn cụ thể nào giúp xác định thế nào là “cà phê tươi”. Điều này không chỉ gây hoang mang cho người tiêu dùng mà còn tạo ra khoảng trống pháp lý khiến cơ quan quản lý gặp nhiều khó khăn trong kiểm soát chất lượng và quảng cáo sản phẩm. Từ góc nhìn chuyên môn, Viện Nghiên cứu Phát triển Chứng nhận Toàn Cầu (GCDRI) xin chia sẻ các thông tin mang tính chuyên sâu nhằm làm rõ bản chất vấn đề và đưa ra khuyến nghị cho người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Thực Trạng: Chưa Có Bộ Tiêu Chuẩn Về “Cà Phê Tươi”

Một trong những điểm đáng chú ý hiện nay là tại Việt Nam, chưa có bất kỳ định nghĩa chính thức hay bộ tiêu chuẩn quốc gia nào về “cà phê tươi”. Theo ông Nguyễn Viết Vinh, Tổng Thư ký Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam, việc thiếu tiêu chuẩn đang gây ra những tác động đáng kể đến toàn bộ chuỗi giá trị cà phê, đặc biệt là người tiêu dùng – đối tượng cuối cùng nhưng lại chịu nhiều rủi ro nhất.

Trong khi đó, doanh nghiệp lại tận dụng điều này cho mục tiêu marketing, với cách ghi nhãn và quảng bá sản phẩm mập mờ như “cà phê tươi nguyên chất”, “cà phê sạch 100%” hay “cà phê chưa qua chế biến” mà không phải chứng minh hay kiểm định bởi một cơ quan có thẩm quyền. Việc này dẫn đến thị trường “nửa thật nửa giả”, nơi người tiêu dùng rất dễ bị đánh lừa bởi từ ngữ quảng cáo.

Phân Tích: Khái Niệm “Cà Phê Tươi” Vẫn Mơ Hồ Và Gây Nhiều Tranh Cãi

Ngay cả trong cộng đồng chuyên gia kỹ thuật, khái niệm “cà phê tươi” cũng chưa đạt được sự thống nhất rõ ràng. Chuyên gia quản trị chất lượng Vũ Thế Thành cho biết, cụm từ này không có giá trị chuyên môn rõ ràng, và người tiêu dùng thường hiểu sai hoặc bị chi phối bởi cảm tính thay vì dựa trên các cơ sở kỹ thuật.

Theo ông Thành, khi đã qua quá trình chế biến, rang xay hoặc hòa tan, cà phê không còn được xem là “tươi” theo đúng nghĩa thực phẩm. Điều này đồng nghĩa rằng nhiều sản phẩm trên thị trường hiện đang đặt tên gọi sai thực tế hoặc dẫn dắt hành vi tiêu dùng không đúng đắn. Câu hỏi đặt ra là: Liệu một sản phẩm cà phê đã qua chế biến, dù giữ được hương vị ban đầu nhờ công nghệ tiên tiến, có thể được xem là tươi?

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh – chuyên gia về công nghệ thực phẩm – cũng nhấn mạnh rằng từ “tươi” trong ngành thực phẩm thường được hiểu là nguyên liệu còn sống, chưa qua chế biến nhiệt. Do đó, việc các sản phẩm như cà phê hòa tan hay cà phê rang xay được quảng bá là “tươi” hoàn toàn không có cơ sở khoa học, và cần được chuẩn hóa để bảo đảm sự minh bạch và bảo vệ người tiêu dùng.

Hệ Lụy: Doanh Nghiệp Hưởng Lợi – Người Tiêu Dùng Lãnh Hậu Quả

Trong bối cảnh hiện tại, chính người tiêu dùng là bên chịu nhiều rủi ro nhất. Không có tiêu chuẩn cụ thể, người dùng tin tưởng vào những gì được viết trên nhãn mác và quảng cáo, từ đó dẫn đến hành vi lựa chọn sản phẩm thiếu cơ sở. Trong khi đó, doanh nghiệp lại tận dụng sự mơ hồ này để định hình hình ảnh sản phẩm theo hướng tích cực dù có thể chất lượng không tương xứng.

Điều này tạo ra một lỗ hổng lớn trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng không có tiêu chuẩn cụ thể để làm căn cứ xử lý hành vi sai phạm về ghi nhãn, quảng cáo sai lệch. Không có khung pháp lý rõ ràng, hoạt động xử phạt gặp nhiều vướng mắc, khiến quy chuẩn về chất lượng sản phẩm bị buông lỏng.

Tình trạng ấy không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự minh bạch của nền kinh tế và chất lượng phát triển của ngành cà phê – vốn là ngành mũi nhọn trong nông nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.

Hành Động Cần Thiết: Rà Soát, Xây Dựng Và Thống Nhất Tiêu Chuẩn Về Cà Phê Tươi

Hiện nay, Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) để bắt đầu quá trình xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia cho sản phẩm “cà phê tươi”. Đây là bước đi quan trọng để thiết lập ranh giới rõ ràng giữa các loại hình sản phẩm cà phê, hạn chế hành vi gian lận thương mại và bảo vệ người tiêu dùng.

GCDRI khuyến nghị rằng việc xây dựng tiêu chuẩn này cần phải:

• Có tham vấn đầy đủ các bên liên quan, từ doanh nghiệp đến chuyên gia và người tiêu dùng.
• Dựa trên nguyên tắc khoa học, tính chất vật lý – hóa học của sản phẩm cà phê, tính khả thi và phù hợp trong sản xuất, kinh doanh.
• Bao gồm quy định rõ ràng về thành phần, mức độ chế biến, thời gian bảo quản, hạn sử dụng phù hợp với khái niệm “tươi”.
• Hài hòa với các tiêu chuẩn quốc tế để tạo thuận lợi cho xuất khẩu và phát triển thị trường toàn cầu cho cà phê Việt.

Kết Luận: Cần Minh Bạch Trên Nhãn Sản Phẩm Và Hoàn Thiện Hệ Thống Tiêu Chuẩn

Khi chưa có tiêu chuẩn cụ thể về “cà phê tươi”, điều quan trọng trước mắt là doanh nghiệp cần minh bạch thông tin sản phẩm, ghi rõ các đặc điểm chế biến, thời gian sản xuất, và thành phần. Người tiêu dùng cũng nên nâng cao kiến thức, tránh chạy theo các từ khóa marketing chưa được kiểm chứng.

Việc xây dựng bộ tiêu chuẩn về “cà phê tươi” tại Việt Nam là nhu cầu cấp thiết – không chỉ để quản lý chất lượng, bảo vệ người tiêu dùng mà còn giúp ngành cà phê Việt xác lập uy tín trên thị trường nội địa và quốc tế.

Trong quá trình đó, GCDRI cam kết đồng hành cùng các tổ chức tiêu chuẩn hóa, doanh nghiệp và cơ quan chức năng trong việc nghiên cứu, đào tạo và tư vấn xây dựng hệ thống tiêu chuẩn phù hợp. Độc giả quan tâm đến tư vấn xây dựng chứng nhận tiêu chuẩn sản phẩm cà phê hoặc các hệ thống quản lý chất lượng, vui lòng liên hệ:

📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
📧 Email: chungnhantoancau@gmail.com

GCDRI – Đồng hành kiến tạo giá trị bền vững cho sản phẩm và doanh nghiệp Việt.