Nguyên tắc an toàn khi làm việc với hóa chất dễ cháy nổ: Hướng dẫn từ GCDRI

Trong môi trường sản xuất hiện đại, hóa chất là thành phần không thể thiếu trong nhiều ngành công nghiệp. Tuy nhiên, không ít loại hóa chất tiềm ẩn rủi ro cao, đặc biệt là các chất dễ cháy nổ có thể gây ra tổn thất nặng nề về con người và tài sản nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Nhằm giúp người lao động và các doanh nghiệp nâng cao nhận thức và đảm bảo an toàn trong quá trình làm việc với hóa chất nguy hiểm, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI) xin chia sẻ những nguyên tắc cốt lõi và yêu cầu kỹ thuật an toàn cần tuân thủ khi xử lý hóa chất dễ cháy nổ.

Thông qua bài viết này, GCDRI mong muốn cung cấp cái nhìn toàn diện từ góc độ chuyên gia trong lĩnh vực tiêu chuẩn quốc tế để hỗ trợ các tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam xây dựng môi trường làm việc an toàn và chuyên nghiệp hơn.

Hóa chất dễ cháy nổ là gì?

Hóa chất dễ cháy nổ là những chất có khả năng tự phản ứng hóa học gây cháy hoặc nổ khi tiếp xúc với không khí, nhiệt độ cao hoặc tương tác với các chất khác. Chúng có thể là chất lỏng, chất rắn hoặc thậm chí ở dạng khí. Đặc điểm nguy hiểm của các hóa chất này là dễ tạo thành hỗn hợp nổ cùng không khí trong một khoảng giới hạn nhất định về nồng độ (gọi là “giới hạn nổ”).

Điều đáng chú ý là những hóa chất có khoảng giới hạn nổ càng rộng thì mức độ rủi ro cháy nổ càng cao. Việc kiểm soát nồng độ hơi hóa chất trong không khí là yếu tố then chốt để ngăn ngừa sự cố mất an toàn.

Các nguy cơ thường gặp từ hóa chất cháy nổ

Làm việc trong môi trường có hóa chất dễ cháy nổ luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa đến sức khỏe, an toàn cá nhân cũng như cộng đồng xung quanh. Những rủi ro chính bao gồm:

• Các tai nạn vật lý như cháy nổ lớn, vỡ thiết bị gây thương tích nghiêm trọng.
• Ảnh hưởng sức khỏe lâu dài như gây ung thư, tổn thương cơ quan hô hấp, kích ứng da.
• Ô nhiễm môi trường nước, không khí và đất do hóa chất phát tán không kiểm soát.
• Thiệt hại tài sản và gián đoạn chuỗi sản xuất.

Trên thực tế, nhiều vụ cháy nổ lớn tại các nhà máy hoặc kho chứa hóa chất đã cướp đi sinh mạng của hàng chục người và gây hậu quả kéo dài nhiều năm. Những sự cố này thường xuất phát từ việc không tuân thủ các biện pháp an toàn lao động cần thiết hoặc thiếu giám sát kỹ thuật phù hợp.

Nguyên tắc kỹ thuật đảm bảo an toàn khi sử dụng hóa chất dễ cháy nổ

Để ngăn chặn các rủi ro do hóa chất dễ cháy nổ gây ra, các doanh nghiệp và người lao động cần tuân thủ nghiêm ngặt hệ thống quy tắc kỹ thuật an toàn theo quy định. Dưới đây là những nguyên tắc cốt lõi GCDRI tổng hợp từ kinh nghiệm thực tế và hướng dẫn tiêu chuẩn quốc tế:

1. Trang bị đầy đủ phương tiện bảo hộ cá nhân (PPE)

Người làm việc với hóa chất dễ cháy nổ bắt buộc phải được trang bị thiết bị bảo hộ lao động đạt chuẩn, bao gồm:

• Quần áo chống cháy, gang tay và ủng chuyên dụng.
• Kính bảo hộ ngăn gas, bụi hóa chất.
• Mặt nạ phòng độc đúng loại.
• Trang phục phải ở tình trạng tốt; tuyệt đối không sử dụng thiết bị bảo hộ đã cũ, rách hoặc hết hạn sử dụng.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần tổ chức đào tạo, huấn luyện định kỳ về cách sử dụng PPE và kỹ năng thoát hiểm khi có sự cố xảy ra.

2. Kiểm soát nồng độ hơi hóa chất trong khu vực làm việc

Khu vực sản xuất hoặc thao tác hóa chất dễ cháy nổ phải được thiết kế và vận hành đảm bảo các điều kiện:

• Duy trì mức nồng độ hơi hóa chất dưới giới hạn nổ cho phép theo quy định quốc gia.
• Lắp đặt hệ thống thông gió và thu gom khí thải chuyên dụng để loại bỏ hơi gas độc và hạn chế nguy cơ phát cháy.
• Các quy trình sản xuất cần lắp cảm biến đo nồng độ hơi hóa chất và cảnh báo sớm để ngăn chặn quá trình tích tụ đến mức nguy hiểm.

3. Đăng ký và xây dựng kế hoạch phòng cháy nổ

Các cơ sở sử dụng hoặc lưu trữ hóa chất dễ cháy nổ bắt buộc phải:

• Được đăng ký hoạt động với cơ quan quản lý như Sở Lao động – Thương binh và Xã hội.
• Thiết lập phương án phòng cháy, chữa cháy theo tiêu chuẩn an toàn.
• Có đầy đủ hồ sơ pháp lý chứng minh đảm bảo đủ điều kiện vận hành an toàn.

Kế hoạch phòng cháy cần được cập nhật định kỳ, phối hợp cùng các lực lượng PCCC chuyên nghiệp trong và ngoài nhà máy.

4. Thiết kế lối thoát hiểm và khu vực phụ trợ đúng tiêu chí an toàn

• Khu vực sản xuất phải có ít nhất một lối thoát hiểm mở rộng, thông thoáng, không bị chặn lối.
• Các buồng phụ trợ cần được cách ly bằng kết cấu chống cháy (có giới hạn chịu lửa không dưới 1,5 giờ).
• Biển báo, dấu chỉ thoát hiểm phải hiển thị rõ ràng, dễ quan sát ngay cả trong điều kiện khẩn cấp.

5. Trang bị thiết bị chữa cháy, khử độc phù hợp

Tùy vào tính chất hóa chất sử dụng, doanh nghiệp cần lắp đặt:

• Thiết bị chữa cháy di động: bình CO2, bọt foam, bình bột khô.
• Hệ thống chống độc khí tự động trong các khu nguy hiểm.
• Vòi rửa khẩn cấp, bồn tắm khẩn cấp cho trường hợp hóa chất bắn vào người, mắt.

6. Cấm lửa triệt để tại nơi sử dụng hóa chất dễ cháy

• Tuyệt đối không hút thuốc, đốt lửa, hàn cắt hoặc sử dụng thiết bị có tia lửa trong khu vực có hóa chất dễ cháy nổ.
• Các điểm cấm lửa cần bố trí bảng cảnh báo dễ nhìn, ghi chú rõ ràng.
• Khu vực hút thuốc phải được bố trí riêng biệt và cách vị trí làm việc ít nhất 10 mét.

7. Đảm bảo tiêu chuẩn điện và thiết bị điện

• Toàn bộ thiết bị điện hoạt động trong khu vực cháy nổ phải được chống cháy nổ đạt chuẩn IEC hoặc TCVN.
• Không lắp chung dây cáp điện với ống dẫn hóa chất.
• Cầu dao, ổ cắm phải đặt nhiệm vụ ngoài khu vực nguy hiểm.
• Mọi công việc sửa chữa thiết bị điện chỉ được thực hiện bởi nhân sự kỹ thuật có chứng chỉ và sau khi ngắt toàn bộ điện đầu vào.

8. Các yêu cầu kỹ thuật bổ sung khi vận hành và sửa chữa

• Trước khi sơn sửa, rửa thiết bị chứa hóa chất dễ cháy, phải xả sạch khí tồn động.
• Khi chiết rót hóa chất từ thiết bị này sang thiết bị khác, cần nối tiếp đất chống tĩnh điện.
• Không sử dụng khí nén giàu oxy để chuyển hóa chất.
• Phải đảm bảo không phát sinh tia lửa trong các thiết bị cơ khí đang hoạt động.

Tổng kết

An toàn khi làm việc với hóa chất dễ cháy nổ là trách nhiệm không chỉ của người lao động mà còn là nghĩa vụ pháp lý và đạo đức của đơn vị sử dụng lao động. Việc xây dựng một hệ thống quản lý an toàn đáng tin cậy dựa trên đào tạo bài bản, tuân thủ quy định kỹ thuật và đầu tư vào hạ tầng phòng cháy nổ là yêu cầu bắt buộc đối với bất kỳ tổ chức nào hoạt động trong lĩnh vực này.

Là đơn vị tiên phong trong nghiên cứu và tư vấn triển khai hệ thống tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam, GCDRI sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc xây dựng, huấn luyện và chứng nhận hệ thống quản lý an toàn hóa chất theo các tiêu chuẩn như ISO 45001, ISO 14001 hay hệ thống quản lý an toàn phòng cháy ISO 22301.

Nếu quý doanh nghiệp cần đào tạo, đánh giá hoặc tư vấn xây dựng hệ thống quản lý an toàn hóa chất theo tiêu chuẩn quốc tế, vui lòng liên hệ Viện Nghiên Cứu Phát Triển Chứng Nhận Toàn Cầu (GCDRI):

Hotline: 0904.889.859 (Ms.Hoa)
Email: chungnhantoancau@gmail.com

Hãy hành động ngay hôm nay để xây dựng một môi trường làm việc an toàn, chủ động ứng phó với mọi nguy cơ từ hóa chất dễ cháy nổ.