Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm ISO 22000:2018 – Cập nhật mới và hướng dẫn áp dụng tại Việt Nam

An toàn thực phẩm không chỉ là tiêu chí bắt buộc trong ngành sản xuất và chế biến thực phẩm mà còn là một yếu tố chiến lược để bảo vệ người tiêu dùng và nâng cao uy tín doanh nghiệp. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 22000:2018 đang trở thành yêu cầu tất yếu. Với trách nhiệm là tổ chức nghiên cứu và tư vấn hàng đầu trong lĩnh vực tiêu chuẩn và chứng nhận quốc tế, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) chia sẻ những thông tin quan trọng và cập nhật nhất về phiên bản mới ISO 22000:2018 — nền tảng để doanh nghiệp vững bước trong chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu.

Bài viết dưới đây được GCDRI biên soạn nhằm giúp các tổ chức Việt Nam hiểu rõ, tiếp cận và triển khai ISO 22000:2018, từ đó thúc đẩy hiệu quả quản lý và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Cấu trúc tiêu chuẩn ISO 22000:2018 – Điểm mới đáng chú ý

Phiên bản ISO 22000:2018 được phát triển trên cơ sở nền tảng của các nguyên tắc HACCP, GMP, kết hợp với mô hình quản lý hiện đại, phù hợp với cấu trúc HLS (High-Level Structure). Bố cục tiêu chuẩn đưa vào các nguyên tắc quản lý theo rủi ro, cam kết lãnh đạo rõ ràng và tích hợp hệ thống với các tiêu chuẩn ISO khác như ISO 9001.

Đặt trong bối cảnh và các bên liên quan

Tiêu chuẩn nhấn mạnh đến nhận diện bối cảnh tổ chức (Điều 4.1), yêu cầu doanh nghiệp phải xác định các yếu tố nội tại – ngoại vi có thể ảnh hưởng đến mục tiêu quản lý an toàn thực phẩm. Cùng với đó, điều 4.2 yêu cầu phân tích nhu cầu và mong đợi của các bên liên quan như khách hàng, cơ quan quản lý, nhà cung cấp – nhằm xây dựng hệ thống phù hợp thực tiễn.

Tăng cường vai trò lãnh đạo

ISO 22000:2018 khẳng định sự tham gia có trách nhiệm của lãnh đạo là điều kiện then chốt để hệ thống vận hành hiệu quả. Không chỉ cam kết mà lãnh đạo cần hành động cụ thể, cấp nguồn lực và gắn bó với mục tiêu quản lý chất lượng an toàn thực phẩm.

Quản lý theo rủi ro

Một điểm đột phá trong phiên bản mới là yêu cầu đánh giá và xử lý các rủi ro và cơ hội cho hệ thống. Điều này không đơn thuần là xử lý nguy cơ mất an toàn thực phẩm mà mở rộng sang các khía cạnh ảnh hưởng đến việc đạt mục tiêu toàn cục của hệ thống.

Chu trình PDCA tích hợp – Nền tảng cải tiến liên tục

Tiêu chuẩn áp dụng đồng thời hai chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act): một cho toàn bộ hệ thống quản lý và một cho sơ đồ phân tích mối nguy HACCP. Mô hình này đảm bảo tính liên tục trong kiểm soát – cải tiến và đồng bộ hóa giữa quá trình hoạch định chính sách và kiểm soát điểm tới hạn.

Đây chính là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp chủ động xử lý sai lệch, phòng ngừa lỗi và cải tiến hệ thống.

Phạm vi mở rộng và thay đổi trong định nghĩa

ISO 22000:2018 mở rộng phạm vi áp dụng không chỉ cho các đơn vị sản xuất thực phẩm mà cả các tổ chức liên quan gián tiếp đến chuỗi thực phẩm như nhà cung cấp bao bì, thức ăn chăn nuôi, dịch vụ vận chuyển…

Bên cạnh đó, tiêu chuẩn cập nhật các thuật ngữ như: thay ‘tác hại’ bằng ‘hiệu ứng sức khỏe bất lợi’, nhấn mạnh yếu tố minh bạch và ‘đáng tin cậy’ của sản phẩm với người tiêu dùng.

Làm rõ các yêu cầu quan trọng trong hệ thống

Chính sách và vai trò quản lý

ISO 22000:2018 yêu cầu truyền thông chính sách an toàn thực phẩm rõ ràng (Đ.5.2.2) đến toàn bộ nhân sự. Việc truyền tải hiệu quả này sẽ xây dựng được văn hóa an toàn thực phẩm bền vững.

Song song đó, mục tiêu hệ thống (Đ.6.2.1) được cụ thể hóa như: “đáp ứng yêu cầu khách hàng”, “kiểm soát và xác minh được”. Mọi hành động trong hệ thống cần gắn với mục tiêu rõ ràng này.

Đảm bảo thiết lập và kiểm soát chuỗi giá trị

Các điểm mới quan trọng khác như: kiểm soát quá trình thuê ngoài (Đ.7.1.6), hệ thống truy xuất nguồn gốc (Đ.8.3), xử lý sản phẩm không phù hợp (Đ.8.9) — góp phần xây dựng hệ thống tổng thể và có thể kiểm soát từ nguyên liệu, chế biến, phân phối đến tay người tiêu dùng.

Các thay đổi trọng yếu với hệ thống HACCP

Ngoài cấu trúc tổng thể, ISO 22000:2018 yêu cầu doanh nghiệp xây dựng:

• Các chương trình tiên quyết (PRP) rõ ràng, đầy đủ
• Phân tích mối nguy toàn diện
• Kế hoạch kiểm soát mối nguy (bao gồm OPRP và CCP) cụ thể
• Kiểm soát hoạt động giám sát và đo lường, kiểm tra xác minh và kiểm soát không phù hợp

Tiêu chuẩn cũng yêu cầu cập nhật liên tục những thay đổi kỹ thuật, quy định pháp luật và kết quả đánh giá nội bộ để đảm bảo hệ thống luôn phù hợp.

Bảng so sánh ISO 22000:2018 và ISO 22000:2005

ISO 22000:2018 mang đến nhiều thay đổi từ cấu trúc, cách tiếp cận đến các điều khoản kỹ thuật – quản lý. Các điểm mới có thể kể đến như:

• Điều khoản về bối cảnh doanh nghiệp và bên quan tâm
• Tích hợp quản lý rủi ro
• Chu trình PDCA kép
• Cập nhật vai trò lãnh đạo
• Yêu cầu truyền thông mở rộng
• Mức độ chi tiết cao hơn đối với phân tích mối nguy và đánh giá hiệu quả

Doanh nghiệp có thể tham khảo bảng so sánh chi tiết để lập kế hoạch chuyển đổi phù hợp và hiệu quả.

Lộ trình chuyển đổi ISO 22000:2018 – Cập nhật quan trọng

Đối với các tổ chức đã được chứng nhận theo ISO 22000:2005, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Thế giới cho phép lộ trình chuyển đổi kéo dài tối đa đến 18/6/2021. Sau thời hạn này, các tổ chức buộc phải áp dụng phiên bản 2018 khi xin cấp chứng nhận mới.

GCDRI khuyến nghị các doanh nghiệp khẩn trương triển khai các bước chuyển đổi tối ưu như sau:

1. Rà soát và cập nhật chính sách, thủ tục theo ISO 22000:2018.
2. Đào tạo nhân sự về các điểm mới và yêu cầu của tiêu chuẩn mới.
3. Triển khai đánh giá nội bộ và xem xét lãnh đạo.
4. Liên hệ đơn vị chứng nhận để lên lịch đánh giá chuyển đổi.

Lưu ý dành cho doanh nghiệp chuẩn bị chuyển đổi

Việc chuyển đổi không chỉ là điều chỉnh văn bản mà đòi hỏi:

• Thiết lập kế hoạch hành động và ngân sách cụ thể
• Tổ chức đào tạo hệ thống cho nhân sự chủ chốt
• Rà soát toàn bộ quy trình, thủ tục, hồ sơ để đảm bảo phù hợp
• Cập nhật đầy đủ hồ sơ truy xuất, giám sát và phân tích mối nguy theo quy định mới
• Chọn lựa đơn vị chứng nhận chuyên nghiệp để giảm thiểu rủi ro trong quá trình đánh giá

Kết luận

ISO 22000:2018 là bước tiến phù hợp với xu thế sản xuất an toàn và minh bạch trong chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu. Việc áp dụng tiêu chuẩn này sẽ giúp tổ chức:

• Nâng cao năng lực quản lý rủi ro
• Cải thiện chất lượng sản phẩm
• Xây dựng niềm tin với khách hàng
• Tối ưu vận hành và đáp ứng các quy định pháp luật quốc tế

Chuyển đổi sang ISO 22000:2018 không chỉ là yêu cầu tuân thủ mà còn là cơ hội để doanh nghiệp nâng tầm hệ thống quản lý và vượt qua những thách thức của thời đại.

Để được tư vấn triển khai, đào tạo và cấp chứng nhận ISO 22000:2018 một cách bài bản và tiết kiệm, vui lòng liên hệ với GCDRI – tổ chức dẫn đầu về nghiên cứu và phát triển hệ thống chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam.

Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
Email: chungnhantoancau@gmail.com
Website: www.gcdri.org

Hãy để GCDRI đồng hành cùng doanh nghiệp bạn trên hành trình đảm bảo an toàn thực phẩm – vì một tương lai phát triển bền vững!