Hướng dẫn an toàn khi sử dụng máy hàn điện: Cảnh giác để bảo vệ chính bạn

Việc sử dụng máy hàn điện trong môi trường lao động là hoạt động thiết yếu đối với nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là cơ khí và xây dựng. Tuy nhiên, đây cũng là công việc tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn nếu không được thực hiện đúng cách. Với tư cách là đơn vị nghiên cứu và phổ biến tiêu chuẩn an toàn hàng đầu tại Việt Nam, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) xin chia sẻ đến các tổ chức và người lao động bài viết tổng hợp các nguyên tắc và biện pháp đảm bảo an toàn khi làm việc với máy hàn điện, giúp giảm thiểu rủi ro và xây dựng môi trường làm việc an toàn.

Trong thời điểm các quy định về sức khỏe nghề nghiệp ngày càng được quan tâm, việc nâng cao nhận thức về an toàn vận hành máy hàn là trách nhiệm không chỉ của doanh nghiệp, mà còn là điều bắt buộc đối với mỗi người lao động trực tiếp tiếp xúc với thiết bị này.

Những nguy cơ tiềm ẩn khi sử dụng máy hàn điện

Công việc hàn điện tuy phổ biến nhưng lại tiềm ẩn một loạt rủi ro nguy hiểm nếu không có kiến thức và biện pháp phòng ngừa phù hợp. Dưới đây là những yếu tố có thể gây hại đến sức khoẻ và tính mạng của người lao động:

• Giật điện do rò rỉ hoặc rớt áp khi tiếp xúc với phần dẫn điện, cáp nguồn không an toàn.
• Tổn thương do hồ quang điện, gây đau mắt, bỏng và tác động lâu dài đến sức khỏe thị lực.
• Hít phải khí, bụi độc hại sinh ra trong quá trình hàn, làm suy giảm chức năng hô hấp.
• Bỏng do kim loại nóng chảy và tia lửa hàn, có thể gây cháy nổ nếu thao tác trong môi trường nguy hiểm.
• Nguy cơ cháy nổ, đặc biệt khi thi công trong khu vực có chứa vật liệu dễ cháy hoặc thiếu thông gió.

Việc nhận diện rõ những mối nguy trên sẽ giúp người lao động và chủ doanh nghiệp có phương án phòng tránh hiệu quả cho từng tình huống cụ thể.

Điều kiện bắt buộc đối với người lao động thao tác máy hàn điện

Chỉ những cá nhân đáp ứng đầy đủ các yêu cầu bắt buộc sau đây mới được phép làm việc với thiết bị hàn:

• Tuân thủ độ tuổi lao động theo quy định pháp luật hiện hành.
• Đã vượt qua kiểm tra sức khỏe nghề nghiệp tại các cơ sở y tế đủ điều kiện do Nhà nước chỉ định.
• Có bằng nghề hoặc giấy chứng nhận nghề hàn, đồng thời đã hoàn thành khóa huấn luyện an toàn, được cấp thẻ an toàn lao động.
• Trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE): áo quần vải dày chịu nhiệt, găng tay chống cháy, giày da cao cổ cách điện, mặt nạ/kính hàn đạt chuẩn, khẩu trang, mũ cứng và đai an toàn (khi cần thiết).

Việc đảm bảo đủ điều kiện trên không chỉ là tuân thủ quy định pháp luật, mà còn là cách chủ động bảo vệ người lao động khỏi những rủi ro khó lường khi vận hành máy hàn.

Biện pháp phòng ngừa điện giật trong quá trình hàn

Để hạn chế nguy cơ bị điện giật – một trong những tai nạn nguy hiểm nhất khi làm việc với máy hàn, GCDRI khuyến nghị tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sau:

• Tuyệt đối không chạm tay trần vào dây dẫn điện hoặc thiết bị khi đang hoạt động.
• Tách biệt khu vực làm việc với môi trường dẫn điện bằng lớp vật liệu cách điện như thảm cao su, gỗ khô hoặc platform cách điện.
• Ngắt điện toàn hệ thống trước khi thực hiện thao tác lắp, tháo, sửa chữa máy hàn hay phụ kiện.
• Định kỳ kiểm tra chất lượng cáp nguồn, thay thế ngay khi phát hiện dấu hiệu mòn, tróc hoặc không đạt tiêu chuẩn cách điện.
• Tắt nguồn thiết bị sau khi kết thúc thao tác hoặc khi không sử dụng.
• Luôn mặc đầy đủ đồ bảo hộ, đặc biệt trong môi trường ẩm ướt hoặc bắt buộc phải thao tác trong tư thế không thuận (nằm, cúi sát thiết bị).
• Chọn mua thiết bị có khả năng chống giật điện, được sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn quốc tế đã được công nhận.

Chống điện giật không chỉ là nguyên tắc sống còn mà còn giúp nâng cao hiệu quả công việc và sự an tâm cho người sử dụng thiết bị.

Phòng tránh bỏng do hồ quang hoặc tia nhiệt khi hàn

Một trong những rủi ro phổ biến nhất xảy ra với người thợ hàn là bỏng da và tổn thương thị giác do tiếp xúc trực tiếp với hồ quang điện mạnh phát ra trong quá trình làm việc. Thậm chí, nhiều người even phải từ bỏ nghề vì mắc các hội chứng liên quan đến đau mắt kinh niên, giảm thị lực.

Để hạn chế điều này, cần:

• Đeo mặt nạ bảo hộ hoặc kính chuyên hàn, đảm bảo che chắn hoàn toàn vùng mắt và mặt khỏi tác động từ tia tử ngoại và hồng ngoại.
• Mặc trang phục chịu lửa, hạn chế chất liệu dễ cháy như sợi tổng hợp, vải mỏng.
• Trong trường hợp mắt bị tổn thương nhẹ có thể chườm đá lạnh, sau đó nhỏ mắt bằng dung dịch cyclopentolat 1% từ 1–2 giọt để giảm sưng nhẹ (theo hướng dẫn y tế).
• Báo ngay với y tế tại chỗ nếu tình trạng nghiêm trọng hơn, tuyệt đối không tự ý điều trị bằng mẹo dân gian hoặc thuốc không rõ nguồn gốc.

Phòng ngừa đúng cách không chỉ bảo vệ sức khỏe người lao động mà còn tăng tuổi thọ lao động chuyên môn cao như thợ hàn chuyên nghiệp.

Tránh hít phải khói và khí độc sinh ra trong quá trình hàn

Khí ga, khói hàn phát sinh trong quá trình làm việc có thể chứa những hợp chất cực kỳ độc hại như CO, NOx và các hạt kim loại nặng. Việc hít phải ở nồng độ cao trong thời gian dài dễ gây ra bệnh phổi nghề nghiệp và các biến chứng đường hô hấp.

Để phòng tránh:

• Làm việc trong không gian thông thoáng, có trang bị hệ thống hút mùi cơ học hoặc quạt thông gió.
• Không để đầu trực tiếp trên vùng phát sinh khói, luôn điều chỉnh vị trí ngồi/làm việc để khói bay ngược hướng.
• Đeo khẩu trang hoặc mặt nạ lọc khí tiêu chuẩn khi thao tác kéo dài, đặc biệt khi làm trong không gian kín.
• Có kế hoạch kiểm tra định kỳ sức khỏe phổi và huấn luyện nhận biết các biểu hiện sớm của bệnh nghề nghiệp liên quan đến hàn.

Chỉ cần một hành vi sơ suất, hệ hô hấp của người lao động dễ dàng bị ảnh hưởng nặng nề do khói hàn độc hại gây ra.

Phòng chống cháy nổ trong khu vực hàn

Tia hồ quang khi hàn sinh ra nhiệt độ cực cao, dễ dàng kích cháy các vật liệu dễ bắt lửa trong khu vực làm việc. Một vụ cháy dù nhỏ cũng có thể gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản và uy tín doanh nghiệp.

GCDRI khuyến nghị thực hiện các thao tác sau:

• Dọn dẹp khu vực thi công, loại bỏ vật liệu dễ cháy trước khi bắt đầu hàn (giấy, gỗ, hóa chất, xăng dầu,…).
• Đối với các vật không thể di chuyển như thùng chứa, ống dẫn, bàn thao tác – dùng vải chống cháy hoặc tấm chắn chuyên dụng để che đậy.
• Luôn có nhân sự PCCC túc trực kèm bình chữa cháy, xô nước hoặc cát dự phòng trong trường hợp khẩn cấp.
• Huấn luyện nhân viên về kỹ năng phòng cháy chữa cháy cơ bản, đảm bảo ứng phó kịp thời khi xảy ra sự cố.

Việc phòng chống cháy nổ nên được coi là yêu cầu bắt buộc gắn liền với bất kỳ thao tác hàn nào trong môi trường sản xuất – thi công kỹ thuật.

Tổng kết và khuyến nghị từ GCDRI

An toàn trong thao tác hàn điện là một quy trình không thể lơ là. Từ việc tuyển chọn lao động, huấn luyện kiến thức chuyên môn, sử dụng PPE đúng chuẩn đến đánh giá yếu tố môi trường làm việc – tất cả đều góp phần ngăn ngừa tai nạn lao động đáng tiếc.

Viện GCDRI khuyến nghị các doanh nghiệp và cơ sở sản xuất phải:

• Xây dựng quy trình giám sát an toàn hàn điện theo đúng tiêu chuẩn quốc tế.
• Đào tạo định kỳ cho đội ngũ thợ hàn về nguy cơ và biện pháp phòng ngừa.
• Tổ chức đánh giá rủi ro nghề nghiệp theo chương trình OHSAS/ISO 45001 để đảm bảo hiện trường hàn luôn ở tình trạng kiểm soát.

Để tìm hiểu thêm về chương trình đào tạo và tư vấn an toàn nghề nghiệp cho nhóm ngành cơ khí – xây dựng, vui lòng liên hệ:

Hotline: 0904.889.859 (Ms. Hoa)
Email: chungnhantoancau@gmail.com

GCDRI cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp và người lao động xây dựng một môi trường làm việc an toàn, hiệu quả, đạt chuẩn quốc tế.