Năng suất là gì? Các tiêu chí đánh giá năng suất lao động doanh nghiệp cần nắm rõ

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu hóa và thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nâng cao năng suất lao động không chỉ là mục tiêu mà còn là thước đo sự phát triển bền vững của mỗi tổ chức. Với vai trò chia sẻ và cập nhật các kiến thức chuyên sâu trong lĩnh vực tiêu chuẩn và hệ thống quản lý, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) giới thiệu bài viết này nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về khái niệm năng suất và các tiêu chí đánh giá cụ thể. Đây là một trong những chủ đề trọng tâm được nhiều doanh nghiệp Việt Nam quan tâm trong quá trình cải tiến hiệu quả vận hành và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Năng suất lao động là gì?

Năng suất (Productivity) là chỉ số phản ánh khối lượng sản phẩm hoặc dịch vụ mà một người lao động tạo ra trong một đơn vị thời gian nhất định (thường tính theo giờ làm việc hoặc ngày công).

Chỉ số này được sử dụng như một công cụ để:

• Đo lường hiệu quả làm việc của từng nhân sự, phòng ban hay toàn thể doanh nghiệp;
• So sánh mức độ hiệu quả giữa các cá nhân, bộ phận hoặc giữa các doanh nghiệp khác nhau trong cùng lĩnh vực.

Tại nhiều doanh nghiệp, đặc biệt trong các ngành lấy kết quả công việc làm cơ sở tính lương thưởng, năng suất lao động còn là cơ sở trực tiếp quyết định đến thu nhập cá nhân của nhân viên cũng như lợi nhuận tổng thể của tổ chức.

Ví dụ: Nếu một công nhân lắp ráp trong nhà máy có thể hoàn thiện 100 sản phẩm/ngày, trong khi người khác chỉ đạt 80 sản phẩm với cùng điều kiện vật chất – người đầu tiên đang có năng suất cao hơn.

Vì sao cần đo lường năng suất lao động?

Việc đo lường chính xác năng suất lao động không chỉ là yêu cầu nội bộ để kiểm soát hiệu quả công việc, mà còn mang lại nhiều giá trị chiến lược cho doanh nghiệp:

• Tăng cường khả năng quản trị: Giúp lãnh đạo theo dõi sát sao năng lực và tiến độ làm việc của từng cá nhân, từng bộ phận, từ đó dễ dàng định hướng và điều chỉnh phù hợp.
• Cạnh tranh hiệu quả hơn trên thị trường: Những doanh nghiệp có năng suất cao hơn thường có chi phí cạnh tranh và lợi thế về giá thành.
• Cơ sở minh bạch cho chính sách đãi ngộ: Dựa vào chỉ số năng suất, doanh nghiệp có thể thiết kế chính sách lương – thưởng – phạt công bằng, góp phần tăng động lực làm việc cho nhân viên.
• Tối ưu hóa chi phí và tài nguyên: Nâng cao năng suất đồng nghĩa với việc sử dụng hiệu quả hơn các nguồn lực hiện có – một yếu tố quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế biến động.
• Hỗ trợ ra quyết định đầu tư và mở rộng: Dữ liệu về năng suất là nguồn thông tin đáng tin cậy để đánh giá tiềm năng phát triển cũng như khả năng sản xuất của đơn vị trong tương lai.

Có thể khẳng định, năng suất chính là chất chỉ điểm quan trọng cho sự tăng trưởng và năng lực vận hành bền vững ở mọi tổ chức.

Ba yếu tố quyết định năng suất của người lao động

Mỗi cá nhân trong tổ chức có mức năng suất khác nhau, điều này phụ thuộc vào nhiều yếu tố tác động. Ba yếu tố then chốt dưới đây thường được xem là nền tảng cấu thành năng suất lao động:

1. Vốn vật chất

Đây là toàn bộ hệ thống công cụ, trang thiết bị, máy móc và cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất hoặc vận hành.

• Vốn vật chất hiện đại, đồng bộ sẽ giúp người lao động giảm thời gian thao tác, tăng hiệu suất đầu ra.
• Các công cụ hỗ trợ như phần mềm quản lý, máy móc thông minh, dây chuyền bán tự động… cũng đóng vai trò không nhỏ trong việc nâng cao năng suất tổng thể.

Do đó, đầu tư đúng đắn vào hệ thống sản xuất hoặc quy trình làm việc chính là giải pháp nâng cao năng suất lâu dài.

2. Vốn nhân lực

Yếu tố con người là trung tâm của mọi hoạt động. Vốn nhân lực bao gồm:

• Trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, khả năng thích ứng;
• Kinh nghiệm làm việc và thái độ chủ động trong công việc;
• Khả năng phối hợp trong nhóm – giữa các bộ phận chức năng.

Những nhân viên được đào tạo bài bản, thường xuyên cập nhật kiến thức mới, có tinh thần làm việc cao thường sẽ có năng suất nổi trội hơn.

3. Tài nguyên đầu vào

Tài nguyên thiên nhiên hoặc tài nguyên đầu vào bao gồm nguyên vật liệu, nguyên liệu sản xuất đầu vào do tự nhiên hoặc nhà cung cấp mang lại.

• Việc khai thác hợp lý và có chiến lược các tài nguyên này sẽ giúp quá trình làm việc diễn ra liên tục, ổn định, từ đó đảm bảo thành phẩm được sản xuất đúng tiến độ và chất lượng.

Các tiêu chí đánh giá năng suất lao động phổ biến

Câu hỏi đặt ra là: “Làm thế nào để doanh nghiệp có thể đo lường và đánh giá được năng suất lao động một cách khách quan và hiệu quả?”

GCDRI đề xuất một hệ thống đánh giá khoa học dựa trên các tiêu chí sau:

Đánh giá theo năng lực thực thi

Phương pháp này dựa trên quan sát kết quả làm việc thực tế của nhân viên, bao gồm:

• Mức độ hoàn thành nhiệm vụ theo kế hoạch hoặc KPI đề ra;
• Mức độ phát triển kỹ năng qua thời gian làm việc;
• Khả năng giải quyết vấn đề, chủ động trong công việc.

Đây là cách đánh giá phổ biến tại nhiều công ty giúp nhận diện ra nhân sự xuất sắc hoặc những vị trí đang “có vấn đề” để có chính sách kịp thời.

Đánh giá theo mục tiêu định lượng (KPI)

Đây là tiêu chí mang tính đo lường cao – đặc biệt hiệu quả trong những ngành nghề cần kết quả đầu ra rõ ràng (bán hàng, sản xuất, chăm sóc khách hàng,…).

• Mỗi nhân viên sẽ có một hệ thống KPI riêng phù hợp với vai trò và mục tiêu chiến lược của phòng ban.
• Kết quả thực hiện sẽ được gán điểm số, từ đó làm căn cứ cho thưởng/phạt và đánh giá định kỳ.

Áp dụng cách này, doanh nghiệp có thể so sánh dễ dàng mức độ đóng góp giữa các cá nhân trong cùng một nhóm, hoặc giữa các đội nhóm khác nhau.

Gợi ý: Hiện nay nhiều doanh nghiệp triển khai các phần mềm quản trị hiệu suất (như OKRs hoặc phần mềm KPI) giúp tự động thu thập dữ liệu, phân tích và đưa ra báo cáo chi tiết.

Lời kết

Việc hiệu quả hóa hoạt động sản xuất và quản trị thông qua việc đo lường và nâng cao năng suất lao động chính là chìa khóa giúp doanh nghiệp phát triển bền vững trong thời đại số. Quản trị năng suất chuẩn xác cũng đồng nghĩa với việc tạo dựng một môi trường công bằng, chuyên nghiệp, nơi mỗi cá nhân có cơ hội phát triển bản thân và đóng góp thiết thực vào mục tiêu chung của tổ chức.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang tìm kiếm phương pháp tối ưu hóa hệ thống đánh giá năng suất, hãy liên hệ với Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) qua số Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa) hoặc email: chungnhantoancau@gmail.com để được tư vấn và hỗ trợ toàn diện từ đội ngũ chuyên gia của chúng tôi.

Cùng đồng hành với GCDRI để kiến tạo nên mô hình tổ chức đạt chuẩn quốc tế – nơi năng suất không chỉ được đo lường, mà còn được nuôi dưỡng bền vững!