EPD là gì? Lợi ích và quy trình xây dựng Công bố môi trường sản phẩm

Giữa bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng đặt ra áp lực lớn về môi trường đối với các ngành công nghiệp, việc đánh giá và truyền đạt minh bạch các tác động môi trường của sản phẩm đã trở nên cấp thiết. Một trong những công cụ nổi bật nhằm phục vụ mục tiêu này là EPD – Environmental Product Declaration (Công bố Môi trường Sản phẩm). Trong bài viết sau, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) sẽ chia sẻ sâu sắc về khái niệm, quy trình xây dựng và những lợi ích thực tiễn mà EPD mang lại cho doanh nghiệp tại thị trường Việt Nam. Bài viết cũng sẽ cung cấp kiến thức nền vững chắc để người đọc hiểu rõ EPD khác gì so với các nhãn “xanh” khác và vì sao đây là tiêu chuẩn thước đo môi trường được các tổ chức toàn cầu công nhận.

Tổng quan về EPD – Công bố Môi trường Sản phẩm

EPD (Environmental Product Declaration) là bản công bố mô tả toàn diện các tác động môi trường tiềm năng của một sản phẩm trong suốt vòng đời của nó, dựa trên dữ liệu khoa học đã được xác minh và chuẩn hóa.

Khác với các nhãn “xanh” thông thường thường kèm theo tuyên bố chung chung về môi trường, EPD không phải là chứng nhận về mức độ thân thiện môi trường, mà là một hồ sơ dữ liệu kỹ thuật khách quan, cho phép người tiêu dùng, nhà thầu, nhà phát triển bất động sản và nhà hoạch định chính sách có thể đánh giá, so sánh thông tin một cách thực tế, minh bạch và đáng tin.

Thông tin được sử dụng trong EPD được xây dựng từ phân tích vòng đời (LCA – Life Cycle Assessment). LCA được áp dụng theo tiêu chuẩn ISO 14040, giúp đánh giá tác động môi trường từ khâu khai thác nguyên liệu thô đến khi sản phẩm hết vòng đời sử dụng.

Nội dung chính của một EPD

Một bản EPD đầy đủ tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế sẽ bao gồm những thông tin thiết yếu sau:

• Thông tin tổng quan về sản phẩm: tên gọi, loại sản phẩm, mục tiêu sử dụng.
• Dữ liệu từ nhà sản xuất, nhóm cung cấp và quản lý EPD.
• Công cụ phân tích được sử dụng: LCA chuẩn hóa, phần mềm, mô hình mô phỏng.
• Danh mục các tác động môi trường được đo đạc, chẳng hạn:
  • Lượng phát thải khí nhà kính (CO₂ tương đương)
  • Tác động đến tầng ozon
  • Tiêu thụ năng lượng và nước
  • Mức độ suy thoái tài nguyên, v.v.
• Các giai đoạn trong vòng đời sản phẩm được phân tích, bao gồm:
  • Khai thác – sản xuất nguyên liệu
  • Chế tạo – phân phối sản phẩm
  • Sử dụng – bảo trì
  • Xử lý cuối vòng đời

Điều đặc biệt quan trọng được nhấn mạnh là mọi dữ liệu trong EPD đều được thẩm định độc lập bởi bên thứ ba, đảm bảo tính khách quan và minh bạch.

EPD được sử dụng như thế nào?

Tại nhiều quốc gia và khu vực kinh tế phát triển, EPD ngày càng trở thành công cụ bắt buộc hoặc khuyến khích áp dụng trong lĩnh vực xây dựng và sản xuất. Từ các tổ chức lập quy hoạch đô thị đến các chủ đầu tư công trình xanh (Green Building), EPD được xem là cơ sở định lượng chính xác các tác động môi trường, thay vì đề xuất dựa trên cảm tính.

Do đó, EPD được sử dụng rộng rãi trong các hoạt động:

• Đáp ứng yêu cầu trong hệ thống chứng nhận công trình xanh như LEED (Mỹ), BREEAM (Anh).
• Hồ sơ kỹ thuật trong đấu thầu công hoặc tư, đặc biệt ở các quốc gia châu Âu.
• Làm minh chứng trong báo cáo phát triển bền vững.
• So sánh cạnh tranh sản phẩm trong cùng loại thị trường.

Các bước xây dựng một EPD hoàn chỉnh

Dưới đây là quy trình chuẩn gồm 5 bước để xây dựng và công khai một bản EPD đúng chuẩn ISO:

Bước 1 – Thu thập dữ liệu cần thiết

• Thông tin về đặc điểm kỹ thuật sản phẩm, nguyên liệu đầu vào và dòng chất thải đầu ra.
• Mức tiêu thụ nước, năng lượng, tài nguyên hóa thạch.
• Chọn nhà điều hành chương trình và áp dụng PCR (Quy tắc Danh mục Sản phẩm) phù hợp.
• Phân kỳ vòng đời sản phẩm, xác định các tác động môi trường cần đánh giá.

Bước 2 – Thực hiện phân tích vòng đời (LCA)

Phân tích LCA phải phù hợp với phạm vi định nghĩa trong PCR đã chọn, đồng thời áp dụng đúng phương pháp tính toán và tiêu chuẩn ISO.

Bước 3 – Biên soạn báo cáo nền tảng

Bản báo cáo nền (background report), còn gọi là báo cáo LCA tại một số quốc gia, chính là phần phụ trợ giúp bên thứ ba dễ dàng xác minh độ chính xác của EPD công khai.

Báo cáo này trình bày chi tiết về:

• Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu
• Các mẫu thống kê và giả định thực hiện
• Các chỉ số đo đạc và hệ thống phần mềm sử dụng

Bước 4 – Xác minh bởi bên thứ ba độc lập

Trước khi được đăng tải chính thức, mọi EPD cần được xác minh bởi một tổ chức chuyên môn độc lập. Yêu cầu này nhằm:

• Đảm bảo dữ liệu có thể kiểm chứng được
• Tuân thủ đúng thông lệ kỹ thuật theo ISO 14025
• Thỏa mãn các yêu cầu cụ thể của PCR

Bước 5 – Xuất bản EPD

Sau khi hoàn tất xác minh, EPD sẽ được xuất bản chính thức lên nền tảng công bố của chương trình điều hành (chẳng hạn EPD International hoặc TCO Development).

Điều này giúp EPD trở nên minh bạch, truy xuất được nguồn gốc và sẵn sàng tiếp cận với thị trường quốc tế.

Lợi ích kinh doanh khi sở hữu EPD

Dù EPD có thể mang tính tự nguyện, nhưng việc sở hữu một bản EPD sẽ mang lại những lợi thế chiến lược rõ rệt cho doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng và vật liệu công nghiệp:

1. Khẳng định vị thế và giá trị thương hiệu

EPD là bằng chứng khoa học để doanh nghiệp chứng minh sản phẩm của mình được đánh giá và quản lý tác động môi trường một cách bài bản. Nhờ đó, dễ dàng tạo sự khác biệt trên thị trường so với đối thủ không có công bố minh bạch.

2. Dễ dàng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu

Tại thị trường châu Âu, Bắc Mỹ và các nước phát triển, EPD đang dần trở thành yêu cầu bắt buộc trong mua sắm công, giúp doanh nghiệp tiếp cận các hợp đồng quốc tế và các công trình đạt chuẩn môi trường cao.

3. Hưởng lợi từ các chương trình tín dụng xanh

Nhiều hệ thống công trình xanh (LEED, BREEAM, EDGE) quy định rõ ràng rằng sản phẩm có EPD sẽ được cộng điểm tín dụng môi trường, giúp tăng cơ hội trúng thầu và nhận đầu tư từ các quỹ tín dụng xanh.

4. Phù hợp với xu thế quốc tế về phát triển bền vững

Trong bối cảnh ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) trở thành tiêu chí hàng đầu để đánh giá doanh nghiệp, việc triển khai EPD thể hiện rõ ràng cam kết phát triển bền vững, minh bạch và có trách nhiệm với xã hội.

Kết luận: Doanh nghiệp Việt nên bắt đầu với EPD ngay từ hôm nay

Thông qua bài viết này, GCDRI mong muốn giúp các tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam hiểu rõ hơn về vai trò chiến lược của EPD – một công cụ hiệu quả nhằm đánh giá minh bạch và khoa học các tác động môi trường của sản phẩm. Trong thời kỳ mà yếu tố môi trường ngày càng chiếm trọng số quyết định trong chuỗi cung ứng và hành vi người tiêu dùng, việc tiên phong xây dựng EPD chính là cách doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, mở lối tiếp cận thị trường toàn cầu và phát triển bền vững lâu dài.

Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về quy trình xây dựng EPD, áp dụng tiêu chuẩn ISO 14025 hay triển khai LCA cho sản phẩm của doanh nghiệp, hãy liên hệ với đội ngũ chuyên gia của Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI):

• 📞 Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
• 📧 Email: chungnhantoancau@gmail.com

Chúng tôi cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trên hành trình kiến tạo sản phẩm bền vững và được công nhận quốc tế.